Auteur: Btissame el Farisi, Isidora Stolwijk
Jeugdbescherming en jeugdreclassering 2023

1. Jeugdbescherming

Op 31 december 2023 waren er meer dan 27 duizend lopende jeugdbeschermingsmaatregelen. In meer dan twee derde van de gevallen betrof het een vorm van ondertoezichtstelling (OTS). In 32 procent van alle maatregelen ging het om een vorm van een voogdijmaatregel (tabel 1.0.1). In 2023 was er een daling te zien in het totaal aantal jeugdbeschermingsmaatregelen. Op 31 december 2023 waren er 7 procent minder maatregelen actief dan aan het begin van het jaar.

1.0.1 Jeugdbeschermingsmaatregelen, per type maatregel, 2023*
Beginstand (1-1-2023)InstroomUitstroomEindstand (31-12-2023)1)
Totaal 29 120 9 020 10 985 27 155
Ondertoezichtstelling 19 460 6 615 7 960 18 115
Voorlopige ondertoezichtstelling 345 1 360 1 415 295
Voogdij 9 060 750 1 315 8 495
Voorlopige en tijdelijke voogdij 250 295 295 245

Bron: CBS.

1) Maatregelen met een einddatum van 31 december tellen niet mee in de eindstand.

1.1 Uitstroom OTS en instroom voogdij nemen af

Het aantal beëindigde jeugdbeschermingstrajecten in 2023 lag 8 procent lager dan in 2022. Het aantal gestarte trajecten nam af met 1 procent (figuur 1.1.1). Bij de ondertoezichtstellingen was sprake van een lichte stijging bij de instroom en een daling bij de uitstroom. In 2023 waren meer ondertoezichtstellingen beëindigd dan gestart. Bij de voogdijmaatregelen is in de afgelopen jaren de instroom steeds verder gedaald en bleef de uitstroom min of meer constant (figuur 1.1.1). De instroom is daardoor inmiddels kleiner geworden dan de uitstroom.

1.1.1 Instroom en uitstroom jeugdbescherming¹⁾²⁾
MaatregelenUitstroom (maatregelen)Instroom (maatregelen)
Totaal
2023*-109859020
2022-119709140
2021-1206011305
2020-1161511950
2019-1220512980
2018-1183512160
2017-1187512250
2016-1283012320
OTS
2023*-79606615
2022-89856570
2021-87408290
2020-81408755
2019-85759345
2018-84558850
2017-86258830
2016-96208480
Voogdij
2023*-1315750
2022-1350930
2021-13951145
2020-14051225
2019-14101340
2018-14301345
2017-14051590
2016-14001975
¹⁾ Exclusief voorlopige ondertoezichtstellingen. ²⁾ Exclusief voorlopige voogdij en tijdelijke voogdij.

Bij de voorlopige ondertoezichtstellingen werden in 2023 iets meer maatregelen beëindigd dan gestart (figuur 1.1.2). Bij de voorlopige en tijdelijke voogdijtrajecten is sprake van een lichte stijging van het aantal gestarte en beëindigde maatregelen in 2023, ten opzichte van een jaar eerder. Er zijn evenveel voorlopige en tijdelijke voogdijtrajecten gestart als gestopt in 2023.

1.1.2 Instroom en uitstroom jeugdbescherming
MaatregelUitstroom (maatregelen)Instroom (maatregelen)
Vrl. OTS
2023*-14151360
2022-13501375
2021-15901560
2020-17301665
2019-18451920
2018-16851705
2017-15451550
2016-14951560
Vrl. en tijd. voogdij
2023*-295295
2022-280265
2021-330305
2020-340310
2019-375375
2018-270260
2017-300280
2016-310305


1.2 Minder jongeren met ondertoezichtstelling

Op 31 december 2023 stonden 18 250 jongeren onder toezicht. Dit waren er minder dan op 31 december 2022, toen het ging om 19 515 jongeren (figuur 1.2.1). Nadat het aantal jongeren met ondertoezichtstelling was gestegen in de periode 2016 tot en met 2020, is er sinds 2021 sprake van een daling. In 2023 zette deze daling door. Het gaat hier uitsluitend om de reguliere ondertoezichtstellingen. De voorlopige ondertoezichtstellingen zijn buiten beschouwing gelaten.

