1. Inleiding
Den Haag heeft, net als alle grotere steden, te maken met sociale problematiek. Van oudsher wordt bij achterstands- of probleemwijken door niet-Hagenaars vaak gedacht aan de Schilderswijk en de Transvaalbuurt. Maar er zijn ook andere wijken in Den Haag die er niet goed voor staan. Met name in Den Haag Zuidwest (de wijken Moerwijk, Morgenstond, en Bouwlust en Vrederust) zijn sociaaleconomische achterstanden ontstaan. De wijken scoren ongunstig ten opzichte van de rest van Den Haag als het gaat om bijstand, armoede, maar ook criminaliteit.
| kenmerk | Den Haag | Bouwlust en Vrederust | Morgenstond | Moerwijk |
|---|---|---|---|---|
| Huishoudens met inkomen onder of rond sociaal minimum (%) | 12,2 | 18,6 | 19,2 | 23,5 |
| Bijstand (% onder 15- tot 65-jarigen) | 7,3 | 14,3 | 14,2 | 18,0 |
| Geweldsmisdrijven (per 1 000 inwoners) | 9 | 8 | 10 | 12 |
| 1) Bij criminaliteit geldt hier de pleeglocatie, niet de woonlocatie van de verdachte. | ||||
Dit heeft in 2019 geleid tot de Regio Deal Den Haag Zuidwest (Kamerstuk d.d. 15-7-2019). De ambitie van de Regio Deal Den Haag Zuidwest is om de sociaaleconomische positie en leefbaarheid van Den Haag Zuidwest op te stuwen in de richting van het gemiddelde van Den Haag.
Dit onderzoek gaat dieper in op de potentiële blootstelling aan criminaliteit van jongeren uit Den Haag Zuidwest. Uit een brainstormsessie met betrokkenen bij de Regiodeal Zuidwest vanuit de gemeente Den Haag, het Ministerie van Binnenlandse Zaken en het Ministerie van Leefbaarheid, Natuur en Voedselkwaliteit kwamen criminele jongeren en de ermee gepaard gaande onveiligheidsgevoelens als één van de meest prangende problemen naar voren. Statistieken laten zien dat jongeren uit Moerwijk, Morgenstond, en Bouwlust en Vrederust bovengemiddeld vaak verdacht zijn van zwaardere misdrijven (zie ook kaart 3.1.2). Dat zegt echter nog niet zoveel over de bredere sociale structuur waarin wijkbewoners zich bevinden. Mensen hebben immers ook veel contacten buiten de eigen buurt, bijvoorbeeld op hun werk, school of familie. Middels sociale netwerkanalyses kan meer inzicht worden verkregen in deze bredere sociale context van jongeren uit Den Haag Zuidwest: in hoeverre zit criminaliteit verweven in hun familienetwerk, onder hun klasgenoten of bij hun collega’s op het werk?
Waar in het begin nog in brede zin werd gekeken naar de blootstelling van jongeren aan criminaliteit, is gaandeweg het onderzoek de keuze gemaakt om specifiek naar zogenaamde ‘high impact crimes’ te kijken. Door te focussen op dit type misdrijven is de scope van het onderzoek nauwkeuriger afgebakend omdat de wat lichtere vergrijpen, zoals verkeersovertredingen en langdurig schoolverzuim, niet worden meegenomen.
Vanuit de theorie wordt gesteld dat mensen beïnvloed worden door hun sociale contacten: hun familie, buren, leeftijdgenoten op school en hun collega’s. Verschillende empirische onderzoeken onder jongeren bevestigen dit. Jongeren worden door hun leeftijdgenoten beïnvloed in prosociaal gedrag (Barry en Wentzel 2006; van Hoorn et al. 2016) maar ook in antisociaal gedrag, zoals criminaliteit (Monahan et al. 2009). Bij criminaliteit is er daarnaast een zeer grote samenhang met het gedrag van directe familie. Als deze in aanraking is geweest met de politie, is de kans veel groter dat het kind later ook delinquent gedrag vertoont (Farrington et al. 1996; Van Gaalen en Besjes, 2018).
De onderzoeksvraag is: in hoeverre worden jongeren in Zuidwest blootgesteld aan criminaliteit? En is deze blootstelling sterker aanwezig in het ene netwerk dan in het andere? Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de gemeente Den Haag en de Regiodeal Zuidwest.