5. Bijlagen

5.1 Definities

Definities staan op alfabetische volgorde.

Geregistreerde problematische schulden

Geregistreerde problematische schulden zijn gebaseerd op data uit het CBS dashboard ‘Schuldenproblematiek in Beeld’⁷⁾. We spreken van geregistreerde problematische schulden wanneer ten minste één persoon in het huishouden voldoet aan ten minste één van de volgende criteria:

• Volgt een traject bij de Wettelijke Schuldsanering (WSNP);
• Volgt een bij Bureau Krediet Registratie (BKR) geregistreerd minnelijk traject;
• Heeft een bij BKR geregistreerde betalingsachterstand; Is in het Centraal Curatele en Bewindregister (CCBR) opgenomen op grond van verkwisting en/of problematische schulden;
• Heeft ten minste zes maanden de zorgpremie niet betaald;
• Heeft een betalingsachterstand van een Wet Mulder-boete bij het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) waarvan de tweede aanmaning ten minste twee maanden openstaat, of zich al in een ernstigere wanbetalersfase bevind. Daarnaast moet het openstaande bedrag in totaal minimaal 50 euro zijn;
• Heeft langer dan 27 maanden een toeslagschuld van totaal minimaal 50 euro openstaan bij de Belastingdienst;
• Heeft langer dan 15 maanden een schuld van totaal minimaal 50 euro voor overige belastingaanslagen openstaan bij de Belastingdienst;
• Heeft een belastingschuld die in de 12 maanden voor het peilmoment oninbaar is geleden;
• Heeft een betalingsachterstand bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) van 3 maanden of langer en van minimaal 270 euro.

Halt (Het Alternatief)

"Lik-op-stuk"-benadering van een strafrechtelijk minderjarige, die met de politie of leerplichtambtenaar in aanraking komt voor het plegen van bepaalde vormen van licht strafbare feiten. De politie stuurt het dossier niet door naar het Openbaar Ministerie als de betrokken persoon voldoet aan de voorwaarden die Halt oplegt. Feitelijk is het een voorwaardelijk politiesepot. De strafbare feiten die voor een Halt-straf in aanmerking komen zijn vastgelegd in een Algemene Maatregel van Bestuur.

Jeugdbescherming

Een maatregel die de rechter dwingend oplegt met het doel bedreiging voor de veiligheid en ontwikkeling van het kind op te heffen. Een kind of jongere wordt dan 'onder toezicht gesteld' of ‘onder voogdij geplaatst’.

Jeugdbescherming met ondertoezichtstelling

Ondertoezichtstelling is een maatregel waarbij het gezag van de ouders wordt beperkt. Als de ontwikkeling van een kind ernstig bedreigd wordt en ouders de zorg die nodig is om de bedreiging weg te nemen niet of onvoldoende accepteren, dan kan de rechter op verzoek van de Raad voor de Kinderbescherming (of in een enkel geval het openbaar ministerie) een ondertoezichtstelling uitspreken. Het kind krijgt dan een jeugdbeschermer toegewezen van een Gecertificeerde Instelling. Deze persoon begeleidt het kind en zijn ouders bij het oplossen van de opvoedingsproblemen. De ouders blijven zelf verantwoordelijk voor de opvoeding, maar hun gezag wordt door de maatregel gedeeltelijk ingeperkt. Zowel ouders als kind zijn verplicht de aanwijzingen op te volgen die de jeugdbeschermer geeft.

Als de situatie veilig genoeg is, kan het kind thuis blijven wonen. De rechter kan ook besluiten het kind (tijdelijk) uit huis te plaatsen, bijvoorbeeld in een pleeggezin. Een ondertoezichtstelling duurt maximaal een jaar. De rechter kan de duur telkens met (maximaal) een jaar verlengen tot het kind meerderjarig is.

