3. Goederenstromen vanuit Nederland naar andere landen

Waar het vorige hoofdstuk inging op de goederenstromen vanuit andere landen naar Nederland, belicht dit hoofdstuk de stromen in de omgekeerde richting: vanuit Nederland naar andere landen. Daarbij wordt specifiek aandacht geschonken aan de stromen naar het Verenigd Koninkrijk, de Europese Unie, de Verenigde Staten en China.

3.1 Bijna een derde van afvoer naar Duitsland

Duitsland was de voornaamste bestemming van goederen uit Nederland in 2021: 29 procent van het gewicht van de afvoer ging naar Duitsland. Met 16 procent namen België en Luxemburg de tweede positie in, op afstand gevolgd door het Verenigd Koninkrijk met een aandeel van 5 procent. Samen waren deze landen de bestemming voor bijna de helft van de afvoer van goederen. De eerste twee niet-Europese landengroepen in de top 20 afvoerregio’s zijn de Verenigde Staten en China, Taiwan en Mongolië.

Ook qua waarde van de aanvoer waren Duitsland en België/Luxemburg in 2021 koploper met aandelen van achtereenvolgens 20 en 11 procent. Derde was de landengroep Oost-Europa (EU) met een aandeel van 9 procent.

3.2 Afvoer naar EU en Verenigd Koninkrijk weer hersteld na dip in 2020

Vanuit Nederland ging in 2021 28 miljard kilogram aan goederen naar het Verenigd Koninkrijk⁴, naar de EU was dit 361 miljard kilogram, meer dan 12 keer zoveel als naar het Verenigd Koninkrijk. De geschatte waarde van de goederenafvoer naar het Verenigd Koninkrijk bedroeg 54 miljard euro in 2021 en die naar de EU 615 miljard euro, 11 keer zo groot.

Zowel het afvoergewicht als de afvoerwaarde naar de EU en het Verenigd Koninkrijk zijn flink gestegen in 2021. De langetermijnontwikkeling sinds 2007 laat een stabiel afvoergewicht naar de EU zien en een dalend gewicht van de afvoer naar het Verenigd Koninkrijk (-14 procent sinds 2007). De waarde kent, mede door prijsontwikkelingen, een stijgend verloop: een groei van 65 procent sinds 2007 voor de afvoer naar de EU en een groei van 25 procent voor de afvoer naar het Verenigd Koninkrijk.

De afvoer naar het Verenigd Koninkrijk in 2021 bestond voor ruim een derde van het brutogewicht uit fossiele brandstoffen, vooral aardolieproducten. Verder gingen er veel voedings- en genotmiddelen (18 procent van het afvoergewicht) en chemische basisproducten en kunstmeststoffen (11 procent) naar het Verenigd Koninkrijk. De afvoer naar de EU bestond voor 45 procent uit fossiele brandstoffen, met name ruwe aardolie en aardolieproducten. De chemische basisproducten en kunstmeststoffen (10 procent) en de voedings- en genotmiddelen (9 procent) waren ook voor de afvoer naar de EU belangrijke bestanddelen. De waarde van de afvoer naar beide bestemmingen bestond voor bijna de helft uit machines en elektronica, transportmiddelen en voedings- en genotmiddelen.

Van het totale afvoergewicht in 2021 ging 63 procent naar de EU. Bijna alle ruwe aardolie en ertsen die werden afgevoerd hadden een bestemming in de EU, kolen en aardgas gingen voor meer dan 90 procent van het gewicht naar de EU en zout, zand, grind en klei voor meer dan 80 procent. Goederen die voor het kleinste deel bestemd waren voor de EU waren de farmaceutica en chemische specialiteiten met een EU-aandeel van 29 procent. Vijf procent van de afvoer had een bestemming in het Verenigd Koninkrijk in 2021. Goederen met een relatief groot aandeel van dit land in de afvoer waren textiel, leer en producten daarvan (12 procent), cokes (11 procent) en de categorie overige goederen (15 procent).

Het grootste deel (55 procent) van de afvoer naar de EU in 2021 was doorvoer, 23 procent was uitvoer van Nederlands product en de rest (22 procent) wederuitvoer. De afvoer naar het Verenigd Koninkrijk bestond voor bijna de helft uit Nederlands product, voor 37 procent uit doorvoer en voor 14 procent uit wederuitvoer.

