1. Inleiding

Van de Nederlandse bevolking van 15 tot 75 jaar heeft 45 procent vooral inkomen uit werk.Dit zijn grotendeels werknemers. Een kleiner deel bestaat uit zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) en zelfstandigen met personeel (zmp’ers).

In dit artikel wordt het inkomen van werkenden in 2017 beschreven. Hoe hoog is het persoonlijk inkomen van de drie groepen werkenden – werknemers, zzp’ers en zmp’ers –en hoe heeft dat zich de laatste tien jaar ontwikkeld? In hoeverre is er sprake van verschillen tussen gemeenten, en hoe verschilt het inkomen naar persoonskenmerken? En is de koopkracht van werknemers en zelfstandigen de afgelopen jaren gestegen, of juist gedaald?

Allereerst wordt in paragraaf 2 ingegaan op de ontwikkeling van het aantal werknemers,zzp’ers en zmp’ers sinds 2007. In paragraaf 3 komt het persoonlijke inkomen en de koopkracht van de drie groepen werkenden aan de orde. Paragraaf 4 beschrijft het persoonlijk inkomen van werkenden naar kenmerken zoals geslacht, leeftijd, herkomst en woongemeente.

Alle gegevens gebruikt voor deze beschouwing zijn afkomstig uit het Integrale Inkomensen VermogensSysteem (IIVS) van het CBS. Zie voor meer informatie de Technische toelichting
achteraan dit artikel.

Werkenden

Onder werkenden worden in dit artikel werknemers, zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) en zelfstandigen met personeel (zmp’ers) van 15 tot 75 jaar verstaan. Of iemand tot een van deze drie categorieën behoort, wordt bepaald door te kijken naar de voornaamste inkomensbron gedurende het jaar. Dit betekent dat iemand die bijvoorbeeld vooral inkomsten uit loon heeft en dus als werknemer wordt beschouwd, daarnaast in een jaar ook ander inkomensbronnen kan hebben, zoals een arbeidsongeschiktheidsuitkering of winst als zelfstandig ondernemer. Alle gegevens gebruikt voor het onderscheiden van werkenden en het bepalen van hun inkomens zijn afkomstig uit het Integrale Inkomens- en VermogensSysteem (IIVS) .

Zelfstandigen

Een zelfstandige is een persoon die arbeid verricht voor eigen rekening of risico:
− In een eigen bedrijf of praktijk (zelfstandig ondernemer).
− Als directeur-grootaandeelhouder (dga). Voor dga’s geldt weliswaar dat zij net als werknemers loon ontvangen, maar wel van het eigen bedrijf. Daarmee zijn depositie en verantwoordelijkheden in het bedrijf vergelijkbaar met die van andere zelfstandigen.
− In het bedrijf of de praktijk van een gezinslid (meewerkend gezinslid).
− Als overige zelfstandige (personen met inkomen uit overige arbeid, freelancers en alfahulpen).

De zelfstandigen worden onderverdeeld in:
Zelfstandigen zonder personeel
Een zelfstandige zonder personeel is hetzij een zelfstandige ondernemer zonder personeel, hetzij een directeur-grootaandeelhouder zonder personeel, of een overige zelfstandige. De overige zelfstandigen hebben in principe geen bedrijf en hebben daarmee niemand in dienst.

Zelfstandigen met personeel
Een zelfstandige met personeel is een zelfstandig ondernemer met personeel of een dga met personeel.

Meewerkende gezinsleden

Meewerkende gezinsleden vormen een aparte categorie binnen de zelfstandigen.Het zijn personen die arbeid verrichten, niet op basis van een expliciete arbeidsovereenkomst, in het bedrijf of de praktijk van de partner of de ouders. Meewerkende gezinsleden worden in dit artikel niet meegenomen. Het gaat om een kleine groep van circa 22 duizend personen, voornamelijk vrouwelijke partners (CBSStatLine, 2019a).

figuur Werkenden in het IIVS