1.3 Daling aantal jongeren met voogdij zet door

Op 31 december 2023 gold voor 8 530 jongeren een voogdijmaatregel. Sinds 2017 lag dit aantal redelijk constant rond de 9,9 duizend, maar sinds 2021 nam dit af (figuur 1.2.1). In 2023 zette deze daling door. Het betreft hier uitsluitend de reguliere voogdij. Voorlopige en tijdelijke voogdij zijn buiten beschouwing gelaten.

1.2.1 Jongeren met jeugdbescherming op peildatum¹⁾²⁾
DatumVoogdij (x 1 000)Ondertoezichtstelling (x 1 000)
20055,03523,98
20065,2126,38
20075,4629,605
20085,7932,145
20096,3833,17
20106,9532,565
20117,44531,5
20127,53531,105
20138,4328,145
20148,8625,32
20159,20521,395
20169,75520,085
20179,93520,38
20189,9420,77
20199,83521,645
20209,81522,715
20219,4921,965
20229,08519,515
2023*8,5318,25
¹⁾ Personen met voogdij of ondertoezichtstelling op peildatum, exclusief voorlopige voogdij, tijdelijke voogdij en voorlopige ondertoezichtstellingen. ²⁾ Door invoering van de Jeugdwet treedt met ingang van 2015 een methodebreuk op.

1.4 Voogdijtrajecten meestal langer dan drie jaar

Van de beëindigde reguliere voogdijmaatregelen in 2023 duurde 75 procent drie jaar of langer (figuur 1.4.1). De meeste reguliere ondertoezichtstellingen duurden één tot drie jaar. Voorlopige ondertoezichtstellingen duurden vrijwel altijd korter dan 3 maanden; dit is officieel ook de maximale duur van een voorlopige OTS. Daarna dient deze ofwel te worden beëindigd ofwel te worden omgezet in een reguliere OTS. Tijdelijke voogdij duurde meestal een jaar of langer. Dit is een maatregel die wordt toegepast als gevolg van een gezagsvacuüm, bijvoorbeeld als de ouders langdurig in het buitenland verblijven of als zij zijn overleden. Het gaat hierbij om kleine aantallen.

1.4.1 Duur van beëindigde maatregelen¹⁾
 0 tot 3 maanden (%)3 tot 6 maanden (%)6 tot 12 maanden (%)12 tot 36 maanden (%)36 maanden of langer (%)
Totaal14,63,714,738,528,6
OTS1,13,619,049,526,8
Vrl. OTS98,61,4
Voogdij0,81,53,419,474,9
Vrl. voogdij39,233,321,65,9
Tijd. voogdij50,050,0
¹⁾ Jeugdbeschermingsmaatregelen beëindigd in 2023

De gemiddelde duur van de in 2023 beëindigde reguliere voogdijmaatregelen was met 2 457 dagen een stuk langer dan die van de reguliere ondertoezichtstellingen (920 dagen) en is de afgelopen jaren gestegen. Sinds 2021 nam ook de gemiddelde duur van de reguliere ondertoezichtstellingen toe, na een jarenlange daling (figuur 1.4.2). De gemiddelde duur van de beëindigde tijdelijke voogdijtrajecten nam in 2023 ten opzichte van 2022 toe. Het ging in 2023 echter maar om 40 beëindigde tijdelijke voogdijtrajecten.

1.4.2 Gemiddelde duur beëindigde maatregelen¹⁾
Maatregel2023* (dagen)2022 (dagen)2021 (dagen)2020 (dagen)2019 (dagen)2018 (dagen)2017 (dagen)2016 (dagen)
Totaal9819469018598678779341026
OTS9208828468308678889651085
Vrl. OTS7876757371737374
Voogdij24572362229921312061187318331823
Vrl. voogdij151152153145141174147129
Tijd. voogdij18841753198115761850150815971160
¹⁾ Jeugdbeschermingsmaatregelen beëindigd in de verslagperiode.

