Overheidsfinanciën, vierde kwartaal 2021

Toename overdrachtsbelasting zet door in 2021

De inkomsten van de overheid uit de overdrachtsbelasting bedroegen in 2021 ruim 3,8 miljard euro. Dit was een stijging van bijna 7,5 procent ten opzichte van 2020. Toen ontving de overheid bijna 3,6 miljard euro aan overdrachtsbelasting.

Overdrachtsbelasting betalen degenen die in Nederland een bestaand huis of een pand kopen. Ook dient deze belasting betaald te worden voor eventuele rechten die rusten op onroerende zaken. Tussen 2008 en 2013 daalden de inkomsten uit de overdrachtsbelasting naar een dieptepunt van 1,1 miljard euro. Dit hing nauw samen met het inzakken van de woningmarkt als gevolg van de kredietcrisis. Ook werd om de woningmarkt te stimuleren in 2011 het tarief verlaagd van 6 procent naar 2 procent.

3.1 Inkomsten overheid uit overdrachtsbelasting
PeriodenOverdrachtsbelasting (mld euro)
20054,3
20064,6
20074,9
20084,4
20092,7
20102,8
20111,9
20121,1
20131,1
20141,6
20151,8
20162,3
20172,7
20183,0
20193,0
2020*3,6
2021*3,8
* voorlopige cijfers

Figuur 3.2 bevat een overzicht van de verkoopwaarde van bestaande koopwoningen (exclusief nieuwbouw). Hierin is te zien dat ook de totale waarde van de verkochte bestaande woningen in 2013 een dieptepunt bereikte. In dat jaar werd voor 23,5 miljard euro aan bestaande woningen verkocht, terwijl dit in 2007 nog 50,3 miljard euro bedroeg. Sinds 2014 vertoont de totale verkoopwaarde van bestaande koopwoningen weer een stijgende trend en deze bedroeg in 2021 ruim 87,4 miljard euro. 

Ook de overdrachtsbelasting zit weer in de lift sinds 2014, maar het hoogtepunt van 4,9 miljard euro dat werd bereikt in 2007 is nog steeds niet geëvenaard. Dit komt onder andere doordat het standaard belastingpercentage over de verkoopprijs nog steeds 2 procent bedraagt in plaats van de 6 procent die van toepassing was in 2007. Wel werden er in 2021 enkele andere wijzigingen doorgevoerd. Zo hoeven woningkopers jonger dan 35 jaar, die een huis kopen en daar zelf in gaan wonen, eenmalig geen overdrachtsbelasting te betalen. Deze verandering werd doorgevoerd om de woningmarkt toegankelijker te maken voor starters. Voor kopers die niet zelf in de woning gaan wonen is in 2021 het belastingpercentage verhoogd naar 8 procent.

3.2 Verkoopwaarde bestaande koopwoningen
PeriodenTotale waarde verkoopprijzen (mld euro)
200546
200649,5
200750,3
200846,5
200930,4
201030,2
201129
201226,6
201323,5
201434,1
201541
201652,4
201763,7
201862,8
201967,3
202078,8
202187,4