Jeugdbescherming met voogdij

Bij een voogdijmaatregel wordt het gezag over een minderjarige door de rechter toegewezen aan een Gecertificeerde Instelling. Dit kan zijn na een gezagsbeëindigende maatregel of bij kinderen van wie de ouders zijn overleden (waarbij er geen voogd is vastgelegd in het gezagsregister of testament of deze persoon de voogdij niet accepteert). De gezagsbeëindigende maatregel wordt opgelegd als een kind zodanig opgroeit dat hij in zijn ontwikkeling ernstig wordt bedreigd en de ouder ook in de toekomst niet in staat geacht wordt om de verantwoordelijkheid voor de verzorging en opvoeding te dragen of als de ouder het gezag misbruikt. In veel gevallen is er al een ondertoezichtstelling en een uithuisplaatsing geweest voordat er een gezagsbeëindigende maatregel wordt uitgesproken door de rechter. De gezagsbeëindigende maatregel is in principe een definitieve maatregel die geldt tot het kind 18 jaar is. Het betreft alleen gevallen waarbij de voogdij wordt uitgevoerd door de Gecertificeerde Instelling zelf, waarbij het kind wordt opgevoed in een pleeggezin of tehuis. Situaties waarbij een pleegouder (pleegoudervoogd) of iemand anders die sterk betrokken is bij het kind (burgervoogd), de voogdij overneemt van de Gecertificeerde Instelling, vallen hierbuiten.

Jeugdhulp

Hulp en zorg zoals deze bedoeld en beschreven is in de Jeugdwet. Het betreft hulp en zorg aan jongeren en hun ouders bij psychische, psychosociale en of gedragsproblemen, een verstandelijke beperking van de jongere, of opvoedingsproblemen van de ouders. De hulp is bedoeld voor kinderen en jongeren tot 18 jaar en kan verlengd worden tot 23 jaar. Als de jongere overnacht bij de jeugdhulpinstelling, het pleeggezin of het gezinshuis, is er sprake van jeugdhulp met verblijf.

Jeugdhulp met verblijf

Hulp en zorg zoals deze bedoeld en beschreven is in de Jeugdwet. Het betreft hulp en zorg aan jongeren en hun ouders bij psychische, psychosociale en of gedragsproblemen, een verstandelijke beperking van de jongere, of opvoedingsproblemen van de ouders. De jongere verblijft  in een pleeggezin, gezinshuis, leef- of behandelgroep, gesloten afdeling, GGZ-instelling of soortgelijke locaties waar jeugdhulp geleverd wordt. Of anders gezegd, de jongere slaapt formeel niet thuis in het eigen gezin. Dit betekent dat het hier alleen om de verblijfsvormen gaat waarbij er sprake is van een overnachting. Ook verblijf in logeerhuizen, alleen tijdens weekenden of juist door de week, vallen onder jeugdhulp met verblijf.

Jeugdreclassering

Jeugdreclassering is een combinatie van toezicht en begeleiding voor jongeren vanaf 12 jaar, die voor hun 18e verjaardag met de politie of leerplichtambtenaar in aanraking zijn geweest en een proces-verbaal hebben gekregen. Bij jongvolwassenen in de leeftijd van 18 tot en met 22 jaar kan ook het jeugdstrafrecht toegepast worden op grond van het adolescentenstrafrecht, indien het ontwikkelingsniveau van de dader daartoe aanleiding geeft. De jongere krijgt op maat gesneden begeleiding van een jeugdreclasseringswerker om te voorkomen dat hij of zij opnieuw de fout ingaat. Jeugdreclassering kan worden opgelegd door de kinderrechter of het openbaar ministerie. Jeugdreclassering kan ook op initiatief van de Raad voor de Kinderbescherming in het vrijwillige kader worden opgestart.

Jeugdregio’s

Voor de goede uitvoering van alle jeugdhulptaken is het nodig dat gemeenten bovenlokaal samenwerken⁸⁾. De gemeenten hebben daarom 42 samenwerkingsverbanden voor de jeugdhulp ingericht. De taken pleegzorg, crisisopvang en residentiële zorg worden bijna altijd op de schaal van de 42 jeugdregio’s georganiseerd. Om de geografische spreiding van jeugdzorggebruik en bijkomende problematiek te onderzoeken, worden de data in dit onderzoek uitgesplitst naar deze 42 jeugdregio’s.

