2. Methode
2.1 Data
Voor dit artikel is gebruik gemaakt van gegevens uit het onderzoek Belevingen dat van maart tot en met juni 2018 is uitgevoerd door het CBS. Doel van dit onderzoek is om aan de hand van opvattingen, percepties en meningen van inwoners van Nederland een beter beeld te krijgen van gevoelens en standpunten in de samenleving. Het onderwerp van Belevingen verandert jaarlijks. Belevingen 2018 stond in het teken van ‘gezondheid’,waarbij onder andere thema’s als alternatieve geneeswijzen, eHealth en euthanasie aanbod kwamen.In totaal namen 3 625 personen van 18 jaar en ouder deel aan Belevingen 2018. De respons bedroeg 41 procent. Deze respons is lager dan in voorgaande edities van Belevingen doordat CAPI voor het eerst doelgroepgericht is ingezet. Niet alle personen die voor CAPI in aanmerking kwamen zijn daarvoor daadwerkelijk benaderd.Alleen degenen die behoren tot bevolkingsgroepen (doelgroepen) die mindergoed responderen in CAWI en CATI zijn door een interviewer thuis bezocht. Dit heeft automatisch een lagere respons tot gevolg, maar de representatieve weerspiegeling van de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder blijft hetzelfde als in voorgaande jaren.
2.2 Vraagformuleringen
Omwille van de mogelijk persoonlijke aard van vragen over euthanasie, werd het betreffende vragenblok in het Belevingenonderzoek voorafgegaan door de volgende toelichting: “De volgende vragen gaan over euthanasie. We kunnen ons voorstellen dat vragen over dit onderwerp nogal persoonlijk van aard kunnen zijn. Als u een vraag daarom liever niet wilt beantwoorden, kunt u vragen overslaan door per vraag te kiezen voor ‘wil ik liever niet zeggen’.” Vervolgens zijn onderstaande vragen gesteld.Houding ten aanzien van euthanasie
— Bent u tegen euthanasie? Met als antwoordopties ‘ja, in alle gevallen’, ‘nee, niet in alle gevallen’, ‘weet ik niet’ en ‘wil ik liever niet zeggen’.
— Indien mensen in alle gevallen tegen euthanasie zijn, is de volgende open vraag gesteld: Kunt u aangeven waarom u in alle gevallen tegen euthanasie bent?
— Indien mensen aangeven niet in alle gevallen tegen euthanasie te zijn:
— Vindt u dat euthanasie mogelijk moet zijn voor mensen met vergevorderde dementie als zij daar om hebben gevraagd toen zij nog bij vol bewustzijn waren?
— Vindt u dat euthanasie mogelijk moet zijn voor mensen met ernstige psychische aandoeningen?
— Vindt u dat euthanasie mogelijk moet zijn voor ongeneeslijk zieke kinderen?
— Vindt u dat euthanasie mogelijk moet zijn voor lichamelijk gezonde mensen die levensmoe zijn?
De antwoordopties zijn telkens ‘ja’, ‘nee’, ‘dat hangt ervan af’, ‘weet ik niet’ en ‘wil ik liever niet zeggen. Voor de analyses zijn de opties ‘ja’ en ‘dat hangt ervan af’samengenomen tot ‘moet mogelijk zijn in bepaalde omstandigheden’. ‘Nee’ is dan‘moet niet mogelijk zijn’.
— Indien mensen op de vraag of euthanasie mogelijk moet zijn voor lichamelijk gezonde mensen die levensmoe zijn ‘hangt er van af’ antwoorden is gevraagd: Vindt u dat de leeftijd van de persoon hier een rol bij speelt? Met als antwoordopties ‘ja’, ‘nee’, ‘weet ik niet’ en ‘wil ik liever niet zeggen’. Vervolgens is hen gevraagd om een toelichting.
Verantwoordelijkheid van de samenleving
— In hoeverre bent u het eens of oneens bent met de volgende stelling: Als iemand levensmoe is en daarom een einde wil maken aan het leven, dan heeft de samenleving gefaald. De antwoordopties waren ‘helemaal mee eens’, ‘mee eens’, ‘niet mee eens,niet mee oneens’, ‘mee oneens’, ‘helemaal mee oneens’, ‘weet ik niet’ en ‘wil ik liever niet zeggen’.
Houding ten aanzien van rol arts
— Als een patiënt aan de voorwaarden van euthanasie voldoet, vindt u dan dat een arts een verzoek om euthanasie toch mag weigeren? Met als antwoordopties ‘ja’, ‘nee’,‘weet ik niet’ en ‘wil ik liever niet zeggen’.
— Indien mensen vinden dat een arts een verzoek om euthanasie mag weigeren: Vindt u dat een arts de patiënt in dat geval moet doorverwijzen naar een andere arts die het verzoek om euthanasie wel wil behandelen? Met als antwoordopties ‘ja’ ‘nee’, ‘weet ik niet’ en ‘wil ik liever niet zeggen’.
Eigen situatie
— Kunt u zich voorstellen dat u ooit zelf euthanasie zult overwegen? Met alsantwoord opties ‘ja’, ‘nee’, ‘weet ik niet’ en ‘wil ik liever niet zeggen’.
— Heeft u één of meer van de volgende situaties weleens meegemaakt binnen uw familie-, vrienden- of kennissenkring? Meerdere antwoorden mogelijk.
— Euthanasie
— Palliatieve sedatie, dat wil zeggen een patiënt in slaap houden met medicijnen om het lijden in de stervensfase te verlichten
— Zelfdoding of poging tot zelfdoding
— Geen van deze
— Wil ik liever niet zeggen