Internationale goederenstromen 2021

De internationale goederenstromen van en naar Nederland zijn in 2021 vrijwel hersteld na de sterke krimp in 2020. De stijging van het aanvoer- en afvoergewicht van goederen was de grootste in 10 jaar. Het merendeel van de aangevoerde goederen was bestemd voor het buitenland: ruim 60 procent was door- of wederuitvoer. Het aandeel van deze doorgaande stromen steeg in 2021 licht ten opzichte van 2020.

Een groot deel van de aanvoer in 2021 bestond uit fossiele brandstoffen: meer dan 40 procent van het aangevoerde gewicht. De landbouw- en voedingsproducten hadden een aandeel van 17 procent. Van de waarde van de aanvoer was bijna 40 procent machines, elektronica en transportmiddelen. Voor een aantal goederengroepen werd de daling van de aanvoer in 2020 meer dan goedgemaakt in 2021. Dat was onder andere het geval voor transportmiddelen, textiel en leer, machines en elektronica, alsmede basismetalen en metaalproducten.

Het meeste gewicht werd aangevoerd uit Rusland en Duitsland, de grootste goederenwaarde kwam uit de landengroep China, Taiwan en Mongolië en uit Duitsland. Sinds 1 januari 2021 gelden vanwege de Brexit nieuwe regels over de handel in goederen tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU. Uit de EU kwamen in 2021 tien keer zoveel goederen als uit het Verenigd Koninkrijk. De goederenwaarde van de aanvoer uit de EU exclusief het Verenigd Koninkrijk is sinds 2015 meer dan twee keer zo sterk gestegen als de aanvoerwaarde uit het Verenigd Koninkrijk. Uit de Verenigde Staten kwam in 2021 bijna de helft meer goederengewicht dan uit de landengroep China, Taiwan en Mongolië, die op zijn beurt meer dan drie keer zoveel goederenwaarde leverde als de Verenigde Staten.

De afvoer in 2021 bestond voor ruim 20 procent uit aardolieproducten en eveneens voor meer dan 20 procent uit andere fossiele brandstoffen. De landbouw- en voedingsproducten droegen 17 procent bij en de chemische basisproducten en kunstmeststoffen 12 procent. De afvoerwaarde bestond voor 37 procent uit machines, elektronica en transportmiddelen. Net als bij de aanvoer werden voor een aantal goederengroepen sterke dalingen in 2020 gevolgd door forse stijgingen in 2021. Dit is onder andere het geval bij fossiele brandstoffen, textiel en leer, transportmiddelen en ertsen.

Bijna 30 procent van het gewicht van de afvoer van goederen in 2021 ging naar Duitsland en ruim 15 procent naar België en Luxemburg. De afvoer naar de EU was meer dan tien keer zo groot als naar het Verenigd Koninkrijk. Zowel de afvoer naar de EU als die naar het Verenigd Koninkrijk herstelden zich na de dip in 2020. Het goederengewicht voor de Verenigde Staten was groter dan voor China, Taiwan en Mongolië. Voor de goederenwaarde was dat andersom.

Hoofdstuk 1 van dit artikel beschrijft diverse kenmerken van de internationale goederenstromen van Nederland in 2021. Hoofdstuk 2 gaat dieper in op de aanvoer van goederen, terwijl hoofdstuk 3 de afvoer behandelt. Speciale aandacht gaat uit naar de goederenstromen van en naar het Verenigd Koninkrijk, de EU, de Verenigde Staten en China, Taiwan en Mongolië.

In 2020 had de sterkste daling van de goederenaanvoer sinds de economische crisis in 2009 plaats (CBS, 2022a). Dit viel samen met de wereldwijde uitbraak van het coronavirus. Overheden namen maatregelen om de uitbraak in te dammen met beperkingen voor het personen- en handelsverkeer als gevolg. In 2021 duurde de pandemie voort, terwijl er werd gestart met vaccineren. Maatregelen bleven van kracht, werden aangescherpt of juist afgezwakt, afhankelijk van de stand van het aantal besmettingen, de ziekenhuisopnames en mede gelet op de economische effecten. De goederenstromen richting Nederland namen weer toe.

