1. Inleiding

In steeds meer gezinnen werken beide ouders. Mannen houden sterk vast aan hun voltijdse werkweek, ook als ze kleine kinderen hebben. Vaders met een partner hebben met circa 40 uur van alle mannen de langste werkweek (Alejandro Perez, Van den Brakel en Portegijs, 2018). Desondanks heeft de helft van de mannen met een kind van één jaar minimaal een halve ‘papadag’ per week (CBS, 2016). Bijna de helft van hen neemt hiervoor ouderschapsverlof op of werkt deeltijds.

In bijna alle landen van de EU hebben ouders tegenwoordig twee keer zoveel tijd ter beschikking met hun kinderen vergeleken met vijftig jaar geleden (zie The Economist, 2017).Dit geldt voor moeders, maar zeker ook voor vaders: hun gemiddelde ‘vaderzorgtijd’ met de kinderen steeg van zestien minuten per dag naar bijna een uur in een halve eeuw tijd,ook in Nederland. Vergeleken met andere EU-landen verschillen vaders en moeders in Nederland weinig in de tijd die ze aan zorg besteden (Van den Brakel en Merens, 2018).Met een doorgaans voltijds werkweek en steeds meer zorgtijd rijst de vraag hoe vaderswerken en zorgen combineren. Nemen ze ouderschapsverlof op? Werken ze thuis? Moeten ze op het werk of thuis wel eens verstek laten gaan? Dit artikel brengt de groep werkende vaders met jonge kinderen tot twaalf jaar cijfermatig in beeld. Het zoomt in op het arbeidspatroon van vaders (en hun partners); de mogelijkheid tot werken in deeltijd en tot thuiswerken; de verschillende verlofsoorten die vaders tot hun beschikking hebben om arbeid en zorg optimaal te combineren en de mate waarin zij dat wel of juist niet doen.Speciale aandacht is er voor het geboorteverlof en ouderschapsverlof. Het kabinet heeft recent de mogelijkheden voor zorgverlof voor jonge vaders (vlak na de geboorte)verruimd. Verder wordt stilgestaan bij de achtergrondkenmerken van vaders, zoals onderwijsniveau, het aantal kinderen en de leeftijd van het jongste kind.

De onderzoekspopulatie bestaat uit mannen met kinderen tot twaalf jaar, die deel uitmaken van de werkzame beroepsbevolking. De gegevens voor dit artikel zijn grotendeels ontleend aan de Enquête beroepsbevolking (EBB) van het CBS, een doorlopend steekproefonderzoek onder huishoudens en personen. Voor dit artikel zijn in het bijzonder vragen gebruikt uit de tweejaarlijkse Arbeid en zorg module van de EBB. De gegevens over de relatie tussen (thuis)werk en privé zijn afkomstig uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2017, een onderzoek naar de werksituatie van werknemers in Nederland van het CBS en TNO.

In 2017 bestond de onderzoekspopulatie uit 1,9 miljoen vaders. Gemiddeld zijn mannen in Nederland bijna 33 jaar oud wanneer ze voor het eerst vader worden. Deze leeftijd is al enkele jaren stabiel. Ook het kindertal per man is al jaren nagenoeg stabiel met gemiddeld 1,6 kinderen (CBS StatLine, 2018a).

Leeftijdsopbouw werkende mannen, 2017
Leeftijd	Met kind(eren) jonger dan 12 jaar (%)	Zonder kinderen (%)
25 tot 30 jaar	4,8	24,7
30 tot 35 jaar	17,4	20,5
35 tot 40 jaar	25,5	13,5
40 tot 45 jaar	25,1	11,1
45 tot 50 jaar	18,2	13,5
50 tot 55 jaar	6,5	16,7

Leeftijdsopbouw werkende mannen, 2017
Leeftijd	Met kind(eren) jonger dan 12 jaar (%)	Zonder kinderen (%)
25 tot 30 jaar	4,8	24,7
30 tot 35 jaar	17,4	20,5
35 tot 40 jaar	25,5	13,5
40 tot 45 jaar	25,1	11,1
45 tot 50 jaar	18,2	13,5
50 tot 55 jaar	6,5	16,7

De arbeidsmarktpositie van werkzame vaders wordt in perspectief geplaatst door deze te vergelijken met die van werkende mannen zonder kinderen in hun huishouden.Daarbij wordt ingezoomd op de groep mannen van 30 tot 50 jaar. Mannen zonder kinderen zijn namelijk veel vaker jonger dan 30 jaar of ouder dan 50 jaar dan mannen met kinderen en leeftijd heeft een sterke samenhang met de arbeidsmarktpositie. Ook zijn gegevens van de partners in de analyses meegenomen voor het in kaart brengen van de onderlinge verdeling van arbeid.