1. Inleiding

Dit schrijvend, heb ik net het Rusland-Oekraïne dossier op de website van het CBS bekeken. De ene ramp lijkt de andere naadloos op te volgen en dat brengt voor ons allemaal, en ook voor CBS’ers met familie of vrienden in de regio, veel ongerustheid en zorgen met zich mee. En roept vele vragen op.

In het CBS-jaarplan voor 2021 schreef ik dat om een land te besturen informatie nodig is die betrouwbaar en objectief is. In 2021 produceerde het CBS daarom, grotendeels vanuit onze eigen werkkamers, flexplekken en soms zelfs vanuit het buitenland, onverminderd veel statistiek.

Een prestatie van groot formaat: hulde aan al mijn collega’s die niet bij de pakken neer zijn gaan zitten. Integendeel. We zien een enorme veerkracht en uithoudingsvermogen bij het CBS in een tijd waarin wij hebben leren leven met de nieuwe werkelijkheid. Met als resultaat meer statistieken dan ooit. En zijn onze cijfers meer gebruikt dan ooit. In de media, in de klas, in het publieke debat. En onze statistieken bleven allemaal voor iedereen toegankelijk op onze website. Met als doel: Nederland helpen om goede, onderbouwde besluiten te nemen. Door met statistiek bij te dragen aan het publieke debat.

Toch bleef de subjectiviteit van feiten aandacht krijgen in de samenleving. Feiten werden ter discussie gesteld, de emoties liepen soms op. In plaats van een publiek debat aan de hand van feiten zagen we onbegrip, onenigheid over de feiten en overdrijving. Ik heb er met verwondering en verbazing naar gekeken. Nog meer dan gedacht, is er behoefte aan een helder kompas.

Het stelde het CBS in 2021 ook op de proef. Daarom hebben wij ons ingespannen om onze basis op orde te houden. Door in alle zorgvuldigheid alle statistieken te produceren die wij moeten produceren. En daarnaast zo goed mogelijk te luisteren naar de geluiden in de samenleving om zo snel en goed mogelijk aan te sluiten bij de nieuwe en veranderende opgaven in de maatschappij. Onze statistieken rondom COVID-19 springen daarbij natuurlijk in het oog, maar ook ons eerder vermelde recente Rusland-Oekraïne dossier waarin we sinds de start van de oorlog cijfers over bijvoorbeeld de import en export publiceren.

Wij hebben daarnaast fors geïnvesteerd in het verbeteren van de privacybescherming van onze data en in het omgaan met de toenemende dreigingen van cybercrime. Onze aandacht voor privacy van data was al hoog, maar is in 2021 geïntensiveerd. Net als de aandacht voor informatiebeveiliging. De recente kwetsbaarheid in december 2021 van Log4J maakte voor mij nog maar eens duidelijk dat de impact hiervan potentieel heel groot kan zijn.

Daarnaast hebben we ons in 2021 beziggehouden met de beschikbaarheid van nieuwe data, het verbeteren van onderzoeksmethodiek en het innoveren in de dataverzameling. U kunt zich voorstellen: als een deel van onze mogelijkheden om data te verzamelen wegvalt doordat wij mensen niet meer huis-aan-huis kunnen interviewen, moeten er alternatieven worden bedacht om alsnog betrouwbare statistieken te produceren. Dat gold voor 2021 en geldt zeker ook voor de toekomst. Want de antwoorden van de deelnemers aan onze enquêtes tellen echt mee.

Deze ontwikkelingen – de toenemende eisen op het gebied van privacybescherming & informatiebeveiliging, en de noodzaak voor continue innovatie in de statistiekproductie – zijn blijvend en vormen de agenda voor de komende jaren. Ik heb er alle vertrouwen in dat wij onze rol, dankzij de inzet van alle CBS’ers, ook in de toekomst op een goede manier zullen invullen.

Den Haag/Heerlen/Bonaire, 28 maart 2022

Directeur-Generaal van de Statistiek

Angelique Berg