Dit hoofdstuk beschrijft diverse kenmerken van de goederenstromen naar en vanuit Nederland en de ontwikkelingen tussen 2020 en 2021: de omvang, het aandeel door- en wederuitvoer en de goederensamenstelling.

1.1 Goederenstromen in 2021 vrijwel hersteld

In 2021 kwam er 631 miljard kilogram aan goederen Nederland binnen. Daarmee steeg het aangevoerde goederengewicht met 6 procent ten opzichte van 2020 en kwam het bijna op het niveau van 2019. Deze goederen vertegenwoordigden een waarde van 940 miljard euro. De totale waarde van de goederen steeg met 17 procent.

Tegelijkertijd verliet 571 miljard kilogram aan goederen het land, met een totale waarde van 1 022 miljard euro. Het afgevoerde goederengewicht steeg daarmee 8 procent ten opzichte van 2020, terwijl de waarde ervan met 16 procent steeg. De waarde van het uitgaande transport kwam voor het eerst boven de 1 biljoen euro.

Dit zijn stijgingen van het gewicht van de aan- en afvoer van goederen die sinds 2010, het jaar na de economische crisis, niet meer zijn voorgekomen. In 2010 stegen de aan- en afvoer respectievelijk met 8 en 9 procent.

1.2 Merendeel aanvoer goederen bestemd voor buitenland

Van de in 2021 binnengebrachte goederen werd 45 procent van het brutogewicht doorgevoerd en 16 procent wederuitgevoerd. Van de totale waarde van de aangevoerde goederen was 49 procent doorvoer en 20 procent wederuitvoer. Door- en wederuitvoer hadden samen dus een aandeel van 61 procent in het brutogewicht en een aandeel van 70 procent in de waarde van het totale inkomende goederentransport. Van het uitgaande goederentransport was 68 procent van het brutogewicht en 71 procent van de waarde door- of wederuitvoer.

Goederen die worden doorgevoerd blijven in buitenlandse handen, maar worden overgeslagen tussen vervoermiddelen binnen Nederland of (tijdelijk) opgeslagen in Nederland. Bij wederuitvoer worden goederen tijdelijk Nederlands eigendom en wordt vaak nog een minimale bewerking gedaan voordat ze weer worden uitgevoerd. De wederuitvoer is onderdeel van de in- en uitvoer, de doorvoer niet.

De som van invoer voor binnenlands gebruik, wederuitvoer en doorvoer verschilt enigszins van het inkomend transport. Dit komt door het effect van tijdelijke opslag in Nederland. De opslag is ook de belangrijkste verklaring voor het verschil tussen de inkomende en uitgaande doorvoer.

Ten opzichte van 2020 is het aandeel van de doorvoer en de wederuitvoer in de aanvoer een fractie gestegen: in 2020 waren de aandelen respectievelijk 44 en 15 procent. Aan de uitgaande kant gaat een iets hoger aandeel doorvoer samen met een stabiel aandeel wederuitvoer.

Het aandeel van de doorvoer in de aan- en afvoerwaarde daalde terwijl het aandeel van de wederuitvoer stabiel bleef.

1.3 Grote toename aanvoer kolen, transportmiddelen en textiel in 2021 na afname in 2020

Voor deze analyse worden de goederen ingedeeld in 20 groepen. Van het brutogewicht van de aanvoer in 2021 was 17 procent ruwe aardolie en 13 procent aardolieproducten. Samen met kolen, aardgas en cokes hadden deze fossiele brandstoffen een aandeel van meer dan 40 procent in de aanvoer. Voedings- en genotmiddelen droegen 10 procent bij aan het aanvoergewicht. De waarde van de aanvoer betrof voor een kwart machines en elektronica en voor 14 procent transportmiddelen. De voedings- en genotmiddelen hadden een aandeel van 9 procent in de aanvoerwaarde.