Jeugdzorg

Het geheel van jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering dat onder verantwoordelijkheid van de gemeente wordt uitgevoerd volgens de Jeugdwet.

Laag huishoudinkomen

Er is sprake van een laag huishoudinkomen als het gestandaardiseerde besteedbare huishoudinkomen 0 tot en met 120 procent van de lage inkomensgrens betreft.

Misdrijf

Een misdrijf is een strafbaar feit van de zware soort, als zodanig aangeduid in de strafwetten. Een persoon wordt door de politie als verdachte van een misdrijf geregistreerd wanneer een redelijk vermoeden van schuld aan dat misdrijf bestaat, of wanneer de verdachte is aangehouden en een proces-verbaal van misdrijf is opgemaakt. De delict groepen die worden aangemerkt als misdrijf zijn te vinden op StatLine. 

Multiproblematiek

Een huishouden heeft te maken met multiproblematiek wanneer ten minste twee van de vijf problemen (psychische problemen, sociaaleconomische problemen, scheiding, aanraking met justitie, slachtoffer van geweldsmisdrijf of seksueel misdrijf) zich voordoen in een huishouden.

Ondertoezichtstelling

De jeugdbeschermingsmaatregel die het meest wordt ingezet, is de ondertoezichtstelling (OTS). 
Ondertoezichtstelling is een gezagsbeperkende maatregel. Als de ontwikkeling van een kind ernstig bedreigd wordt en de zorg die in verband met het wegnemen van de bedreiging noodzakelijk is voor de minderjarige of voor zijn ouders of de ouder die het gezag uitoefenen door dezen niet of onvoldoende wordt geaccepteerd, dan kan de rechter op verzoek van de Raad voor de Kinderbescherming of het openbaar ministerie een ondertoezichtstelling uitspreken. Het kind krijgt dan een gezinsvoogd toegewezen van een Gecertificeerde Instelling. Deze persoon begeleidt het kind en zijn ouders bij het oplossen van de opvoedingsproblemen. De ouders blijven zelf verantwoordelijk voor de opvoeding, maar hun gezag wordt door de maatregel gedeeltelijk ingeperkt. Zowel ouders als kind zijn verplicht de aanwijzingen op te volgen die de gezinsvoogd geeft. In principe blijft het kind thuis wonen. De rechter kan ook besluiten het kind (tijdelijk) uit huis te plaatsen, bijvoorbeeld in een pleeggezin. Een ondertoezichtstelling duurt maximaal een jaar. De rechter kan de duur telkens met (maximaal) een jaar verlengen tot het kind meerderjarig is.

Psychische problemen

Er is sprake van psychische problemen wanneer een lid van het huishouden zorgkosten heeft gemaakt in het kader van de geestelijke gezondheidszorg (GGZ), of wanneer er uitgifte is geweest van psycho(ana)leptica.

Psycho(ana)leptica

Medicijnen uit de groepen psycholeptica of psychoanaleptica (Antipsychotica, Anxiolytica, hypnotica en sedativa, antidepressiva, psychostimulatie, middelen tegen adhd/nootropica, psycholeptica met psychoanaleptica en dementiemiddelen).

Thuiswonend kind

Persoon ongeacht leeftijd of burgerlijke staat die een kind-ouder relatie heeft met één of twee tot het huishouden behorende ouders. Onder thuiswonende kinderen worden ook begrepen adoptie- en stiefkinderen, maar geen pleegkinderen.

Zorgkosten Geestelijke Gezondheidszorg

Dit betreft kosten die in het kader van de zorgverzekeringswet gemaakt zijn voor basis en/of gespecialiseerde (geestelijke gezondheidszorg). Binnen de generalistische basis GGZ vindt behandeling plaats van patiënten met lichte tot matige, niet-complexe psychische problemen of mensen met stabiele chronische problematiek. Binnen de gespecialiseerde GGZ vindt behandeling plaats van patiënten met ernstige of complexe psychische problemen.  Specialistische GGZ omvat GGZ met verblijf, GGZ zonder verblijf geleverd via instellingen, GGZ zonder verblijf geleverd via zelfstandigen, en langdurige GGZ voor specialistische GGZ.  Binnen de GGZ geldt dat de kosten van de diagnose-behandelcombinaties (DBC's) worden toegerekend aan het jaar waarin de DBC werd geopend, ook al speelt een deel van de zorg zich af in het daaropvolgende jaar.

