1. Inleiding

In de circulaire economie zijn de voorraden aan producten en materialen in de maatschappij de urban mine van morgen. Elk jaar komen materialen uit de voorraden in de vorm van tweedehands producten en afval vrij. Een deel ervan wordt naar het buitenland geëxporteerd. Om de voor de Nederlandse economie beschikbare voorraden te bepalen, moeten we dus weten welke hoeveelheid van de vrijkomende producten geëxporteerd wordt.

Het onderzoek in dit rapport komt voort uit de bevindingen in de publicatie “Voorraden in de maatschappij: de grondstoffenbasis voor een circulaire economie” (van Oorschot et al., 2020a). Deze publicatie, geschreven in het kader van het Werkprogramma Monitoring en Sturing Circulaire Economie, bevat een haalbaarheidsstudie naar drie soorten voorraden in de Nederlandse economie: 1) het Nederlandse elektriciteitssysteem, 2) elektronische apparatuur en 3) voertuigen. Uit deze studie werd ondermeer duidelijk dat een deel van onze voorraden geëxporteerd wordt als afval en 2de handsgoed met als gevolg dat Nederland zicht verliest op de wijze van afvalverwerking en daarmee ook de greep op het mijnen van deze voorraden. Dit is belangrijk te weten als we willen bepalen wat er in toekomst uit de Nederlandse “urban mine” aan materialen beschikbaar is.

Om hier meer zicht op te krijgen wordt in deze studie onderzocht of er bij het CBS databronnen beschikbaar zijn met cijfers over de handel in afval en 2de handsgoederen. Verder worden enkele benaderingen getest om de uitvoer van tweedehands goederen te bepalen. Deze scoping- en haalbaarheidsstudie is onderdeel van een groter onderzoek naar voorraden in onze economie dat in het kader van het CE werkprogramma in 2020 wordt uitgevoerd. Mocht blijken dat er data beschikbaar is bij het CBS dan kan deze verder worden uitgewerkt in een vervolgonderzoek.

In hoofdstuk 2 worden de beschikbare databronnen beschreven en geanalyseerd op bruikbaarheid. Eerst wordt de handel in afval besproken, daarna de handel in 2de handsgoederen. In hoofdstuk 3 worden een 3-tal benaderingen getest om aan de hand van de internationale handelsstatistiek de uitvoer aan tweedehands textiel te bepalen. Voor elk onderzoek zijn apart conclusies en aanbevelingen getrokken (hoofdstuk 2.2 en 3.3). In hoofdstuk 4 en 5 worden de conclusies en aanbevelingen op basis van de gehele rapportage gepresenteerd.