In 2021 was voor een aantal goederengroepen de stijging in het gewicht van de aanvoer groter dan de daling in 2020. Hierdoor kwam de aanvoer in 2021 hoger uit dan in het laatste pre-coronajaar 2019. Dit is het geval voor onder andere transportmiddelen, textiel en leer, machines en elektronica, metalen en de categorie overige goederen¹. Voor cokes, aardgas en aardolieproducten daalde het aangevoerde gewicht in zowel 2021 als 2020. Productgroepen als hout, pulp, papier, hout- en papierwaren, afval en secundaire grondstoffen en landbouw-, bosbouw- en visserijproducten lieten daarentegen in beide jaren een groei van het aanvoergewicht zien.

De waarde van de aanvoer van goederen ontwikkelde zich in een aantal opzichten anders dan het brutogewicht. Voor alle goederengroepen, behalve farmaceutica en chemische specialiteiten, steeg de aanvoerwaarde in 2021. Door prijsstijgingen nam de waarde van de aanvoer van aardgas met bijna 200 procent toe. Ook bij kolen was er sprake van meer dan een verdubbeling van de aanvoerwaarde. Andere productgroepen met waardestijgingen van meer dan 40 procent waren ertsen, ruwe aardolie, aardolieproducten en overige goederen.

1.4 Afvoer voor het grootste deel fossiele brandstoffen en chemische producten

De afvoer van goederen bestond in 2021 voor 21 procent van het brutogewicht uit aardolieproducten. De overige fossiele brandstoffen droegen eveneens 21 procent bij. Daarnaast hadden de chemische basisproducten en kunstmeststoffen (12 procent) en de voedings- en genotmiddelen (11 procent) een relatief groot aandeel in het afvoergewicht.
In waarde uitgedrukt bestond de afvoer in 2021 voor een kwart uit machines en elektronica, voor 12 procent uit transportmiddelen en voor 11 procent uit voedings- en genotmiddelen. Deze aandelen zijn vergelijkbaar met de bijdragen van deze goederengroepen aan de aanvoerwaarde.

Bij de afvoer zijn min of meer dezelfde ontwikkelingen zichtbaar als bij de aanvoer. Dit is niet verwonderlijk omdat aan- en afvoer deels dezelfde goederenstromen bevatten: ze bevatten beide een groot aandeel doorvoer. Net als bij de aanvoer zijn de sterke dalingen in 2020 gevolgd door forse stijgingen in 2021 bij een aantal goederengroepen dominant in het beeld. Het gaat dan om de fossiele brandstoffen, textiel en leer, transportmiddelen, ertsen en de categorie overige goederen.

Het afvoergewicht van aardolieproducten nam in 2021 met 9 procent toe, terwijl het aangevoerde gewicht met 1 procent daalde. Daarnaast staat er tegenover het stabiele aanvoergewicht van overige minerale producten, kunststoffen en rubber en farmaceutica en chemische specialiteiten een toename van het afvoergewicht van deze producten met meer dan 5 procent in 2021. Een ander verschil betreft de afvoerwaarde van landbouw-, bosbouw- en visserijproducten: deze steeg met 1 procent nauwelijks in 2021, terwijl de aanvoerwaarde tegelijkertijd met 10 procent toenam. Andersom steeg de afvoerwaarde van farmaceutica en chemische specialiteiten in 2021 met 8 procent, de aanvoerwaarde bleef gelijk.

Ontwikkelingen in de wereld kunnen invloed hebben op de handels- en doorvoerstromen naar en vanuit Nederland. Te denken valt aan de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie (Brexit), het afsluiten van handelsverdragen, de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China en de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Het is daarom belangrijk zicht te hebben op de goederenstromen tussen Nederland en andere landen.

Dit hoofdstuk gaat in op de goederenstromen vanuit andere landen naar Nederland. Daarbij wordt specifiek aandacht geschonken aan de stromen vanuit het Verenigd Koninkrijk, de Europese Unie, de Verenigde Staten en China.