5.2 Bronbestanden

Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG)

De Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG) is een registratie waarin gemeentelijke basisgegevens over alle gebouwen en adressen in Nederland zijn verzameld. De BAG bestaat uit twee samenhangende basisregistraties: de Basisregistratie Adressen en de Basisregistratie Gebouwen. De Basisregistratie Adressen bevat alle officiële, als zodanig toegekende, adressen op Nederlands grondgebied. Een adres is de door de bevoegde gemeente toegekende benaming, bestaande uit de naam van een openbare ruimte (straat), een nummeraanduiding (huisnummer en toevoegingen) en woonplaats. Adressen worden toegekend aan adresseerbare objecten uit de Basisregistratie Gebouwen. In de Basisregistratie Gebouwen zijn alle panden, verblijfsobjecten, standplaatsen en ligplaatsen geregistreerd. Deze 'objecttypen' zijn afgebakend en voorzien van een unieke aanduiding. Bepaalde gegevens behorende bij de objecttypen (zoals de oppervlakte en het bouwjaar) zijn ook in de registratie opgenomen. Aan ieder object is minimaal één adres gekoppeld. Daarnaast zijn nevenadressen mogelijk. Aan panden zonder verblijfsobject (zoals onzelfstandige bijgebouwen) wordt geen adres toegekend.

Basis Registratie Personen (BRP)

De Basisregistratie Personen (BRP) is de digitale bevolkingsregistratie van Nederland, en (sinds 2014) de opvolger van de Gemeentelijke Basisadministratie persoonsgegevens (GBA). De BRP bevat gegevens over ingezetenen en niet-ingezetenen. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor het bijhouden van de gegevens over ingezetenen. Gegevens over niet-ingezetenen worden bijgehouden door het ministerie van BZK. Elke persoon die naar verwachting ten minste vier maanden rechtmatig in Nederland verblijft, moet ingeschreven worden als ingezetene. Wanneer iemand niet aan deze voorwaarden voldoet maar wel een relatie heeft met de Nederlandse overheid, wordt de persoon ingeschreven als niet-ingezetene. Te denken valt aan mensen die buiten Nederland wonen en hier werken, studeren, onroerend goed bezitten, vanuit Nederland een uitkering genieten, enzovoorts. Ook ingezetenen die naar verwachting ten minste acht maanden buiten Nederland verblijven, worden niet-ingezetene. In de BRP zijn van iedere ingeschrevene gegevens als burgerservicenummer (BSN), geboortedatum, geslacht, geboorteland en woonplaats geregistreerd, van ingezetenen bovendien gegevens over de ouders, partners en kinderen. Voor ingezetenen wordt een adres in Nederland geregistreerd, voor niet-ingezetenen een adres buiten Nederland. Voor meer informatie over de BRP wordt verwezen naar de website van de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens http://www.rvig.nl/brp. In dit onderzoek worden alleen de gegevens gebruikt van personen die als ingezetene in de BRP ingeschreven staan of ooit ingeschreven hebben gestaan.

Geregistreerde slachtoffers van een misdrijf

Het CBS ontvangt uit de politieregistraties afgeleide databestanden (bronbestanden). We onderscheiden incidentenbestanden met informatie over de geregistreerde incidenten, bestanden met verdachten van deze incidenten en bestanden met aangevers/slachtoffers van deze incidenten met in de laatste twee bestanden persoons- en procesinformatie. De gegevenslevering vindt plaats via het politie-informatiesysteem GIDS.

Inkomen huishoudens

Het bestand bevat het jaarinkomen van alle huishoudens behorende tot de bevolking van Nederland op 1 januari van het verslagjaar. De belangrijkste berichtgever is de Belastingdienst.