In 2021 ging een derde van het afvoergewicht bestemd voor de EU met binnenvaartschepen het land uit. Ruim een kwart verliet Nederland via pijpleidingen en bijna een kwart over de weg. Van de afvoer naar het Verenigd Koninkrijk ging meer dan de helft over zee, 19 procent via de binnenvaart, 14 procent via pijpleidingen en 13 procent over de weg. Het gaat hier om de vervoerwijze aan de Nederlandse grens, waarna de goederen eventueel in een ander land op een ander vervoermiddel kunnen worden overgeladen. Van de waarde van de afvoer ging in vergelijking met het gewicht van de afvoer een groter deel over de weg, namelijk bijna twee derde van de afvoer naar de EU en 37 procent van de afvoer naar het Verenigd Koninkrijk.

3.3 Meer gewicht naar Verenigde Staten dan naar China, minder waarde

De afvoer van goederen vanuit Nederland naar de Verenigde Staten bedroeg 22 miljard kilogram in 2021, naar China, Taiwan en Mongolië was dit iets minder: 18 miljard kilogram. Voor de geschatte waarde van de goederenafvoer was dit andersom: de afvoer naar de Verenigde Staten was met 45 miljard euro geringer in waarde dan de afvoer naar China, Taiwan en Mongolië met 54 miljard euro. Gemiddeld bevat de afvoer naar China, Taiwan en Mongolië dus een hogere waarde per kilogram dan de afvoer naar de Verenigde Staten.

Het afvoergewicht en de afvoerwaarde naar de Verenigde Staten en China, Taiwan en Mongolië kennen een stijgende trend over de periode 2007-2021. Daarbij stijgt de waarde sneller dan het gewicht. De groei voor China, Taiwan en Mongolië is groter dan voor de Verenigde Staten. De waarde van de afvoer naar China, Taiwan en Mongolië verdubbelde in deze periode, terwijl het afgevoerde gewicht naar deze landen met ruim 70 procent steeg. Tegelijk groeide de afvoer naar de Verenigde Staten met ruim 50 procent in waarde en ruim 30 procent in gewicht.

De afvoer naar de Verenigde Staten in 2021 bestond voor meer dan de helft van het gewicht uit aardolieproducten en voor 18 procent uit chemische basisproducten en kunstmeststoffen. Op de derde plek van afvoergoederen voor de Verenigde Staten staan de voedings- en genotmiddelen (8 procent), gevolgd door de basismetalen en metaalproducten (7 procent). In de afvoer naar China, Taiwan en Mongolië waren de landbouw-, bosbouw- en visserijproducten met bijna een derde aandeel koploper, met de voedings- en genotmiddelen (17 procent) op de tweede plek, gevolgd door de basismetalen en metaalproducten (9 procent) en de chemische basisproducten en kunstmeststoffen (7 procent). De waarde van de afvoer bestond voor meer dan 40 procent (Verenigde Staten) of bijna de helft (China, Taiwan en Mongolië) uit machines, elektronica en transportmiddelen. Daarnaast hadden de aardolieproducten (13 procent) een flink aandeel in de waarde van de afvoer naar de Verenigde Staten en de voedings- en genotmiddelen (12 procent) in de waarde van de afvoer naar China, Taiwan en Mongolië.

Van het totale afvoergewicht in 2021 ging 4 procent naar de Verenigde Staten. Van de afvoer van aardolieproducten had 9 procent een bestemming in de Verenigde Staten, voor farmaceutica en chemische specialiteiten was dit 8 procent. Voor de overige goederengroepen was het aandeel van de Verenigde Staten in de afvoer 5 procent of kleiner. Drie procent van het afvoergewicht ging naar China, Taiwan en Mongolië. De goederengroep met het grootste aandeel van deze landen in de afvoer in 2021 is landbouw-, bosbouw- en visserijproducten (17 procent). Daarnaast had China, Taiwan en Mongolië een relatief groot aandeel in de afvoer van kunststoffen en rubber (9 procent), machines en elektronica (9 procent) en farmaceutica en chemische specialiteiten (8 procent).

Het grootste deel (twee derde) van de afvoer naar de Verenigde Staten in 2021 was uitvoer van Nederlands product, ruim een kwart was doorvoer en 8 procent wederuitvoer. De afvoer naar China, Taiwan en Mongolië bestond voor meer dan de helft uit doorvoer, ruim een derde was uitvoer van Nederlands product en 11 procent wederuitvoer.

Rond 95 procent van het afvoergewicht bestemd voor de Verenigde Staten en China, Taiwan en Mongolië verliet Nederland per zeeschip. Van de waarde van de afvoer ging ruim de helft over zee en ruim een derde door de lucht naar de bestemming.