2.1 Meeste gewicht aangevoerd uit Rusland en Duitsland, meeste waarde uit China

Met een aandeel van 14 procent was Rusland het land met de grootste bijdrage aan het aanvoergewicht in 2021. Met 11 procent was Duitsland tweede, gevolgd door België/Luxemburg en de Verenigde Staten met elk 7 procent. Qua waarde van de aanvoer was de landengroep China, Taiwan en Mongolië in 2021 koploper met een aandeel van 17 procent. Wederom was Duitsland tweede (13 procent), gevolgd door de groep EU-landen in Oost-Europa (8 procent). In de top tien voor aanvoergewicht of –waarde staan verder Noorwegen, Brazilië, Noord-Europa (EU), het Verenigd Koninkrijk, Zuid-Europa (EU) en Zuidoost-Azië.

Vanwege het verlaten van de EU door het Verenigd Koninkrijk en de grote aandelen in de aanvoer van de EU-landen, China en de Verenigde Staten wordt de aanvoer uit deze vier regio’s hieronder nader beschreven. De goederenstromen tussen Nederland en Rusland zijn eerder uitgebreid belicht (CBS, 2022b).

2.2 Groei aanvoer uit Verenigd Koninkrijk kleiner dan uit EU

Het Verenigd Koninkrijk bevond zich in 2020 in een overgangsfase na de Brexit op 31 januari 2020. Sinds 1 januari 2021 gelden nieuwe regels over de handel in goederen tussen het VK en de EU². De Brexit heeft gevolgen gehad voor de goederenstromen tussen Nederland enerzijds en het Verenigd Koninkrijk en de EU anderzijds. In deze paragraaf worden deze goederenstromen daarom nader onder de loep genomen.

Uit het Verenigd Koninkrijk³ kwam in 2021 22 miljard kilogram aan goederen naar Nederland, uit de EU was dit 208 miljard kilogram, bijna 10 keer zo veel als uit het Verenigd Koninkrijk. De geschatte waarde van de goederen uit het Verenigd Koninkrijk bedroeg 31 miljard euro in 2021 en die uit de EU 378 miljard euro, 12 keer zo veel.

De goederenwaarde van de aanvoer uit de EU exclusief het Verenigd Koninkrijk is sinds 2015 sterker gestegen dan de aanvoerwaarde uit het Verenigd Koninkrijk. Mede door prijsstijgingen verdubbelde de aanvoerwaarde uit de EU exclusief het Verenigd Koninkrijk in de periode 2007-2021. In diezelfde periode groeide de aanvoerwaarde uit het Verenigd Koninkrijk met 44 procent. Tegelijk bleef het aangevoerde goederengewicht uit de EU zonder het Verenigd Koninkrijk stabiel, terwijl het aanvoergewicht uit het Verenigd Koninkrijk met 8 procent daalde over 2007-2021. De daling van het gewicht uit het Verenigd Koninkrijk in 2021, 18 procent ten opzichte van 2020, is opvallend tegenover de stijging van 5 procent in datzelfde jaar voor de EU.

De aanvoer uit het Verenigd Koninkrijk in 2021 bestond voor meer dan 70 procent van het brutogewicht uit fossiele brandstoffen. Voor de EU was dit 18 procent. De aanvoer uit de EU bestond verder vooral uit voedings- en genotmiddelen (16 procent), zout, zand, grind en klei (12 procent), chemische basisproducten en kunstmeststoffen (12 procent) en landbouw-, bosbouw- en visserijproducten (9 procent). De waarde van de aanvoer uit het Verenigd Koninkrijk bestond voor bijna een derde uit machines, elektronica en transportmiddelen en ook voor bijna een derde deel uit ruwe aardolie en aardgas. In aanvoerwaarde uit de EU waren machines, elektronica en transportmiddelen (meer dan 40 procent) en de voedings- en genotmiddelen (14 procent) dominant.

De EU is de grote leverancier van goederen die Nederland binnenkomen: een derde van het aangevoerde goederengewicht kwam uit de EU in 2021. Van diverse goederengroepen kwam meer dan de helft van het aanvoergewicht uit de EU. De groep overige minerale producten spant daarbij de kroon met een aandeel van de EU van meer dan drie kwart. Het gaat hierbij om glas en glaswerk, keramische producten, cement, kalk en gips en overige bouwmaterialen en –producten. Van de aanvoer van zand, zout, grind en klei kwam bijna 70 procent uit de EU. De EU had als leverancier een klein aandeel in het aanvoergewicht van kolen (2 procent), ruwe aardolie (4 procent) en ertsen (12 procent).