Jeugdzorg

Jeugdzorgtrajecten worden bijeengebracht uit bestanden die door alle aanbieders van jeugdhulp en de gecertificeerde instellingen aan CBS worden geleverd. Gecertificeerde instellingen (GI) voeren jeugdbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering uit. Per verslagperiode blijkt dat ruim 90 procent van de jeugdzorgaanbieders gegevens aanlevert, waaronder ook alle gecertificeerde instellingen. Er is niet gecorrigeerd voor zorg die ontbreekt doordat berichtgevers niet hebben gereageerd. Voor meer informatie zie hier.

Medicijnen

In dit bestand zijn alle geneesmiddelenverstrekkingen opgenomen die vergoed zijn volgens aanspraak op farmaceutische zorg van de basisverzekering gezondheidszorg per persoon. Ook is het aantal verstrekte gedefinieerde dagdoseringen (DDD's) per verstrekking opgenomen.

Verdachten

Dit bestand bevat vanaf 2010 een selectie uit de registraties van de Nationale Politie, de tien regionale eenheden en de Landelijke Eenheid via de landelijke bevragingsapplicatie BVI. In de periode tussen juni 2008 en december 2009 zijn alle eenheden overgegaan op het systeem Basisvoorziening Handhaving (BVH), waaraan de gegevens voor GIDS en BVI worden onttrokken. Voor 2010 bevat de component gegevens geleverd via GIDS en waren de gegevens afkomstig uit de basisprocessensystemen BPS, Xpol en Genesys. Alle personen worden geregistreerd tegen wie een redelijk vermoeden van schuld van een misdrijf bestaat. Van alle personen is opgenomen hoe vaak en van welk misdrijf ze werden verdacht. Iedere regel vertegenwoordigt een geregistreerde verdachte van misdrijven.

Zorgkosten zorgverzekeringswet (Zvw)

Dit bestand bevat de bij zorgverzekeraars gedeclareerde (en goedgekeurde) zorgkosten, die vallen onder de basisverzekering van de Zorgverzekeringswet (Zvw). De zorgkosten zijn inclusief de kosten die vanwege het verplicht of vrijwillig eigen risico uiteindelijk door de verzekerden zelf zijn betaald. Niet meegenomen zijn kosten die zijn vergoed door een aanvullende verzekering en eigen bijdragen. De doelpopulatie van dit bestand bestaat uit personen die in het betreffende jaar tenminste een dag in de BRP stonden, die verzekeringsplichtig waren en ook minimaal een dag verzekerd zijn geweest in het jaar.

5.3 Tabellenset

De tabellenset is apart gepubliceerd. Die kunt u hier vinden. Hieronder volgt een opsomming van de tabellen die hierin zijn opgenomen.

Tabel 1 - Huishoudens met jeugdzorg naar overlap problematiek, 31 december 2021
Tabel 1a - Huishoudens met jeugdzorg zonder thuiswonende kinderen naar overlap problematiek, 31 december 2021
Tabel 1b - Huishoudens met jeugdzorg met enkel meerderjarige kinderen naar overlap problematiek, 31 december 2021
Tabel 1c - Huishoudens met jeugdzorg, met minimaal één minderjarig thuiswonend kind naar overlap problematiek, 31 december 2021
Tabel 2 - Huishoudens met jeugdbescherming naar overlap problematiek, 31 december 2021
Tabel 2a - Huishoudens met jeugdbescherming zonder thuiswonende kinderen naar overlap problematiek, 31 december 2021
Tabel 2b - Huishoudens met jeugdbescherming met enkel meerderjarige kinderen naar overlap problematiek, 31 december 2021
Tabel 2c - Huishoudens met jeugdbescherming, met minimaal één minderjarig thuiswonend kind naar overlap problematiek, 31 december 2021
Tabel 3 - Huishoudens met jeugdhulp naar overlap problematiek, 31 december 2021
Tabel 3a - Huishoudens met jeugdhulp zonder thuiswonende kinderen naar overlap problematiek, 31 december 2021
Tabel 3b - Huishoudens met jeugdhulp met enkel meerderjarige kinderen naar overlap problematiek, 31 december 2021
Tabel 3c - Huishoudens met jeugdhulp, met minimaal één minderjarig thuiswonend kind naar overlap problematiek, 31 december 2021
Tabel 4 - Huishoudens met jeugdreclassering naar overlap problematiek, 31 december 2021
Tabel 4a - Huishoudens met jeugdreclassering zonder thuiswonende kinderen naar overlap problematiek, 31 december 2021
Tabel 4b - Huishoudens met jeugdreclassering met enkel meerderjarige kinderen naar overlap problematiek, 31 december 2021
Tabel 4c - Huishoudens met jeugdreclassering, met minimaal één minderjarig thuiswonend kind naar overlap problematiek, 31 december 2021
Tabel 5 - Stapeling problematieken bij huishoudens naar overlap jeugdzorg, 31 december 2021
Tabel 6 - Huishoudens zonder thuiswonende kinderen naar Jeugdregio, 31 december 2021
Tabel 7 - Huishoudens met enkel meerderjarige thuiswonende kinderen naar Jeugdregio, 31 december 2021
Tabel 8 - Huishoudens met minimaal één minderjarig thuiswonend kind naar Jeugdregio, 31 december 2021

