7. Conclusie

Nadat de consumptie door huishoudens vijf jaar lang groeide, kwam hier in 2020 abrupt een einde aan door de coronacrisis. Naast een forse daling van de totale consumptie leidde deze crisis ook tot een verandering in wat er werd geconsumeerd en hoe huishoudens goederen en diensten aanschaffen.

De consumptie van diensten daalde sterk in de coronaperiode, maar lag sinds 2022 weer boven het niveau van 2019. Voor corona was de consumptie van diensten in de herfst en winter structureel lager. Dit seizoenpatroon is na de coronacrisis nog niet teruggekeerd.

Op het niveau van de bestedingscategorieën lijken door de coronacrisis geen structurele veranderingen in consumptie te zijn. Er zijn verschillen in de snelheid waarmee de consumptie van verschillende producten herstelde. De consumptie van horecadiensten lag bijvoorbeeld in 2022 weer boven het niveau van 2019, terwijl de consumptie van recreatie- en cultuurdiensten daar nog onder bleef. Ook bestedingen aan toerisme bleven in 2022 nog achter op het niveau van 2019.

Direct na de coronacrisis is de consumptie van sommige producten sterk beïnvloed door de stijgende prijzen. De consumptie van voedingsmiddelen groeide tot en met 2021, maar na 2021 kromp deze naar een lager niveau dan in 2019. Dat is grotendeels een gevolg van de prijsstijgingen. Hetzelfde gold voor de consumptie van energie, waarvan de daling van het verbruik niet op woog tegen de stijging van de prijzen. Huishoudens gaven daardoor wel meer geld uit aan voedingsmiddelen en energie dan in 2019.

Door de lockdowns in de coronacrisis groeide de omzet van webwinkels in 2020 en 2021 harder dan daarvoor. De versnelling van de groei in de coronajaren zette daarna niet door. In meerdere branches daalden de internetverkopen zelfs.

Nederlandse huishoudens hebben in vier jaar tijd aardig wat schokken geïncasseerd. Dit zorgde voor tijdelijke veranderingen in consumptie. Huishoudens waarderen stabiele consumptiepatronen (CPB, 2015), wat verklaart waarom consumptie na elke schok toch weer grotendeels op het oude niveau of groeipatroon terechtkomt. Terug naar het oude normaal dus.