1979

Ambtenarenacties en -stakingen in verband met de voorgenomen 3,5% loonkorting.
© Ambtenarenacties en -stakingen in verband met de voorgenomen 3,5% loonkorting. Foto Nationaal Archief

De vroege jaren tachtig waren een tijd van grote sociale onrust. De economie was op een veel lager groeipad terechtgekomen en de regering was de weg ingeslagen van kostenbesparing en versobering. Er werd in dat tijdvak veel gedemonstreerd tegen de regering en soms ook gestaakt. Stakingen door ambtenaren en spoorwegpersoneel waren in 1979 gelegaliseerd. Begin jaren tachtig kwamen de grote stakingen uit deze hoek: in 1980 van het onderwijspersoneel en in 1983 van de ambtenaren. Bij de stakingen in het onderwijs stond behoud van werkgelegenheid centraal. Bij de stakingen onder ambtenaren ging het om een voornemen van het “no nonsense-kabinet” Lubbers I om 3,5 procent te korten op hun salarissen.

Veel demonstraties die in die jaren werden gehouden werden iconisch. De demonstratie tegen kruisraketten in 1983 kende 550 duizend deelnemers en was daarmee de grootste demonstratie in Nederland ooit. Politiek en arbeidskwesties waren in die tijd niet erg gescheiden: vakbond FNV was een van de organisatoren van de demonstratie. Legendarisch werd de toenmalige vicevoorzitter van de NKV Herman Bode door de woorden die hij in 1980 gebruikte bij een demonstratie tegen ingrijpen in de cao’s en het ontkoppelen van lonen en uitkeringen: “Willen we naar de Dam, dan gaan we naar de Dam”. Een massa van 15.000 demonstranten liep vervolgens van de RAI in Amsterdam naar de Dam. Het NKV was een van oorsprong katholieke vakbond die spoedig daarna zou opgaan in de FNV.

De organisatiegraad was in die jaren vrij hoog: gedeeld door de werkzame beroepsbevolking waren er nooit meer vakbondsleden als in 1978. De stakingsstatistieken over de jaren 1979-1993 zijn overigens niet heel opzienbarend. Belangrijkste uitschieter is het aantal stakers in 1982: over de jaren 1901-2022 staat dit op de negende plek. Afgezet tegen de werkzame beroepsbevolking staat 1982 op plek vijftien. Het aantal geschillen kwam in 1979 uit op 55. Dit is historisch gezien weliswaar niet heel hoog, maar na 1979 werd dit niet meer geëvenaard.

Relevante links