1.5 Meeste ondertoezichtstellingen beëindigd volgens plan

In 2023 werden er 10 985 jeugdbeschermingsmaatregelen beëindigd, waarvan 9 375 (voorlopige) ondertoezichtstellingen en 1 610 (voorlopige en tijdelijke) voogdijmaatregelen (zie figuur 1.4.1). De meeste ondertoezichtstellingen werden in 2023 beëindigd volgens plan, net zoals in voorgaande jaren. Het aantal voorlopige ondertoezichtstellingen (VOTS) dat overging in een reguliere ondertoezichtstelling nam in 2023 ten opzichte van 2022 toe. De afgelopen jaren daalde het aantal ondertoezichtstellingen dat werd beëindigd vanwege het bereiken van de meerderjarigheid en vanwege een gezagsbeëindigende maatregel (figuur 1.5.1).

1.5.1 Reden beëindiging ondertoezichtstelling¹⁾²⁾
Reden be�indiging OTS2023* (%)2022 (%)2021 (%)2020 (%)2019 (%)2018 (%)2017 (%)2016 (%)
Beëindiging volgens plan66,465,861,257,6
VOTS naar OTS12,81113,315
Bereiken meerderjarigheid10,711,312,313,6
Gezagsbeëindigende maatregel5,96,58,79,85,97,710,514,1
Tussentijdse opheffing4,35,34,53,72,62,93,12,9
Niet verlengd0,4
Overlijden jeugdige
¹⁾ Ondertoezichtstellingen en voorlopige ondertoezichtstellingen, beëindigd in de verslagperiode. ²⁾ Voor de redenen 'bereiken meerderjarigheid', 'beëindiging volgens plan', 'VOTS naar OTS' en 'niet verlengd' zijn er over de jaren 2016 t/m 2019 geen betrouwbare cijfers.

Het bereiken van de meerderjarigheid bleef in 2023, net als in eerdere jaren, de meest voorkomende reden om voogdij te beëindigen (figuur 1.5.2). Het aantal voogdijmaatregelen dat beëindigd werd door het herstellen van gezag nam iets af in 2023. Ook het aantal voogdijtrajecten dat werd beëindigd omdat de voogdij naar de pleegouder ging, is afgenomen in 2023.

1.5.2 Reden beëindiging voogdij¹⁾
 2023* (%)2022 (%)2021 (%)2020 (%)2019 (%)2018 (%)2017 (%)2016 (%)
Bereiken meerderjarigheid71,769,171,669,658,870,872,971,2
Herstel gezag21,5222019,223,214,211,211,5
Voogdij naar pleegouder5,987,210,617,414,515,917,4
Voogdij naar contactpersoon0,90,91,20,60,60,6
Overlijden jeugdige
¹⁾ Voogdij, tijdelijke voogdij en voorlopige voogdij, beëindigd in de verslagperiode.

1.6 Machtiging uithuisplaatsing bij 9 duizend jongeren

Met ingang van 2022 ontvangt het CBS van de Gecertificeerde Instellingen ook informatie over de Machtigingen Uithuisplaatsing (MUHP) die door de rechter zijn opgelegd. Een MUHP is geen op zichzelf staande maatregel maar gaat altijd samen met een ondertoezichtstelling. Als een kind onder toezicht wordt gesteld, dan blijft het kind meestal thuis wonen. Maar soms zijn de zorgen over het kind zo ernstig dat het beter is als het kind ergens anders gaat wonen en wordt er ook een MUHP opgelegd. Ook als ouders het zelf van belang vinden en het ermee eens zijn dat het kind ergens anders gaat wonen, is er een MUHP nodig. Bij een voogdijmaatregel gaat het kind altijd ergens anders wonen en legt de rechter geen afzonderlijke MUHP op. In 2023 waren er 9 180 jongeren over wie de rechter een MUHP heeft uitgesproken (tabel 1.6.1). Bij 1 595 van hen ging het bij de start van de MUHP om een voorlopige OTS en dus om een spoedmachtiging uithuisplaatsing. Van een klein deel van de jongeren met een MUHP kon om diverse redenen geen informatie over de bijbehorende jeugdbeschermingsmaatregel gevonden worden. Voor 3 875 jongeren werd in 2023 een nieuwe MUHP uitgesproken, zij hadden nog geen MUHP lopen op 1 januari 2023. Van 4 405 jongeren liep de opgelegde MUHP af, op 31 december 2023 liep er bij hen geen MUHP meer.
Niet alle door de rechter opgelegde machtigingen worden in de praktijk ook ten uitvoer gebracht. Een MUHP vervalt als deze niet binnen 3 maanden ten uitvoer wordt gebracht. Het is niet bekend hoeveel machtigingen niet ten uitvoer worden gebracht. In figuur 1.8.1 van deze rapportage is wel te zien dat in 2023 33 procent van de jongeren met een (voorlopige) ondertoezichtstelling ook jeugdhulp met verblijf ontvingen, dit betreft 8 750 jongeren. De verwachting is dat bij deze jongeren een MUHP is opgelegd die vervolgens ook in de praktijk is uitgevoerd. Maar het is niet uit te sluiten dat bij méér jongeren een opgelegde MUHP ook daadwerkelijk is uitgevoerd. Jongeren met een MUHP die zonder tussenkomst van een jeugdhulpinstelling of pleegzorgaanbieder op informele basis in het eigen netwerk worden opgevangen, bijvoorbeeld bij opa en oma, blijven namelijk buiten beeld.

