2 Nederlandse energievoorziening economisch verkend

Om een beeld te krijgen van de omvang van de energiegerelateerde activiteiten binnen de Nederlandse economie staan in figuur 2.1 de kernindicatoren als aandeel ten opzichte van de totale Nederlandse economie weergegeven. De totale bijdrage van energie aan het bruto binnenlands product (bbp) bedroeg ruim 3,5 procent in 2019. In 2013 was dit nog 5,9 procent. Deze daling komt met name door de afnemende bijdrage van de gaswinning, die voorheen een groot deel van de toegevoegde waarde van de energievoorziening bepaalde. Het aandeel van de productiewaarde van energieactiviteiten in de totale Nederlandse productie is relatief groot (bijna 12 procent in 2019) ten opzichte van het aandeel toegevoegde waarde. Dit heeft ermee te maken dat het intermediair verbruik ²⁾  in de energiesector relatief groot is in vergelijking met andere economische activiteiten. In de energiesector worden namelijk veel goederen in het productieproces ingezet, denk aan het gebruik van aardolie door raffinaderijen en het gebruik van kolen en gas in elektriciteitscentrales.

De werkgelegenheid in de energievoorziening ligt net onder de 2 procent van de totale Nederlandse werkgelegenheid, dit is al een aantal jaren vrij constant. Wel heeft er een verschuiving plaatsgevonden van de werkgelegenheid van conventionele energieactiviteiten naar hernieuwbare energieactiviteiten en energiebesparingsactiviteiten. De daling van de gaswinning heeft in veel mindere mate effect op de werkgelegenheid dan op het bbp. Dit heeft ermee te maken dat de exploitatie van energie in het algemeen kapitaalintensief is, wat betekent dat er in het productieproces relatief veel kapitaal, zoals gebouwen en machines, wordt ingezet in vergelijking met arbeid. Dit blijkt ook uit figuur 2.1, zo is het aandeel van de investeringen (8,9 procent) vele malen hoger dan het aandeel werkgelegenheid (1,9 procent).

Sinds 2008 is de bijdrage van energiegerelateerde activiteiten (figuur 2.3) aan het totale bruto binnenlands product (bbp), na een lichte daling, gestegen tot 5,9 procent in 2013. De piek rond 2012 en 2013 was het gevolg van een combinatie van factoren, waaronder de hoge aardgaswinning, relatief hoge energieprijzen en investeringen in nieuwe kolencentrales. Hierdoor liet de conventionele energiesector een tijdelijke stijging in de toegevoegde waarde zien. Tussen 2013 en 2016 is de toegevoegde waarde uit de aardgaswinning echter sterk gedaald, deze daling zet langzaam door. Ook zijn er sinds 2016 geen grote investeringen meer gedaan in conventionele energiecentrales. In figuur 2.3 is de daling van de bijdrage van de conventionele energiesector aan het Nederlands bbp in het afgelopen decennium goed zichtbaar. De bijdrage van hernieuwbare energie aan het bbp is echter geleidelijk gestegen. Tussen 2008 en 2019 is de bijdrage van hernieuwbare energie aan het bbp meer dan verdubbeld, van 0,3 naar bijna 0,7 procent.