Percentage vakbondsleden onder werknemers verder gedaald

© ANP / Danny van den Berg
In 2023 was 15 procent van de werknemers tussen de 15 en 75 jaar aangesloten bij een vakbond. Hiermee zette de daling van de afgelopen jaren verder door. In 2018 was nog 18 procent van de werknemers aangesloten bij een vakbond. Mannen zijn vaker lid dan vrouwen: 17 procent tegenover 14 procent in 2023. Dat meldt het CBS op basis van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden, uitgevoerd door CBS en TNO.

Organisatiegraad werknemers
JaartalOrganisatiegraad (%)
201818,4
201918,1
202017,5
202117,2
202216,3
202315,4
Bron: CBS, TNO

Vooral daling onder 55- tot 65-jarige werknemers

Het percentage vakbondsleden onder werknemers, ook wel de organisatiegraad genoemd, loopt op met de leeftijd tot de groep van 55 tot 65 jaar. Tussen 2018 en 2023 is het vakbondslidmaatschap het sterkst afgenomen onder de oudere leeftijdsgroepen tot 65 jaar. Zo was van de 55- tot 65-jarige werknemers 25 procent lid in 2023, tegenover 31 procent in 2018. Bij de 45- tot 55-jarigen daalde de organisatiegraad in deze periode van 22 naar 18 procent. Ook onder de jongere leeftijdsgroepen nam het percentage vakbondsleden af, maar in vergelijking met de oudere leeftijdsgroepen wel minder sterk. De gemiddelde leeftijd van vakbondsleden in loondienst was 47 jaar in 2023. Onder werknemers die geen vakbondslid zijn, was dit 40 jaar.

Organisatiegraad werknemers
Jaartal15 tot 25 jaar (%)25 tot 35 jaar (%)35 tot 45 jaar (%)45 tot 55 jaar (%)55 tot 65 jaar (%)65 tot 75 jaar (%)
20186,312,617,222,231,524,2
20196,612,417,021,730,725,7
20207,512,316,020,629,222,0
20216,212,415,820,328,125,4
20226,511,615,819,026,922,0
20235,611,514,618,424,722,0
Bron: CBS, TNO

Organisatiegraad hoogst bij openbaar bestuur en onderwijs

Werknemers in het openbaar bestuur zijn met 27 procent het vaakst aangesloten bij een vakbond. Ook in het onderwijs (26 procent) en in vervoer en opslag (24 procent) is het percentage leden relatief hoog. Aan de andere kant zijn werknemers in de informatie en communicatie met 6 procent het minst vaak vakbondslid. Ook in de specialistische zakelijke dienstverlening (zoals accountants, belastingadviseurs, architecten en ingenieurs) en de horeca (beide 7 procent) zijn naar verhouding weinig werknemers lid van een vakbond.

Organisatiegraad werknemers naar bedrijfstak, 2023
BedrijfstakOrganisatiegraad (%)
Openbaar bestuur en overheidsdiensten26,9
Onderwijs25,9
Vervoer en opslag23,5
Bouwnijverheid20,0
Industrie19,7
Energievoorziening18,8
Gezondheids- en welzijnszorg18,3
Waterbedrijven en afvalbeheer15,9
Overige dienstverlening14,7
Delfstoffenwinning13,9
Financiële dienstverlening12,5
Verhuur en handel van onroerend goed12,3
Cultuur, sport en recreatie10,2
Landbouw, bosbouw en visserij10,0
Verhuur en overige zakelijke diensten9,6
Handel8,1
Horeca7,1
Specialistische zakelijke diensten6,8
Informatie en communicatie6,2
Bron: CBS, TNO

Werknemers van grotere organisaties relatief vaak vakbondslid

De organisatiegraad van werknemers die in grote organisaties werken is hoger dan van werknemers in kleinere bedrijven. Van de werknemers die in een bedrijf met 1 tot 5 personen werken, was 9 procent vakbondslid, bij bedrijven met 1 000 of meer personen was dit 20 procent.

In 2023 waren werknemers met een vaste arbeidsrelatie twee keer zo vaak lid van een vakbond als werknemers met een flexibele arbeidsrelatie: 18 procent tegenover 9 procent. Daarnaast waren werknemers die onder een cao vallen (19 procent) veel vaker lid van een vakbond dan werknemers zonder cao (7 procent).

Organisatiegraad werknemers naar vestigingsgrootte, 2023
BedrijfsgrootteOrganisatiegraad (%)
1 tot 5 werknemers8,8
5 tot 10 werknemers10,6
10 tot 20 werknemers11,9
20 tot 50 werknemers13,0
50 tot 100 werknemers14,8
100 tot 250 werknemers16,9
250 tot 500 werknemers18,4
500 tot 1000 werknemers18,5
1000 werknemers of meer20,3
Bron: CBS, TNO

De uitkomsten in dit nieuwsbericht zijn gebaseerd op een enquête onder personen in loondienst en hebben dus betrekking op de organisatiegraad van werknemers. Het CBS publiceert tweejaarlijks ook cijfers over het aantal vakbondsleden op basis van een enquête onder vakbonden. Volgens deze statistiek Vakbewegingen waren er 1,4 miljoen vakbondsleden in 2023. Dit zijn niet uitsluitend werknemers. Vakbondsleden kunnen ook niet werkzaam zijn (omdat ze bijvoorbeeld werkloos zijn, een opleiding volgen of gepensioneerd zijn) of werken als zelfstandige.

Bronnen

Relevante links