1.6.1 Aantal jongeren met een door de rechter opgelegde machtiging uithuisplaatsing* 1) 2)
2023* 2022
Totaal
Totaal 9 180 9 885
 Waarvan in combinatie met reguliere OTS 7 510 7 905
  Waarvan in combinatie met jeugdhulp met verblijf 6 225 6 735
  Waarvan zonder jeugdhulp met verblijf tijdens MUHP 1 285 1 170
 Waarvan in combinatie met voorlopige OTS 1 595 1 890
  Waarvan in combinatie met jeugdhulp met verblijf 1 215 1 525
  Waarvan zonder jeugdhulp met verblijf tijdens MUHP 380 365
Instroom
Totaal 3 875 3 915
 Waarvan in combinatie met reguliere OTS 2 870 2 855
  Waarvan in combinatie met jeugdhulp met verblijf 2 165 2 270
  Waarvan zonder jeugdhulp met verblijf tijdens MUHP 705 580
 Waarvan in combinatie met voorlopige OTS 970 1 010
  Waarvan in combinatie met jeugdhulp met verblijf 690 755
  Waarvan zonder jeugdhulp met verblijf tijdens MUHP 280 255
Uitstroom
Totaal 4 405 4 700
 Waarvan in combinatie met reguliere OTS 3 120 3 395
  Waarvan in combinatie met jeugdhulp met verblijf 2 550 2 755
  Waarvan zonder jeugdhulp met verblijf tijdens MUHP 570 640
 Waarvan in combinatie met voorlopige OTS 1 250 1 250
  Waarvan in combinatie met jeugdhulp met verblijf 945 985
  Waarvan zonder jeugdhulp met verblijf tijdens MUHP 305 265

Bron: CBS.

1) Dit betreft alle machtigingen uithuisplaatsingen die op enig moment in de verslagperiode liepen, ongeacht of ze vóór of in die periode gestart zijn en ongeacht of ze in of ná die periode beëindigd zijn.
2) In het geval een jongere in een periode meerdere machtigingen uithuisplaatsingen had met verschillende typen jeugdbescherming, is de jongere meegeteld bij de MUHP’s in combinatie met een voorlopige OTS; als er zowel periodes met als periodes zonder jeugdhulp met verblijf waren, is de jongere meegeteld in de groep met jeugdhulp met verblijf.

1.7 Samenloop jeugdbescherming met jeugdreclassering neemt iets toe

Van alle 0- tot en met 17-jarigen die in 2023 jeugdbescherming ontvingen, had 2,9 procent in hetzelfde jaar ook een jeugdreclasseringsmaatregel lopen (figuur 1.7.1). Na een daling van 4,0 procent in 2016 naar 2,5 procent in 2020, is er sinds 2021 sprake van een lichte stijging. Dit komt voornamelijk doordat de samenloop bij onder toezicht gestelde jongeren daalde van 4,7 procent in 2016 naar 2,9 procent in 2021.