5.4 Geografische spreiding problematiek bij huishoudens met de jeugdzorg

Aandeel huishoudens dat psychische problemen ervaart bij de groep huishoudens zonder thuiswonende kinderen (gezinstype 1) die jeugdzorg ontvangen.

Aandeel huishoudens dat sociaaleconomische problemen ervaart bij de groep huishoudens zonder thuiswonende kinderen (gezinstype 1) die jeugdzorg ontvangen.

Aandeel huishoudens dat scheiding heeft ervaren bij de groep huishoudens zonder thuiswonende kinderen (gezinstype 1) die jeugdzorg ontvangen.

Aandeel huishoudens dat in aanraking met justitie is gekomen heeft bij de groep huishoudens zonder thuiswonende kinderen (gezinstype 1) die jeugdzorg ontvangen.

Aandeel huishoudens dat een slachtoffer van een geweldsmisdrijf of seksueel misdrijf heeft bij de groep huishoudens zonder thuiswonende kinderen (gezinstype 1) die jeugdzorg ontvangen.

Aandeel huishoudens dat psychische problemen ervaart bij de groep huishoudens met enkel meerderjarige thuiswonende kinderen (gezinstype 2) die jeugdzorg ontvangen.

Aandeel huishoudens dat sociaaleconomische problemen ervaart bij de groep huishoudens met enkel meerderjarige thuiswonende kinderen (gezinstype 2) die jeugdzorg ontvangen.

Aandeel huishoudens dat een scheiding heeft ervaren bij de groep huishoudens met enkel meerderjarige thuiswonende kinderen (gezinstype 2) die jeugdzorg ontvangen.

Aandeel huishoudens dat in aanraking met justitie is gekomen bij de groep huishoudens met enkel meerderjarige thuiswonende kinderen (gezinstype 2) die jeugdzorg ontvangen.

Aandeel huishoudens dat een slachtoffer van een geweldsmisdrijf of seksueel misdrijf heeft bij huishoudens met enkel meerderjarige thuiswonende kinderen (gezinstype 2) die jeugdzorg ontvangen.

Aandeel huishoudens dat psychische problemen ervaart bij de groep huishoudens met ten minste één thuiswonend minderjarig kind (gezinstype 3) die jeugdzorg ontvangen.

Aandeel huishoudens dat sociaaleconomische problemen ervaart bij de groep huishoudens met ten minste één thuiswonend minderjarig kind (gezinstype 3) die jeugdzorg ontvangen.

Aandeel huishoudens dat een scheiding heeft ervaren bij de groep huishoudens met ten minste één thuiswonend minderjarig kind (gezinstype 3) die jeugdzorg ontvangen.

Aandeel huishoudens dat in aanraking met justitie is gekomen bij de groep huishoudens met ten minste één thuiswonend minderjarig kind (gezinstype 3) die jeugdzorg ontvangen.

Aandeel huishoudens dat een slachtoffer van een geweldsmisdrijf of seksueel misdrijf heeft bij de groep huishoudens met ten minste één thuiswonend minderjarig kind (gezinstype 3) die jeugdzorg ontvangen.