2. Recente ontwikkeling en vergelijking met recente prognoses

De prognose beschrijft de verwachte ontwikkeling van de Nederlandse bevolking in de toekomst. Dit wordt berekend met het cohort-componentmodel. Dit is een simulatiemodel waarbij de bevolking aan het eind van het jaar wordt bepaald door geboorte, sterfte, migratie en veroudering te verrekenen met de bevolking aan het begin van het jaar. Door dit van jaar op jaar te doen, kan steeds verder vooruit worden gekeken. Als input voor het model dienen kansen die bepalen hoeveel vrouwen gedurende het jaar een kind krijgen, hoeveel mensen zullen emigreren en hoeveel mensen zullen sterven. Daarnaast dienen immigratie-aantallen als input.

Om over input voor het model te kunnen beschikken, moeten veronderstellingen worden geformuleerd over het toekomstige kindertal, de levensduur, en de omvang en richting van de internationale migratiestromen. Deze veronderstellingen worden gemaakt door te kijken naar ontwikkelingen in het (recente) verleden. Analyseren van demografische ontwikkelingen is daarom een belangrijk onderdeel van het maken van een prognose.

De Kernprognose 2019–2060 betreft een update van de Kernprognose 2018–2060 (Stoeldraijer en Van Duin, 2018) en de Bevolkingsprognose 2017–2060 (Stoeldraijer, Van Duin en Huisman, 2017a en 2017b). In de Kernprognose wordt de bevolking niet naar migratieachtergrond is onderscheiden, zoals bij de Bevolkingsprognose het geval is. Bij het opstellen van de Kernprognose wordt gekeken naar de recente ontwikkelingen op het gebied van geboorte, sterfte en migratie en naar de aansluiting van de recente prognose(s) op de waarnemingen. Deze worden in paragraaf 2.1 beschreven. Op basis van de bevindingen worden vervolgens de veronderstellingen uit de meest recente prognose bijgesteld of, wanneer daartoe aanleiding is, opnieuw opgesteld. De veronderstellingen worden toegelicht in het volgende hoofdstuk.

2.1 Recente bevolkingsontwikkeling

In drie jaar tijd verdubbelde de bevolkingsgroei van 49 duizend in 2013 tot 103 duizend in 2016. De groei was grotendeels het gevolg van toenemende immigratie: in 2016 immigreerden 231 duizend personen, terwijl dat er 165 duizend waren in 2013. De asielmigratie leverde hieraan een belangrijke bijdrage, maar ook de immigratie uit andere Europese landen en de immigratie van personen met een Nederlandse achtergrond nam toe. De bevolkingsgroei tussen 2013 en 2016 bleef beperkt doordat de emigratie en het aantal overledenen ook toenamen.

Sinds 2016 daalt het aantal asielmigranten dat naar Nederland komt, maar de immigratie blijft toenemen. In 2017 immigreerden 235 duizend personen en in 2018 zelfs 244 duizend. Het aantal emigranten en overledenen nam opnieuw iets toe in 2017 en 2018. Het aantal levend geboren kinderen was lager dan in 2016. De bevolkingsgroei in 2017 is met 100 duizend net iets lager dan in 2016 (103 duizend). In 2018 groeide de bevolking met 102 duizend.

Voor 2019 wordt de bevolkingsgroei geraamd op 132 duizend (op basis van voorlopige cijfers tot en met oktober 2019). Dit is een duidelijke toename ten opzichte van 2016 toten met 2018. Het totaal aantal immigranten voor 2019 wordt geraamd op 272 duizend,28 duizend meer dan in 2018. Het aantal emigranten in 2019 wordt geraamd op 158 duizend, het aantal geboorten op 170 duizend en het aantal overledenen op 152 duizend.

2.2 Vergelijking voorgaande prognoses met realisatie

De ramingen voor de migratie, geboorte en sterfte over 2017 die in de Bevolkingsprognose 2017–2060 werden gebruikt, bleken redelijk overeen te komen met de realisaties. Het aantal immigranten werd met 2 duizend onderschat en het aantal emigranten met 3 duizend. De raming voor geboorten en overledenen lag duizend te laag. Samenvattend werd de bevolkingsgroei voor 2017 met 1 duizend overschat.

Het daadwerkelijke aantal immigranten in 2018 lag 26 duizend hoger dan de Bevolkingsprognose 2017–2060 verwachtte. De prognose van het aantal emigranten was gelijk aan het werkelijke aantal, het aantal levend geboren kinderen was 2 duizend hoger en het aantal overledenen 2 duizend lager. De werkelijke bevolkingsgroei in 2018 was daardoor 22 duizend hoger dan de groei volgens de Bevolkingsprognose.

Ook voor 2019 heeft de Bevolkingsprognose 2017–2060 de immigratie onderschat: de prognose van het aantal immigranten ligt 57 duizend lager dan het geraamde aantal op basis van voorlopige cijfers tot en met oktober 2019. De emigratie is met 5 duizend overschat, het aantal levend geboren kinderen met 2 duizend overschat en het aantal overledenen zijn met duizend overschat. De geraamde bevolkingsgroei voor 2019 komt daarbij 60 duizend hoger uit dan verwacht werd in de Bevolkingsprognose 2017–2060.

In de Kernprognose 2018–2060 werd de Bevolkingsprognose uit 2017 bijgesteld op basis van de recente ontwikkelingen. De bevolkingsgroei voor 2018 werd in de Kernprognose geraamd op 104 duizend, 3 duizend hoger dan het werkelijke aantal. Voor 2019 werd het aantal immigranten in de Kernprognose verhoogd met 23 duizend ten opzichte van de Bevolkingsprognose, maar dit is nog steeds een onderschatting van 33 duizend ten opzichte van het geraamde aantal. De totale bevolkingsgroei voor 2019 in de Kernprognose 2018–2060 lag dan ook 39 duizend lager dan de geraamde groei.