8. Governance

8.1 Taken raad van advies

Met ingang van 1 januari 2017 is de raad van advies van het CBS bij wet ingesteld. In het bestuursreglement CBS is een en ander met betrekking tot de raad van advies geregeld.

De raad van advies heeft onder andere tot taak de directeur-generaal desgevraagd of uit eigen beweging te adviseren over de uitvoering van de taken en bevoegdheden van de directeur-generaal. De raad van advies adviseert de directeur-generaal in ieder geval over:

• Het meerjarenprogramma en het werkprogramma van het CBS.
• De wijze waarop de nauwkeurigheid en de volledigheid van de van overheidswege openbaar te maken statistieken kunnen worden bevorderd zodat deze voorzien in de behoeften van praktijk, beleid en wetenschap.
• De bedrijfsvoering van het CBS en een efficiënte besteding van middelen.

Wanneer de positie van directeur-generaal vacant komt, stelt de raad van advies een profielschets op, selecteert de raad van advies kandidaten op basis van een procedure die transparant is en uitsluitend gebaseerd op professionele criteria, en doet de raad van advies aan de minister een aanbeveling. 

De raad van advies kan met het oog op het voorbereiden van een advies uit zijn midden commissies vormen, waarvan ook anderen dan leden van de raad van advies deel uit kunnen maken. Adviezen worden door de raad van advies vastgesteld. De adviescommissies worden voorgezeten door een lid van de raad van advies. De raad van advies heeft de volgende adviescommissies ingesteld:

• een audit comité dat de adviezen aan de directeur-generaal voorbereidt over de bedrijfsvoering, inclusief de financiële verslaglegging en het risicomanagementbeleid;
• een commissie ICT die de adviezen aan de directeur-generaal voorbereidt over de strategie, het beleid en de implementatie daarvan op het gebied van informatiebescherming en ICT.

8.2 Samenstelling raad van advies

Leden van de raad van advies worden conform de CBS-wet benoemd door de minister. Leden van de subcommissies worden benoemd door de DG. Conform het bestuursreglement is de schadeloosstelling voor de leden door de DG vastgesteld.

Op de CBS-website¹²⁾ zijn de andere functies van de leden van de raad van advies en zijn subcommissies vermeld. Ook is een overzicht opgenomen van de benoemingstermijnen van de leden¹³⁾.

De samenstelling van de raad van advies/programmaraad is eind 2021:
Dr. G. (Gerrit) Zalm (voorzitter raad van advies)
Dr. F.J.H. (Henk) Don
J. (Johan) van Hall RA RE (plaatsvervangend voorzitter raad van advies, voorzitter commissie ICT)
A.M.A.E. (Anne-Marie) Rakhorst 
Mr. C.M. (Charlotte) Insinger MBA (voorzitter auditcomité)
Prof. dr. E.A. (Liesbet) van Zoonen

Leden van het auditcomité zijn eind 2021:
Mr. C.M. (Charlotte) Insinger MBA (voorzitter)
Drs. P.J.C.M. (Peter) van den Berg 
Dr. E.M.A. (Ellen) van Schoten RA

De commissie ICT wordt eind 2021 gevormd door:
J. (Johan) van Hall RA RE (voorzitter)
Prof. dr. B. (Bibi) van den Berg
Dr. M. (Martijn) Dekker
Prof. Dr. D. (Diego) Kuonen
Ir. F.K. (Karel) van Lambalgen 
Prof. dr. B. (Barbara) Ubaldi

Per 1 januari 2022 eindigde de eerste benoemingstermijn van Gerrit Zalm. De minister van EZK heeft hem benoemd voor een tweede termijn van vier jaar. Per 1 januari 2022 is de wettelijke zittingstermijn van Johan van Hall geëindigd. Charlotte Insinger heeft de functie van plaatsvervangend voorzitter van de raad van advies van hem overgenomen. De minister van EZK heeft dr. M. (Martijn) Dekker per 1 januari 2022 benoemd tot lid van de raad van advies. Martijn Dekker is vanaf dat moment tevens voorzitter van de commissie ICT. Per 1 januari 2022 heeft de directeur-generaal de heer J.J.W. (Jaap) Haenen benoemd tot lid van de commissie ICT.

