1. Inleiding

Sinds 2000 is de levensverwachting bij geboorte in Nederland voor mannen en vrouwen samen verder gestegen met 3,7 jaar tot 81,8 jaar in 2018. Het grootste gedeelte van die stijging vond plaats tussen 2002 en 2012. Schommelingen in het stijgingstempo zijn niet ongewoon en zichtbaar in veel West-Europese landen. Zo wordt meestal een jaar waarin de levensverwachting daalt, gevolgd door een opleving. Ook zijn er langere perioden waarin de levensverwachting sneller of langzamer stijgt. Recent waren er echter geluiden dat na een periode van slechts een beperkte toename van de levensverwachting het verwachte herstel uitblijft. In het Verenigd Koninkrijk is bijvoorbeeld sinds 2010 een duidelijke afvlakking van de levensverwachting zichtbaar (Office for National Statistics, 2018), maar ook in andere landen zoals bijvoorbeeld België, Denemarken, Duitsland en Spanje was de toename van de levensverwachting beperkt zonder een duidelijk herstel (Leon, Jdanov and Shkolnikov, 2019). De eerste cijfers over 2019 laten voor meerdere landen, waaronder Nederland en het Verenigd Koninkrijk (Office for National Statistics, 2020) echter weer een duidelijke stijging zien van de levensverwachting.

Een gebrek aan verbetering of stagnatie van de levensverwachting kan een reden zijn tot bezorgdheid, zeker als daar geen aanwijsbare reden voor is zoals een oorlog, een epidemie of een economische depressie. Stagnatie van de levensverwachting kan wijzen op een afname van het gezondheidsprofiel van de bevolking als gevolg van ongunstige sociaaleconomische trends, een verslechtering van het aanbod of de kwaliteit van gezondheidsdiensten of verslechterende gedragsfactoren.