Het aandeel van de goederen uit het Verenigd Koninkrijk in de aanvoer in 2021 is klein in vergelijking met het aandeel van de EU: 3 procent. De bijdrage van het Verenigd Koninkrijk aan de aanvoer is het grootst voor aardgas (18 procent van het gewicht), ruwe aardolie (8 procent) en transportmiddelen (8 procent).

Van het aangevoerde gewicht uit de EU was in 2021 46 procent bestemd voor binnenlands gebruik, 20 procent voor wederuitvoer en 33 procent voor doorvoer. Van de aangevoerde goederen uit het Verenigd Koninkrijk was een groter deel bestemd voor binnenlands gebruik en wederuitvoer: meer dan de helft, respectievelijk 24 procent. Een kwart van de aanvoer uit het Verenigd Koninkrijk was voor doorvoer.

In 2021 kwam 40 procent van het aanvoergewicht afkomstig uit de EU over de weg Nederland binnen en 30 procent met binnenvaartschepen. Minder dan 20 procent kwam over zee naar Nederland, voor de aanvoer uit het Verenigd Koninkrijk was dit meer dan de helft. Verder kwam meer dan een derde van het aangevoerde gewicht uit het Verenigd Koninkrijk via pijpleidingen naar Nederland.

Van de waarde van de aanvoer uit de EU kwam een nog groter deel over de weg dan voor het gewicht: 63 procent. De rest kwam vooral over spoor (14 procent), over zee (11 procent) en via de binnenvaart (11 procent). Net als voor het gewicht van de aanvoer was de zeevaart ook voor de waarde van de aanvoer uit het Verenigd Koninkrijk de belangrijkste vervoerwijze: het aandeel van de zeevaart was 59 procent in 2021. Verder kwam de goederenwaarde uit het Verenigd Koninkrijk vooral over de weg (20 procent) en via pijpleidingen (14 procent).

2.3 Aanvoergewicht uit Verenigde Staten verdubbeld, evenals aanvoerwaarde uit China

De aanvoer van goederen uit de Verenigde Staten bedroeg in 2021 42 miljard kilogram, uit China, Taiwan en Mongolië was dit minder: 29 miljard kilogram. Bij de waarde van de aanvoer zijn de rollen omgedraaid: vanuit de Verenigde Staten 50 miljard euro en met 164 miljard euro meer dan drie keer zoveel uit China, Taiwan en Mongolië.

Het goederengewicht van de aanvoer uit de Verenigde Staten is in vergelijking met 2007 verdubbeld. De groei van de aanvoer uit de Verenigde Staten sinds dat jaar kende een terugval in het crisisjaar 2009, de jaren 2013-2017 en het eerste coronajaar 2020. In diezelfde periode 2007-2021 groeide het aanvoergewicht uit China, Taiwan en Mongolië met 50 procent, half zo snel dus als het aanvoergewicht uit de Verenigde Staten. Bij de waarde is het andersom: terwijl de waarde van de goederen uit China, Taiwan en Mongolië verdubbelde sinds 2007, steeg de aanvoerwaarde uit de Verenigde Staten met ruim 50 procent. De groei van de goederenwaarde uit China, Taiwan en Mongolië kende in diverse jaren een terugval, maar niet in het eerste coronajaar 2020.