Het gaat in deze cijfers om alle jongeren die in een jaar op enig moment jeugdbescherming ontvingen. Van hen is bepaald voor welk percentage ook een jeugdreclasseringsmaatregel gold in dat jaar

1.7.1 Samenloop jeugdreclassering naar type jeugdbescherming¹⁾
Samenloop2023* (%)2022 (%)2021 (%)2020 (%)2019 (%)2018 (%)2017 (%)2016 (%)
Jeugdbescherming en jeugdreclassering
% van totaal aantal jongeren met jeugdbescherming2,92,72,52,93,33,53,74
Ondertoezichtstelling en jeugdreclassering
% van totaal aantal jongeren met ondertoezichtstelling3,33,22,93,43,84,14,44,7
Voogdij en jeugdreclassering
% van totaal aantal jongeren met voogdij1,81,41,31,41,71,71,61,6
¹⁾ Personen van 0 tot en met 17 jaar met een jeugdbeschermingsmaatregel. ²⁾ Inclusief voorlopige ondertoezichtstellingen. ³⁾ Inclusief tijdelijke voogdij en voorlopige voogdij.

1.8 De meeste jongeren met jeugdbescherming krijgen ook jeugdhulp

In 2023 ontving 80 procent van de jongeren met een ondertoezichtstelling ook jeugdhulp (figuur 1.8.1). Het aandeel jongeren met een ondertoezichtstelling met daarnaast jeugdhulp (JH) zonder verblijf is ten opzichte van 2022 gelijk gebleven; 69 procent. Het aandeel jongeren dat naast een ondertoezichtstelling ook jeugdhulp met verblijf ontvangt, neemt in de laatste jaren af; van 40 procent in 2016 naar 33 procent in 2023. In deze gevallen krijgen jongeren een ondertoezichtstelling en ontvangen zij jeugdhulp die mede inhoudt dat zij (deels) niet thuis verblijven.

1.8.1 Samenloop OTS met jeugdhulp¹⁾
Samenloop2023* (%)2022 (%)2021 (%)2020 (%)2019 (%)2018 (%)2017 (%)2016 (%)
OTS en Jeugdhulp8079797676767674
OTS en Jeugdhulp zonder verblijf6969686463626156
w.v.
Wijkteam999121214149
Ambulant4545433839394036
Daghulp87776555
Netwerk jongere3838363231292525
OTS en Jeugdhulp met verblijf3332343334363840
w.v.
Pleegzorg1616171819192123
Gezinsgericht66544544
Gesloten plaatsing22334444
Overig²⁾1514141313141615
¹⁾ Personen van 0 tot en met 17 jaar met een ondertoezichtstelling én jeugdhulp, als percentage van het totaal aantal jongeren met een ondertoezichtstelling. Jongeren met meerdere jeugdhulpvormen komen meerdere malen in de tabel voor. ²⁾ Verblijf bij een jeugdhulpaanbieder anders dan pleegzorg, gezinsgerichte jeugdhulp of gesloten plaatsing.

Van alle jongeren die een voogdijmaatregel hadden in 2023, ontving 93 procent daarnaast ook jeugdhulp (figuur 1.8.2). Het aandeel jongeren dat naast voogdij ook jeugdhulp zonder verblijf kreeg, steeg de afgelopen jaren van 40 procent in 2016 naar 51 procent in 2023. In 2023 ontving 87 procent van de jongeren met voogdij daarbij ook jeugdhulp met verblijf. Dat percentage is hoger dan in 2022. Uit het feit dat niet álle jongeren met voogdij ook jeugdhulp met verblijf krijgen, kan afgeleid worden dat er ook jongeren met voogdij zijn die, zonder tussenkomst van een jeugdhulpinstelling of pleegzorgaanbieder, op informele basis in het eigen netwerk worden opgevangen, bijvoorbeeld bij opa en oma.

1.8.2 Samenloop voogdij met jeugdhulp¹⁾
Samenloop2023* (%)2022 (%)2021 (%)2020 (%)2019 (%)2018 (%)2017 (%)2016 (%)
Voogdij en Jeugdhulp9392919191919390
Voogdij en Jeugdhulp zonder verblijf5151504645444440
w.v.
Wijkteam34566673
Ambulant3838373434343532
Daghulp77765443
Netwerk jongere17171613121099
Voogdij en Jeugdhulp met verblijf8784848386868786
w.v.
Pleegzorg6160626466656969
Gezinsgericht1715141011121110
Gesloten plaatsing22223233
Overig²⁾2120191818181917
¹⁾ Personen van 0 tot en met 17 jaar met voogdij én jeugdhulp, als percentage van het totaal aantal jongeren met voogdij. Jongeren met meerdere jeugdhulpvormen komen meerdere malen in de tabel voor. ²⁾ Verblijf bij een jeugdhulpaanbieder anders dan pleegzorg, gezinsgerichte jeugdhulp of gesloten plaatsing.