8.3 Raad van advies in 2021

In 2021 heeft de raad van advies een aanbeveling gedaan aan de minister van EZK voor herbenoeming van de voorzitter van de raad van advies en voor benoeming van een nieuw lid met kennis op het gebied van IT en informatiebeveiliging. De minister heeft deze aanbevelingen gevolgd en Gerrit Zalm herbenoemd en Martijn Dekker benoemd tot lid. 

In 2020 heeft de raad van advies viermaal vergaderd. Het audit comité heeft vijf keer vergaderd en de commissie ICT driemaal. De vergaderingen vonden in verband met de coronamaatregelen plaats per zoom, met uitzondering van de vergadering van de raad van advies in september 2021.

In de vergaderingen van de raad van advies stonden de jaarstukken op de agenda. Ook is gesproken over de gevolgen van de coronacrisis op de organisatie van het CBS, zijn werkzaamheden en statistieken. Daarnaast is onder meer gesproken over het gewijzigde beleid voor het verstrekken van toegang tot microdata, uitsplitsing van statistieken naar migratieachtergrond, de privacy agenda, en kunstmatige intelligentie. 

In iedere vergadering heeft de raad de naleving van de Regeling Werkzaamheden derden en de Beleidsregel Taakuitoefening CBS besproken aan de hand van een voortgangsrapportage van de competitive neutrality officer. De competitive neutrality officer heeft de raad om advies gevraagd over de interpretatie van de Regeling werkzaamheden derden CBS. Het gaat over de vraag of het CBS de drempelwaarde genoemd in artikel 2 lid 1 sub a van de Regeling te strikt toepast. Daarmee ontstaat de situatie dat verzoeken van derden worden afgewezen waar dat gelet op de Regeling op zichzelf niet nodig zou zijn. Dat blijkt uit signalen van onder andere brancheorganisaties. Daarnaast is de raad gevraagd naar de samenhang tussen artikel 3 en artikel 2 lid 2 sub b van de Regeling over het betrekken van private aanbieders van statistische diensten. De interpretatie die het CBS tot nog toe hanteerde, leidt ertoe dat de gronden c en d overbodig lijken te worden. Voor beide kwesties heeft de competitive neutrality officer een alternatieve interpretatie aan de raad voorgelegd die gebaseerd is op een meer letterlijke lezing van de Regeling. De raad van advies adviseert positief over deze alternatieve interpretatie en adviseert het CBS om deze punten in te brengen bij de evaluatie van de Regeling in 2022, zodat de Regeling op deze onderdelen verduidelijkt kan worden.

In het audit comité is uitgebreid gediscussieerd over de jaarstukken, ook in aanwezigheid van de openbare accountant, de financiële stand van zaken, en de kwartaalrapportages. Ook is onder andere gesproken over risicomanagement, de voortgang van de audits, het controleplan, inkoop, tarieven, en de verzekeringsportefeuille. 

De commissie ICT heeft onder andere gesproken over privacy preserving techniques, toegang tot microdata, kunstmatige intelligentie, de visie en strategie voor informatievoorziening, StatLine, en de platformstrategie.

De raad van advies heeft in 2021 positief geadviseerd over het jaarverslag en de jaarrekening 2020, en over het jaarplan en de begroting 2022. Deze adviezen van de raad van advies zijn voorbereid door het audit comité en de commissie ICT.

8.4 Advies jaarverslag en jaarrekening

Conform zijn wettelijke taken adviseert de raad van advies over het jaarverslag en de jaarrekening.

Mededeling raad van advies CBS

De raad van advies heeft kennis genomen van het jaarverslag en de jaarrekening van CBS over 2021. Op grond van zijn bevoegdheid neergelegd in de Wet op het Centraal Bureau voor de Statistiek adviseert de raad van advies de directeur-generaal van de statistiek het jaarverslag 2021 en de jaarrekening 2021 vast te stellen.

Den Haag, 28 maart 2022
Gerrit Zalm, voorzitter