De aanvoer uit de Verenigde Staten in 2021 bestond voor bijna 70 procent van het brutogewicht uit fossiele brandstoffen en voor 11 procent uit chemische basisproducten en kunstmeststoffen. Uit China, Taiwan en Mongolië kwamen vooral machines en elektronica (21 procent van het gewicht), chemische basisproducten en kunstmeststoffen (13 procent), basismetalen en metaalproducten (12 procent), kunststoffen en rubber (7 procent), voedings- en genotmiddelen (6 procent), overige minerale producten (5 procent) en aardolieproducten (5 procent). In de waarde van de aanvoer uit de Verenigde Staten waren de machines en elektronica (20 procent), transportmiddelen (22 procent) en de ruwe aardolie en aardolieproducten (samen ruim 20 procent) dominant. De waarde van de aanvoer uit China, Taiwan en Mongolië bestond vooral uit machines en elektronica (ruim 60 procent) en daarnaast uit transportmiddelen (7 procent) en textiel, leer en producten daarvan (7 procent).
In 2021 kwam 7 procent van het aangevoerde goederengewicht uit de Verenigde Staten. Meer dan een zesde deel van de kolen was afkomstig uit dit land. Het aandeel van de Verenigde Staten in het aanvoergewicht was ook relatief groot voor ruwe aardolie (12 procent), afval en secundaire grondstoffen (11 procent), aardolieproducten (11 procent), transportmiddelen (10 procent) en chemische basisproducten en kunstmeststoffen (8 procent).

Het aandeel van de goederen uit China, Taiwan en Mongolië in het aanvoergewicht in 2021 was 5 procent in 2021. Het belang van deze landen voor de goederenaanvoer strekt zich duidelijk uit over andere sectoren dan in het geval van de Verenigde Staten. Van de aanvoer van machines en elektronica kwam 44 procent uit China, Taiwan en Mongolië. Voor textiel, leer en producten daarvan was dat meer dan een derde deel en voor kunststoffen en rubber een kwart. De bijdrage van deze landen aan de aanvoer was verder relatief groot voor farmaceutica en chemische specialiteiten (15 procent), basismetalen en metaalproducten (12 procent), transportmiddelen (10 procent) en de categorie overige minerale producten (9 procent).

Van het aangevoerde goederengewicht uit de Verenigde Staten was in 2021 40 procent bestemd voor binnenlands gebruik, 9 procent voor wederuitvoer en iets meer dan de helft voor doorvoer. Van de goederen uit China, Taiwan en Mongolië was een kleiner deel bestemd voor binnenlands gebruik (28 procent) en meer voor wederuitvoer (16 procent) en doorvoer (56 procent).

In 2021 kwam bijna het volledige aanvoergewicht (95 procent) afkomstig uit de Verenigde Staten over zee Nederland binnen. Voor de aanvoer uit China, Taiwan en Mongolië was dit 87 procent. Verder kwamen de goederen uit deze drie landen voor 6 procent via de binnenvaart en 5 procent over de weg Nederland binnen.

Als in plaats van het gewicht de waarde van de goederen het uitgangspunt is om de aanvoer uit de Verenigde Staten te beschrijven, dan zakt het aandeel van de zeevaart tot onder twee derde deel en komt de luchtvaart op de tweede plaats met een bijdrage van 16 procent. Het aandeel van het vervoer over de weg in de goederenwaarde uit de Verenigde Staten is 12 procent. Voor wat betreft de aanvoer uit China, Taiwan en Mongolië zijn dezelfde verschuivingen te zien: een kleiner aandeel van de zeevaart (81 procent) voor de waarde dan voor het gewicht, een relevant aandeel van de luchtvaart (9 procent) en eveneens een grotere bijdrage van het wegvervoer (8 procent).

Waar het vorige hoofdstuk inging op de goederenstromen vanuit andere landen naar Nederland, belicht dit hoofdstuk de stromen in de omgekeerde richting: vanuit Nederland naar andere landen. Daarbij wordt specifiek aandacht geschonken aan de stromen naar het Verenigd Koninkrijk, de Europese Unie, de Verenigde Staten en China.

3.1 Bijna een derde van afvoer naar Duitsland

Duitsland was de voornaamste bestemming van goederen uit Nederland in 2021: 29 procent van het gewicht van de afvoer ging naar Duitsland. Met 16 procent namen België en Luxemburg de tweede positie in, op afstand gevolgd door het Verenigd Koninkrijk met een aandeel van 5 procent. Samen waren deze landen de bestemming voor bijna de helft van de afvoer van goederen. De eerste twee niet-Europese landengroepen in de top 20 afvoerregio’s zijn de Verenigde Staten en China, Taiwan en Mongolië.