1.9 Bijna 1 procent van alle jongeren ontvangt jeugdbescherming

Ongeveer 0,8 procent van alle jongeren tot en met 17 jaar ontving op 31 december 2023 jeugdbescherming. Bij jongeren die jeugdbescherming ontvingen, ging het iets vaker om jongens dan om meisjes. In totaal ontvingen 14 270 jongens op 31 december 2023 jeugdbescherming, wat overeenkomt met 0,8 procent van alle jongens van 0 tot en met 17 jaar. Bij meisjes bedroeg dit aantal 13 035, wat gelijkstaat aan 0,8 procent van alle meisjes in deze leeftijdsgroep (tabel 1.9.1).

1.9.1 Jeugdbescherming naar demografische kenmerken van de jongere, peildatum 31 december 2023*1)
Totaal aantal jongeren 2)Totaal aantal jongeren met jeugdbeschermingOndertoezichtstellingVoorlopige ondertoezichtstellingVoogdijVoorlopige en tijdelijke voogdij
Totaal3 313 10027 30518 250 295 8 530 250
Geslacht: Jongens1 697 95014 270 9 685 140 4 335 120
Geslacht: Meisjes1 615 15013 035 8 565 155 4 190 130
Leeftijd: 0 tot 4 jaar 694 240 2 345 1 860 75 360 50
Leeftijd: 4 tot 8 jaar 708 175 5 035 3 780 40 1 190 25
Leeftijd: 8 tot 12 jaar 739 350 7 160 4 980 55 2 085 50
Leeftijd: 12 tot 18 jaar1 171 330 12 735 7 630 125 4 870 120

Bron: CBS.

1) Personen van 0 tot en met 17 jaar.
2) De peildatum voor alle jongeren in Nederland is 1 januari 2023 en komt dus niet overeen met de peildatum voor jongeren met jeugdbescherming (31 december 2023).

Op 31 december 2023 waren er 12 735 jongeren met jeugdbescherming van 12 tot 18 jaar oud, wat neerkomt op 1,1 procent van alle jongeren in deze leeftijd (tabel 1.9.1). Van alle 8- tot 12-jarigen in Nederland ontving 1 procent jeugdbescherming; dat waren op 31 december 2023 7 160 jongeren. Ongeveer 0,7 procent van de kinderen tussen 4 en 8 jaar kreeg jeugdbescherming, 5 035 in totaal. De groep 0- tot 4-jarigen was met 2 345 het kleinst; ongeveer 0,3 procent in deze leeftijdsgroep ontving jeugdbescherming.
Onder de jongeren met een ondertoezichtstelling is de groep jongeren van 8 tot 12 jaar oud gestegen van 24 procent in 2016 naar 27 procent in 2023. Het aandeel jongeren van 0 tot 4 jaar en 12 tot 18 jaar nam ten opzichte van 2016 af (figuur 1.9.2). Bij de voogdijmaatregelen was een lichte stijging van het aandeel jongeren in de oudste leeftijdsgroep te zien, van 53 procent in 2016 naar 57 procent in 2023.

1.9.2 Jongeren naar leeftijd¹⁾
Jaar0 tot 4 jaar (%)4 tot 8 jaar (%)8 tot 12 jaar (%)12 tot 18 jaar (%)
Nederland
2023*21,018,526,335,4
202220,918,626,535,3
202120,619,326,235,4
202020,619,026,335,4
201920,519,325,835,7
201820,518,825,435,9
201720,418,625,036,0
201620,418,624,635,9
OTS
2023*10,220,727,341,8
202210,320,427,941,4
202110,721,327,340,8
202011,620,827,040,6
201911,821,426,340,4
201812,520,725,841,1
201712,520,325,142,1
201612,820,224,342,7
Vrl. OTS
2023*26,214,018,041,8
202226,023,814,435,9
202125,517,117,439,9
202024,716,819,039,5
201928,419,315,736,6
201821,117,415,146,3
201719,818,619,542,1
201628,417,618,835,2
Voogdij
2023*4,314,024,557,3
20225,014,724,256,1
20215,715,024,355,1
20205,415,025,154,6
20195,514,725,454,4
20185,614,825,254,4
20175,715,125,054,2
20166,015,425,653,1
Vrl. en tijd. voogdij
2023*20,210,919,849,0
202222,912,717,646,9
202119,410,319,051,3
202023,414,117,145,4
201921,714,316,048,0
201824,612,014,748,7
201729,918,814,636,8
201637,59,611,041,9
¹⁾ Voor het totaal aantal jongeren in Nederland is gekeken naar peildatum 1 januari en voor de jongeren met jeugdbescherming naar peildatum 31 december.

