Waarde overheidsdeelnemingen meer dan 100 miljard euro

Aan het eind van het tweede kwartaal van 2021 bezat de overheid voor 106 miljard euro aan deelnemingen in ondernemingen. Dit betreft zowel publieke als private ondernemingen. Het overgrote deel daarvan is in handen van de centrale overheid. Lokale overheden bezitten bijna een kwart van alle overheidsdeelnemingen. De dividendinkomsten uit deze deelnemingen van de overheid lagen in de eerste helft van 2021 op een aanmerkelijk lager niveau dan in voorgaande jaren.

De ontwikkeling van de waarde van overheidsdeelnemingen werd in 2020 deels bepaald door de coronacrisis. De waarde van bijvoorbeeld ABN AMRO, NS en Schiphol kelderde in 2020. Daarnaast verkochten 44 gemeenten hun belang in Eneco voor ruim vier miljard euro. Wel bleef de totale waardedaling van de overheidsdeelnemingen in 2020 uiteindelijk beperkt tot 3,6 miljard euro doordat de waarde van DNB in 2020 fors steeg.

In het eerste halfjaar van 2021 daalde de waarde van de overheidsdeelnemingen met ongeveer 3,5 miljard euro. Dit kwam met name doordat de waardering van DNB in de eerste helft van dit jaar met 5 miljard euro afnam. Daar stond onder andere tegenover dat het belang in ABN AMRO ruim een miljard euro meer waard werd als gevolg van de gestegen beurskoers.

Het deelnemingenbezit levert de overheid ook dividenduitkeringen op waarvan de hoogte vaak samenhangt met de in het voorgaande jaar gemaakte winst. De overheidsinkomsten uit dividenden daalden in 2020 met bijna 800 miljoen euro naar een niveau van ongeveer 2 miljard euro. In 2020 boekten veel ondernemingen een slecht resultaat. Als gevolg daarvan werd er vorig jaar vaak geen dividend over 2019 uitgekeerd of werd dit uitgesteld naar 2021. Voor die laatste mogelijkheid koos bijvoorbeeld de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG), waar zowel het Rijk als lokale overheden eigenaar van zijn. De overheid kreeg in 2020 de meeste dividendinkomsten door haar belang in DNB (ruim 600 miljoen euro), gevolgd door dividendinkomsten uit de Gasunie (bijna 300 miljoen euro). In 2021 liggen de dividendinkomsten halverwege het jaar aanmerkelijk lager dan over dezelfde periode vorig jaar. Dit ligt voornamelijk aan een aanmerkelijk lagere winstuitkering van DNB, die in 2021 daalde naar 15 miljoen euro in verband met het opzetten van ruimere financiële buffers.