Ook qua waarde van de aanvoer waren Duitsland en België/Luxemburg in 2021 koploper met aandelen van achtereenvolgens 20 en 11 procent. Derde was de landengroep Oost-Europa (EU) met een aandeel van 9 procent.

3.2 Afvoer naar EU en Verenigd Koninkrijk weer hersteld na dip in 2020

Vanuit Nederland ging in 2021 28 miljard kilogram aan goederen naar het Verenigd Koninkrijk⁴, naar de EU was dit 361 miljard kilogram, meer dan 12 keer zoveel als naar het Verenigd Koninkrijk. De geschatte waarde van de goederenafvoer naar het Verenigd Koninkrijk bedroeg 54 miljard euro in 2021 en die naar de EU 615 miljard euro, 11 keer zo groot.

Zowel het afvoergewicht als de afvoerwaarde naar de EU en het Verenigd Koninkrijk zijn flink gestegen in 2021. De langetermijnontwikkeling sinds 2007 laat een stabiel afvoergewicht naar de EU zien en een dalend gewicht van de afvoer naar het Verenigd Koninkrijk (-14 procent sinds 2007). De waarde kent, mede door prijsontwikkelingen, een stijgend verloop: een groei van 65 procent sinds 2007 voor de afvoer naar de EU en een groei van 25 procent voor de afvoer naar het Verenigd Koninkrijk.

De afvoer naar het Verenigd Koninkrijk in 2021 bestond voor ruim een derde van het brutogewicht uit fossiele brandstoffen, vooral aardolieproducten. Verder gingen er veel voedings- en genotmiddelen (18 procent van het afvoergewicht) en chemische basisproducten en kunstmeststoffen (11 procent) naar het Verenigd Koninkrijk. De afvoer naar de EU bestond voor 45 procent uit fossiele brandstoffen, met name ruwe aardolie en aardolieproducten. De chemische basisproducten en kunstmeststoffen (10 procent) en de voedings- en genotmiddelen (9 procent) waren ook voor de afvoer naar de EU belangrijke bestanddelen. De waarde van de afvoer naar beide bestemmingen bestond voor bijna de helft uit machines en elektronica, transportmiddelen en voedings- en genotmiddelen.

Van het totale afvoergewicht in 2021 ging 63 procent naar de EU. Bijna alle ruwe aardolie en ertsen die werden afgevoerd hadden een bestemming in de EU, kolen en aardgas gingen voor meer dan 90 procent van het gewicht naar de EU en zout, zand, grind en klei voor meer dan 80 procent. Goederen die voor het kleinste deel bestemd waren voor de EU waren de farmaceutica en chemische specialiteiten met een EU-aandeel van 29 procent. Vijf procent van de afvoer had een bestemming in het Verenigd Koninkrijk in 2021. Goederen met een relatief groot aandeel van dit land in de afvoer waren textiel, leer en producten daarvan (12 procent), cokes (11 procent) en de categorie overige goederen (15 procent).

Het grootste deel (55 procent) van de afvoer naar de EU in 2021 was doorvoer, 23 procent was uitvoer van Nederlands product en de rest (22 procent) wederuitvoer. De afvoer naar het Verenigd Koninkrijk bestond voor bijna de helft uit Nederlands product, voor 37 procent uit doorvoer en voor 14 procent uit wederuitvoer.

In 2021 ging een derde van het afvoergewicht bestemd voor de EU met binnenvaartschepen het land uit. Ruim een kwart verliet Nederland via pijpleidingen en bijna een kwart over de weg. Van de afvoer naar het Verenigd Koninkrijk ging meer dan de helft over zee, 19 procent via de binnenvaart, 14 procent via pijpleidingen en 13 procent over de weg. Het gaat hier om de vervoerwijze aan de Nederlandse grens, waarna de goederen eventueel in een ander land op een ander vervoermiddel kunnen worden overgeladen. Van de waarde van de afvoer ging in vergelijking met het gewicht van de afvoer een groter deel over de weg, namelijk bijna twee derde van de afvoer naar de EU en 37 procent van de afvoer naar het Verenigd Koninkrijk.