1.10 Jeugdbescherming hangt samen met kenmerken van ouders en huishouden

Uit CBS-onderzoek1) is gebleken dat bepaalde achtergrondkenmerken van de ouders en het huishouden van de jongere in meer of mindere mate samenhang vertonen met het krijgen van jeugdbescherming. Dat wil overigens niet zeggen dat jeugdbescherming het gevolg is van deze kenmerken of een combinatie ervan. Van een aantal achtergrondkenmerken is in deze paragraaf weergegeven hoe de situatie van jongeren met jeugdbescherming afwijkt van de jongeren zonder jeugdbescherming.

De inzet van jeugdbescherming hangt samen met huishoudkenmerken2) van de jongere (figuur 1.10.1). Bij 77 procent van de Nederlandse jongeren woonden beide juridische ouders in hetzelfde huishouden. Voor jongeren met jeugdbescherming was dit 11 procent. Eenzelfde patroon is te zien voor kinderen uit huishoudens waar ook gebruik wordt gemaakt van ondersteuning op grond van de wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) of waarin zorgkosten zijn gemaakt voor geestelijke gezondheidszorg (GGZ) dan wel GGZ-medicatie is voorgeschreven. Vijf procent van alle kinderen in Nederland had te maken met WMO-gebruik in het huishouden, en 23 procent met GGZ-zorg en/of medicatie. Bij jongeren met jeugdbescherming was dit respectievelijk 33 en 50 procent. Daarnaast werd bij bijna 5 procent van alle jongeren in Nederland iemand in het huishouden als verdachte van een misdrijf aangemerkt. Bij jongeren met jeugdbescherming was dit 29 procent (figuur 1.10.1).

1.10.1 Jeugdbescherming naar huishoudkenmerken¹⁾
JaarJa (%)Nee (%)
Ouders op hetzelfde adres
Nederland2566600746500
Totaal jeugdbescherming409530975
Ondertoezichtstelling²⁾322522465
Voogdij³⁾8708510
WMO in huishouden
Nederland1678903141810
Totaal jeugdbescherming1165522640
Ondertoezichtstelling²⁾790517665
Voogdij³⁾37504975
GGZ in huishouden
Nederland7789302530765
Totaal jeugdbescherming1711517180
Ondertoezichtstelling²⁾1277512790
Voogdij³⁾43404390
Verdachte in huishouden
Nederland1561503153550
Totaal jeugdbescherming999024305
Ondertoezichtstelling²⁾701018560
Voogdij³⁾29805745
¹⁾ Personen van 0 tot en met 17 jaar. ²⁾ Inclusief voorlopige ondertoezichtstellingen. ³⁾ Inclusief voorlopige voogdij en tijdelijke voogdij.


Ook het huishoudinkomen3) hangt samen met de inzet van jeugdbescherming (figuur 1.10.2). In Nederland woonden in 2023 514 duizend jongeren tot en met 17 jaar in een huishouden met een inkomen dat tot de laagste 20 procent behoort. Van hen ontving 3,6 procent jeugdbescherming. Het aandeel jongeren met jeugdbescherming daalt naarmate het huishoudinkomen hoger is. In de 20 procent rijkste huishoudens ontving 0,2 procent jeugdbescherming.

