4. Belastingen
Belasting- en premiedruk sinds 1985 gedaald
De gemiddelde belasting- en premiedruk op het bruto inkomen van huishoudens is sinds het topjaar 1985 (44,0 procent) trendmatig gedaald tot 38,2 procent in 2019. Met name de premies volksverzekeringen en de inkomstenbelasting daalden sterk, terwijl de verplichte afdrachten voor ziektekosten stegen. Als gevolg van vele fiscale maatregelen zijn de verschillen in belasting- en premiedruk tussen huishoudens toegenomen, ook bij eenzelfde inkomen. De wetgever maakt verschil in de belastingen en sociale regelingen, waardoor de uitkomsten van de drukverdeling via het gevoerde fiscale beleid steeds vaker los komen te staan van het draagkrachtbeginsel.
| Inkomsten- en vermogensbelasting (%) | Volksverzekeringen (%) | Werknemersverzekeringen (%) | Pensioenverzekering (%) | Part. ziektekostenverzekering / Zvw (%) | Inkomensafhankelijke premies zorg (%) | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| '77-'00 | 1977 | 14 | 11,2 | 6,3 | 5,9 | 1,7 | 2,9 |
| '77-'00 | 1981 | 12,9 | 12,4 | 6,7 | 5,9 | 1,8 | 2,9 |
| '77-'00 | 1985 | 10,9 | 15,8 | 6,9 | 5,3 | 2,1 | 3 |
| '77-'00 | 1989 | 11,3 | 13,5 | 7,2 | 5,1 | 2,3 | 2,6 |
| '77-'00 | 1990 | 13,6 | 11 | 6,8 | 5,3 | 2,3 | 2,5 |
| '77-'00 | 1991 | 13,9 | 11,4 | 6,8 | 5,2 | 2,3 | 2,4 |
| '77-'00 | 1992 | 14 | 12,8 | 7 | 4,9 | 2,1 | 1,9 |
| '77-'00 | 1993 | 13,7 | 12,5 | 6,9 | 5,1 | 2,1 | 2 |
| '77-'00 | 1994 | 10,1 | 14,9 | 6,1 | 6,1 | 2,1 | 2 |
| '77-'00 | 1995 | 9,5 | 14,7 | 6,2 | 6 | 2,1 | 1,6 |
| '77-'00 | 1996 | 9,1 | 13,8 | 5,9 | 6,6 | 2,5 | 2,3 |
| '77-'00 | 1997 | 8,4 | 14,4 | 4,9 | 7,2 | 2,5 | 2,3 |
| '77-'00 | 1998 | 8,3 | 12,2 | 7,3 | 7,3 | 2,5 | 2,3 |
| '77-'00 | 1999 | 8,5 | 12,3 | 7,1 | 8 | 2,7 | 2,4 |
| '77-'00 | 2000 | 8,3 | 12,2 | 7,2 | 8,2 | 2,6 | 2,6 |
| '00-'11 | 2000 | 8,5 | 11,8 | 7,5 | 7,6 | 2,2 | 3 |
| '00-'11 | 2001 | 9,2 | 9,9 | 7 | 6,1 | 2,2 | 3 |
| '00-'11 | 2002 | 9,1 | 9,6 | 7,1 | 6,6 | 2,4 | 2,9 |
| '00-'11 | 2003 | 8,3 | 10 | 6,7 | 7,8 | 2,8 | 3,1 |
| '00-'11 | 2004 | 8,4 | 9,6 | 6,9 | 8,3 | 3 | 2,9 |
| '00-'11 | 2005 | 8,5 | 9,4 | 6,9 | 8,8 | 2,8 | 2,9 |
| '00-'11 | 2006 | 9,4 | 8,7 | 6,3 | 8,7 | 2,5 | 3,7 |
| '00-'11 | 2007 | 10 | 8,2 | 5,8 | 8 | 2,5 | 3,6 |
| '00-'11 | 2008 | 10 | 8,4 | 5,9 | 7,4 | 2,8 | 4 |
| '00-'11 | 2009 | 10,2 | 8,7 | 5 | 7,8 | 2,8 | 3,9 |
| '00-'11 | 2010 | 10,1 | 8,9 | 5,1 | 8,1 | 2,8 | 4 |
| '00-'11 | 2011 | 10 | 8,9 | 4,9 | 8,5 | 3 | 4,4 |
| '11-'19* | 2011 | 10,2 | 8,7 | 4,9 | 8,4 | 2,8 | 4,3 |
| '11-'19* | 2012 | 10,2 | 8,6 | 5,1 | 8,3 | 2,9 | 4,5 |
| '11-'19* | 2013 | 10,2 | 8,8 | 4,9 | 8,4 | 2,9 | 4,7 |
| '11-'19* | 2014 | 10,6 | 8,3 | 5,2 | 7,8 | 2,8 | 4,4 |
| '11-'19* | 2015 | 11,9 | 7,5 | 5,3 | 6,5 | 3 | 4,2 |
| '11-'19* | 2016 | 11,5 | 7,3 | 5,5 | 6,2 | 3 | 4,2 |
| '11-'19* | 2017 | 12,4 | 7 | 5,4 | 6,3 | 3,1 | 4,1 |
| '11-'19* | 2018 | 12,1 | 7,1 | 5,6 | 6,3 | 3 | 4,3 |
| '11-'19* | 2019* | 11,6 | 7 | 5,7 | 6,5 | 3,1 | 4,3 |
Daling belastingdruk het grootst bij zelfstandigen
De daling van de gemiddelde belastingdruk pakte verschillend uit voor de sociaal-economische groepen. Bij huishoudens met inkomen uit werk was de daling groter dan bij huishoudens met een uitkering. Zelfstandigen profiteerden het meest met een daling van 44,0 procent in 1985 naar 32,5 procent in 2019. Bij werknemers was de daling met 6,8 procentpunt een stuk kleiner. De belastingdruk daalde het minst bij gepensioneerden (4 procentpunt). In alle jaren lag de belastingdruk het hoogst bij werknemers, circa 10 procentpunt hoger dan bij zelfstandigen en bijna 2 keer zo hoog als bij gepensioneerden en huishoudens met bijstand (of een andere sociale voorziening).
| 1977 (%) | 1985 (%) | 2000 (%) | 2019* (%) | |
|---|---|---|---|---|
| Totaal | 42 | 44 | 40,6 | 38,2 |
| Inkomen als werknemer | 46,9 | 50,9 | 48,8 | 44,2 |
| Inkomen als zelfstandige | 40,2 | 44,4 | 41 | 32,5 |
| Inkomen uit sociale voorziening | 27,7 | 31 | 22 | 22,1 |
| Inkomen uit pensioen | 23,6 | 27,5 | 23,3 | 24 |