2. Resultaten

2.1 Ouders samenwonend

Kinderen wonen in 2017 minder vaak in intacte gezinnen dan 20 jaar eerder

2.2 Ouders niet samenwonend

Aandeel niet-intacte gezinnen sterkst toegenomen bij kinderen van laag- en middelbaaropgeleide moeders

Kinderen van laag- of middelbaaropgeleide moeders hebben in toenemende mate te maken met ouders die niet samenwonen. In 2017 woonden van 727 duizend minderjarige kinderen (22 procent) de ouders niet samen. In 1997 betrof het 487 duizend kinderen (14 procent).

De stijging is veel groter bij kinderen met een moeder met een lager of middelbaar opleidingsniveau (een stijging van respectievelijk 14 en 11 procentpunten) dan bij kinderen met een hoogopgeleide moeder (een stijging van slechts 3 procentpunten).

Uitgesplitst naar de migratieachtergrond van de moeder, is het aandeel kinderen in niet-intacte gezinnen tussen 1997 en 2017 gestegen bij kinderen van moeders zonder migratieachtergrond (7 procentpunten), kinderen van moeders met een Marokkaanse achtergrond (9 procentpunten) en kinderen van moeders met een Turkse achtergrond (6 procentpunten). Van 2 op de 10 kinderen in deze drie groepen zijn de ouders in 2017 niet bij elkaar. Kinderen van Surinaamse, maar vooral van Antilliaanse en Arubaanse ouders groeien het vaakst op in een situatie waarbij hun eigen ouders niet samen zijn (in 2017 van respectievelijk 5 en 6 op de 10 kinderen). Daarin is gemiddeld genomen geen grote verandering te zien in de afgelopen 20 jaar.

Percentage kinderen in niet-intacte gezinnen én één of twee stiefouders stabiel

Tussen 1997 en 2017 is het aantal kinderen met één of twee stiefouders toegenomen van 170 duizend naar 254 duizend (van 5,0 naar 7,5 procent van alle minderjarige kinderen). Echter, het aantal (echt)scheidingen is in die periode ook gestegen, en het percentage kinderen met één of twee stiefouders, binnen de groep met ouders die niet bij elkaar wonen, is daarmee niet gestegen. Zowel in 1997 als in 2017 had 28 procent van de kinderen van wie de ouders uit elkaar waren, één stiefouder, waarbij dus één van beide ouders met een nieuwe partner samenleefde, en van 7 procent van de kinderen hadden beide ouders een nieuwe partner (en de kinderen dus twee stiefouders).

Kinderen van gescheiden moeders zonder migratieachtergrond hebben het vaakst een of twee stiefouders

Zowel in 1997 als in 2017 hadden kinderen met een moeder zonder migratieachtergrond van wie de ouders niet samenwoonden vaker een of twee stiefouders dan kinderen met een moeder die behoorde tot een van de vier grote niet-westerse groepen. Voor kinderen met een Nederlandse, Turkse of Surinaamse gescheiden moeder geldt dat het aandeel van hen met stiefouders in 1997 nauwelijks afweek van dat aandeel in 2017. Voor kinderen van Marokkaanse gescheiden moeders is het aandeel echter gedaald met 7 procentpunten en voor kinderen van Antilliaanse gescheiden moeders is het aandeel juist met 5 procentpunten gestegen.

In 2017 meer kinderen met half- en/of stiefbroers of –zussen dan in 1997

Er zijn in 2017 absoluut gezien meer kinderen die half- en/of stiefbroers of -zussen hebben dan twintig jaar eerder (175 versus 291 duizend), simpelweg omdat ouders vaker uit elkaar gaan. Echter, alleen het aantal kinderen met, naast eventuele volle broers of zussen, enkel stiefbroers of –zussen is ook relatief gezien gestegen. Het aandeel kinderen in niet-intacte gezinnen met, naast eventuele volle broers of zussen, enkel een of meer halfbroers of –zussen is stabiel gebleven (twee op de tien).

In 2017 meer gezinnen met complexe verbanden dan in 1997

Tot slot is onderzocht hoeveel gezinnen er in Nederland waren (in 1997 en 2017) waarbinnen minderjarigen vanwege stief- en/of halfrelaties te maken (konden) hebben met enige vorm van gezinscomplexiteit.

In 1997 had bij bijna 9 van de 10 gezinnen waar minimaal één juridische ouder van een minderjarige kind deel van uitmaakte geen enkel kind een bijzondere (stief- of half)verwantschap. In 2017 was dit gedaald tot 8 op de 10. In 1997 waren er ruim 232 duizend adressen met ouders van minderjarige kinderen van wie er minimaal één een ‘complexe’ relatie had met een ouder, broer of zus (13 procent). Dat waren er in 2017 365 duizend (19 procent).