3.3 Meer gewicht naar Verenigde Staten dan naar China, minder waarde

De afvoer van goederen vanuit Nederland naar de Verenigde Staten bedroeg 22 miljard kilogram in 2021, naar China, Taiwan en Mongolië was dit iets minder: 18 miljard kilogram. Voor de geschatte waarde van de goederenafvoer was dit andersom: de afvoer naar de Verenigde Staten was met 45 miljard euro geringer in waarde dan de afvoer naar China, Taiwan en Mongolië met 54 miljard euro. Gemiddeld bevat de afvoer naar China, Taiwan en Mongolië dus een hogere waarde per kilogram dan de afvoer naar de Verenigde Staten.

Het afvoergewicht en de afvoerwaarde naar de Verenigde Staten en China, Taiwan en Mongolië kennen een stijgende trend over de periode 2007-2021. Daarbij stijgt de waarde sneller dan het gewicht. De groei voor China, Taiwan en Mongolië is groter dan voor de Verenigde Staten. De waarde van de afvoer naar China, Taiwan en Mongolië verdubbelde in deze periode, terwijl het afgevoerde gewicht naar deze landen met ruim 70 procent steeg. Tegelijk groeide de afvoer naar de Verenigde Staten met ruim 50 procent in waarde en ruim 30 procent in gewicht.

De afvoer naar de Verenigde Staten in 2021 bestond voor meer dan de helft van het gewicht uit aardolieproducten en voor 18 procent uit chemische basisproducten en kunstmeststoffen. Op de derde plek van afvoergoederen voor de Verenigde Staten staan de voedings- en genotmiddelen (8 procent), gevolgd door de basismetalen en metaalproducten (7 procent). In de afvoer naar China, Taiwan en Mongolië waren de landbouw-, bosbouw- en visserijproducten met bijna een derde aandeel koploper, met de voedings- en genotmiddelen (17 procent) op de tweede plek, gevolgd door de basismetalen en metaalproducten (9 procent) en de chemische basisproducten en kunstmeststoffen (7 procent). De waarde van de afvoer bestond voor meer dan 40 procent (Verenigde Staten) of bijna de helft (China, Taiwan en Mongolië) uit machines, elektronica en transportmiddelen. Daarnaast hadden de aardolieproducten (13 procent) een flink aandeel in de waarde van de afvoer naar de Verenigde Staten en de voedings- en genotmiddelen (12 procent) in de waarde van de afvoer naar China, Taiwan en Mongolië.

Van het totale afvoergewicht in 2021 ging 4 procent naar de Verenigde Staten. Van de afvoer van aardolieproducten had 9 procent een bestemming in de Verenigde Staten, voor farmaceutica en chemische specialiteiten was dit 8 procent. Voor de overige goederengroepen was het aandeel van de Verenigde Staten in de afvoer 5 procent of kleiner. Drie procent van het afvoergewicht ging naar China, Taiwan en Mongolië. De goederengroep met het grootste aandeel van deze landen in de afvoer in 2021 is landbouw-, bosbouw- en visserijproducten (17 procent). Daarnaast had China, Taiwan en Mongolië een relatief groot aandeel in de afvoer van kunststoffen en rubber (9 procent), machines en elektronica (9 procent) en farmaceutica en chemische specialiteiten (8 procent).

Het grootste deel (twee derde) van de afvoer naar de Verenigde Staten in 2021 was uitvoer van Nederlands product, ruim een kwart was doorvoer en 8 procent wederuitvoer. De afvoer naar China, Taiwan en Mongolië bestond voor meer dan de helft uit doorvoer, ruim een derde was uitvoer van Nederlands product en 11 procent wederuitvoer.

Rond 95 procent van het afvoergewicht bestemd voor de Verenigde Staten en China, Taiwan en Mongolië verliet Nederland per zeeschip. Van de waarde van de afvoer ging ruim de helft over zee en ruim een derde door de lucht naar de bestemming.