3. Respons

In 2023 telde Nederland 342 gemeenten, waarvan 287 gemeenten hebben gerespondeerd. Dit komt neer op een respons van 84 procent, wat iets hoger is dan de respons van voorgaande jaren.

3.1 Representativiteit van de respons

Om te kunnen vaststellen of de responderende gemeenten representatief zijn voor heel Nederland, is voor de kenmerken die als hulpvariabele zijn gebruikt in de imputatieanalyse bekeken in hoeverre de verdeling van deze gemeenten overeenkomt met de verdeling van alle Nederlandse gemeenten. De representativiteit is dus beoordeeld op basis van de onderstaande hulpvariabelen:

• gemeentegrootteklasse in 2023;
• het totale aantal vorderingen wegens schending van de inlichtingenplicht; (ontstaansgrondcodes 51 tot en met 56 in de BDFS), met een datum besluit in 2023;
• het aandeel personen met een geboorteland buiten Nederland in 2023;
• de gemeentelijke bevolkingsdichtheid in 2023.

Gemeentegrootteklasse

De grootteklasse van een gemeente wordt bepaald op basis van het aantal inwoners. De gemeenten zijn ingedeeld in acht grootteklassen:

1. Minder dan 5 000 inwoners
2. 5 000 tot 10 000 inwoners
3. 10 000 tot 20 000 inwoners
4. 20 000 tot 50 000 inwoners
5. 50 000 tot 100 000 inwoners
6. 100 000 tot 150 000 inwoners
7. 150 000 tot 250 000 inwoners
8. 250 000 inwoners of meer

In verslagjaar 2023 varieerde de respons per grootteklasse tussen de 80 en 100 procent. De respons van 100 procent hoort bij de vier grootste gemeenten, met 250 duizend inwoners of meer. De laagste respons werd waargenomen bij de kleinste gemeenten met minder dan 5 duizend inwoners.

In figuur 3.1.1 is te zien dat de relatieve verdeling van de responderende gemeenten over de grootteklassen voor 2023 nagenoeg overeenkomt met de relatieve verdeling van alle gemeenten over deze klassen. Dit betekent dat de responderende gemeenten qua inwonertal in verslagjaar 2023 voldoende representatief zijn voor alle gemeenten van Nederland.

Aantal vorderingen

Het totale aantal vorderingen wegens schending van de inlichtingenplicht (ontstaansgrondcodes 51 tot en met 56 in de BDFS), met een datum besluit in 2023, loopt uiteen van 0 tot meer dan 5 000. Ten behoeve van de representativiteitsanalyse is een indeling in klassen gemaakt. Deze indeling is te zien in figuur 3.1.2.

De figuur toont dat er in de verdeling van het totale aantal vorderingen in 2023 geen grote verschillen bestaan tussen de gemeenten die respondeerden en alle Nederlandse gemeenten. Dat betekent dat de responderende gemeenten ook wat betreft het aantal vorderingen representatief zijn voor alle gemeenten van Nederland.

Aandeel personen met een geboorteland buiten Nederland

Per gemeente varieert het aandeel inwoners met een geboorteland buiten Nederland in 2023 tussen de 3 en 42 procent. Ook bij dit kenmerk is voor de representativiteitsanalyse een indeling in klassen gemaakt, zoals te zien is in figuur 3.1.3.

Dit figuur laat zien dat de responderende gemeenten ook representatief zijn voor alle Nederlandse gemeenten op het aandeel personen met een geboorteland buiten Nederland. Bij enkele klassen bestaan weliswaar verschillen, maar die zijn niet groot.

Bevolkingsdichtheid

De bevolkingsdichtheid is het aantal inwoners per vierkante kilometer. In 2023 varieert dit aantal in Nederland per gemeente van 20 tot 6 830. Ook hier is ten behoeve van de representativiteitsanalyse een indeling in klassen gemaakt. Figuur 3.1.4 toont deze indeling en ook hoe de responderende gemeenten en alle Nederlandse gemeenten in 2023 verdeeld zijn over de klassen van bevolkingsdichtheid.

Opnieuw bestaan er alleen betrekkelijk kleine verschillen, waarmee ook op dit kenmerk de responderende gemeenten als representatief voor Nederland beschouwd mogen worden.

3.2 Bruikbare respons

Van de 287 gemeenten die hebben gerespondeerd, zijn er 18 die de enquête in zijn geheel leeg hebben teruggestuurd. Deze gemeenten zijn in de analyses behandeld als non-respons. Dit brengt de bruikbare respons op 79 procent (269 gemeenten). Dit is iets hoger dan de voorgaande jaren.

De 269 gemeenten hebben echter niet allemaal alle enquêtevragen beantwoord. Daardoor verschilt de bruikbare respons per vraag. Verder heeft bij elke vraag een relatief groot aantal gemeenten het antwoord '0' gegeven. Om dit inzichtelijk te maken, geeft tabel 3.2.1 per vraag weer wat de bruikbare respons (in aantal gemeenten) is per enquêtevraag en hoeveel van deze gemeenten de betreffende vraag met '0' beantwoordden.

Tabel 3.2.1 laat zien dat de bruikbare respons per vraag varieert van 254 tot 269 gemeenten. Voor zowel de aantallen als de bedragen geldt dat de meeste gemeenten een '0' (nul) hebben opgegeven. Het aandeel gemeenten dat als antwoord '0' gaf, loopt op van 80,7 procent bij vraag 1 tot 99,2 procent bij vraag 6.

De opgegeven aantallen boven 0 bij de vragen over het aantal gestarte vermogensonderzoeken, het aantal constateringen van overtredingen, het aantal vorderingen en het aantal boetes (vragen 1 t/m 3 en vraag 5) liggen in de meeste gevallen dicht bij elkaar, evenals de opgegeven bedragen over de beginschuld van de opgelegde boetes (vraag 6). In de opgegeven bedragen boven 0 over de beginschuld van de opgelegde vorderingen (vraag 4) zit daarentegen relatief wel veel spreiding.

Het beeld van een klein aantal verschillende bedragen met daarbij veel spreiding is zeer vergelijkbaar met de vorige onderzoeken. Dit heeft tot gevolg dat er voor de bedragen, net als in de eerdere onderzoeken, geen betrouwbaar model kan worden bepaald om de bedragen te imputeren voor de non-respons. In plaats daarvan worden de antwoorden van de responderende gemeenten beschreven (zie paragraaf 4.2). Ook al is de spreiding bij de beginschuld van de opgelegde boetes dit jaar niet groot, is het aantal opgegeven bedragen te klein om deze te kunnen gebruiken voor het ophogen van de non-respons.