1. Tekort daalt naar ruim 22 miljard euro
Net als in 2020 drukte de coronacrisis in 2021 haar stempel op de overheidsfinanciën. Het tekort van de overheid kwam uit op 22,3 miljard euro, tegenover 29,6 miljard euro in het voorgaande jaar. Uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp) komt dit neer op respectievelijk 2,6 procent en 3,7 procent. Hiermee waren de tekorten tijdens de coronacrisis beduidend kleiner dan tijdens de kredietcrisis in 2009 en 2010, toen deze boven de 5 procent uitkwamen. Nederland voldeed in 2021 in principe weer aan de Europese tekortnorm, die stelt dat het tekort niet meer dan 3 procent van het bbp mag bedragen. Door de uitzonderlijke omstandigheden heeft de Europese Commissie de begrotingsregels echter tijdelijk opgeschort. Het Centraal Planbureau (CPB) verwacht voor 2022 een verdere daling van het tekort. Volgens de meest recente raming1) komt dit uit op 0,9 procent.
| Centrale overheid (% bbp) | Lokale overheid (% bbp) | Socialezekerheidsfondsen (% bbp) | Totaal (% bbp) | |
|---|---|---|---|---|
| '00 | -0,2 | 0,0 | 1,4 | 1,2 |
| '01 | -0,3 | -0,2 | 0,0 | -0,4 |
| '02 | -1,1 | -0,5 | -0,4 | -2,0 |
| '03 | -2,7 | -0,5 | 0,0 | -3,1 |
| '04 | -1,6 | -0,3 | 0,1 | -1,8 |
| '05 | 0,0 | -0,3 | -0,1 | -0,5 |
| '06 | 0,5 | -0,3 | -0,3 | 0,0 |
| '07 | 0,2 | -0,3 | -0,1 | -0,2 |
| '08 | 0,3 | -0,7 | 0,5 | 0,1 |
| '09 | -3,1 | -0,9 | -1,2 | -5,2 |
| '10 | -3,9 | -1,1 | -0,4 | -5,3 |
| '11 | -2,7 | -0,7 | -1,1 | -4,4 |
| '12 | -2,9 | -0,4 | -0,6 | -3,9 |
| '13 | -1,3 | -0,4 | -1,3 | -3,0 |
| '14 | -1,1 | -0,2 | -1,0 | -2,3 |
| '15 | -1,7 | -0,2 | 0,0 | -1,9 |
| '16 | -1,0 | 0,1 | 1,1 | 0,1 |
| '17 | 1,1 | -0,1 | 0,4 | 1,4 |
| '18 | 0,9 | -0,2 | 0,8 | 1,5 |
| '19 | 1,2 | -0,3 | 0,8 | 1,8 |
| '20 | -4,1 | -0,2 | 0,6 | -3,7 |
| '21* | -3,6 | 0,2 | 0,8 | -2,6 |
| * voorlopige cijfers | ||||
De coronacrisis zorgde vooral bij het Rijk voor een tekort op de begroting. Bij de andere overheidslagen was het effect kleiner. Dit komt mede doordat een groot deel van de coronamaatregelen die niet door het Rijk werden uitgevoerd, wél door het Rijk werden gefinancierd. Door hogere inkomsten daalde het tekort van de Rijksoverheid wel licht. In 2021 bedroeg dit 30,7 miljard euro, in 2020 32,4 miljard euro. De socialezekerheidsfondsen kenden daarentegen net als de voorgaande vijf jaar een overschot. In 2021 overtroffen de inkomsten de uitgaven met 6,7 miljard euro, tegenover 4,4 miljard euro in 2020. Ook bij de meeste lokale overheden verbeterde het saldo. Zo sloten de gemeenten 2021 af met een overschot van 0,7 miljard euro. In 2020 kwamen de gemeenten nog 1 miljard euro tekort. Na een minimale plus in 2016 is dit de tweede keer in deze eeuw dat de gemeenten een overschot op de begroting hebben.
| 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021* | |
|---|---|---|---|---|---|
| Rijksoverheid | 7,8 | 6,4 | 10 | -32,4 | -30,7 |
| Overige centrale overheid | 0,3 | 0,5 | 0,1 | 0,1 | 0,2 |
| Gemeenten | -0,8 | -1,3 | -1,7 | -1 | 0,7 |
| Gemeenschappelijke regelingen | 0 | 0,1 | 0 | 0,2 | 0,1 |
| Provincies | 0,1 | -0,5 | -0,6 | -0,6 | -0,3 |
| Waterschappen | -0,1 | -0,1 | -0,1 | -0,1 | -0,1 |
| Overige lokale overheden | 0,2 | 0,4 | 0,2 | -0,2 | 1,1 |
| Socialezekerheidsfondsen | 2,6 | 6,1 | 6,8 | 4,4 | 6,7 |
| Overheidssaldo | 10,1 | 11,6 | 14,6 | -29,6 | -22,3 |
| *voorlopige cijfers | |||||
1) CPB, Augustusraming 2022