1.10.2 Jeugdbescherming naar huishoudinkomen¹⁾
JaarMet jeugdbescherming (%)
Totaal jeugdbescherming
Totaal1,1
Laagste kwintiel3,6
2e kwintiel1,4
3e kwintiel0,5
4e kwintiel0,2
Hoogste kwintiel0,2
Ondertoezichtstelling²⁾
Totaal0,8
Laagste kwintiel2,7
2e kwintiel1,1
3e kwintiel0,4
4e kwintiel0,2
Hoogste kwintiel0,1
Voogdij³⁾
Totaal0,3
Laagste kwintiel1
2e kwintiel0,3
3e kwintiel0,1
4e kwintiel0
Hoogste kwintiel0
¹⁾ Personen van 0 tot en met 17 jaar. ²⁾ Inclusief voorlopige ondertoezichtstellingen. ³⁾ Inclusief tijdelijke voogdij en voorlopige voogdij.


Daarnaast vertoont de herkomst van de jongere samenhang met de inzet van jeugdbescherming(figuur 1.10.3). Van zowel jongeren die in Nederland zijn geboren als jongeren die niet in Nederland zijn geboren, heeft 1,1 procent jeugdbescherming. Bij jongeren met een herkomst uit Turkije en Indonesië is minder vaak sprake van jeugdbescherming dan het landelijke gemiddelde, ongeacht of ze geboren zijn Nederland. Bij jongeren met een herkomst uit Suriname en het Nederlands-Caribisch gebied is relatief vaker sprake van jeugdbescherming, ongeacht of ze geboren zijn in Nederland. Jongeren met een ouder uit Marokko die zelf geboren zijn in Nederland hebben minder vaak jeugdbescherming (0,8 procent), dan jongeren die in Marokko geboren zijn (1,4 procent).

1.10.3. Jeugdbescherming naar herkomst¹⁾
 Met jeugdbescherming (%)
Totaal geboren in Nederland1,1
Nederland1
Europa (exclusief Nederland)1,2
Turkije0,6
Marokko0,8
Suriname2,1
Nederlands-Caribisch gebied3,2
Indonesië0,8
Overig Afrika, Azië, Amerika en Oceanië1,3
Totaal niet geboren in Nederland1,1
Europa (exclusief Nederland)1
Turkije0,5
Marokko1,4
Suriname2,1
Nederlands-Caribisch gebied2,8
Indonesië0,6
Overig Afrika, Azië, Amerika en Oceanië1
¹⁾ Personen van 0 tot en met 17 jaar.


1.11 Jeugdbescherming vooral in Friesland, Twente, en Limburg

Op 31 december 2023 waren de vijf jeugdregio’s met het grootste aandeel jeugdbescherming Friesland (Fryslân), Twente, Noord-Limburg, Zuid-Limburg, en Midden-Limburg Oost. De regio’s met het laagste aandeel waren Haarlemmermeer, Zuid Kennemerland, Amsterdam-Amstelland, Zaanstreek-Waterland en Gooi en Vechtstreek (figuur 1.11.1 en tabel 1.11.2).

1.11.1 Jeugdbescherming bij 0 t/m 17-jarigen naar jeugdregio, 31 december 2023*¹⁾
Jeugdzorgregios_naamaandeelJB (%)
Groningen1,04835367
Friesland(Frysl�n)1,20031404
KopvanNoord-Holland1,089964807
Drenthe0,874123945
WestFriesland0,770722133
Alkmaar(Noord-Kennemerland)0,819122268
IJsselland0,953570722
Flevoland1,008406799
Zaanstreek-Waterland0,545604597
IJmond(MiddenKennemerland)0,850910402
ZuidKennemerland0,445548796
Noord-Veluwe0,80252528
Amsterdam-Amstelland0,509999154
Twente1,180788925
Haarlemmermeer0,361885393
GooienVechtstreek0,568953126
MiddenIJssel/OostVeluwe0,892113354
HollandRijnland0,672682846
UtrechtWest0,688272989
Eemland0,657414171
FoodValley0,577391957
UtrechtStad0,646240186
ZuidoostUtrecht0,641010017
Haaglanden0,673563299
Achterhoek0,883233819
Lekstroom0,809501692
MiddenHolland1,001283198
CentraalGelderland0,883908604
Rijnmond0,922479114
Rivierenland0,719706626
Zuid-HollandZuid0,809966198
RijkvanNijmegen0,788068961
NoordoostBrabant0,816676285
WestBrabantOost0,643204999
Midden-Brabant0,795889814
WestBrabantWest0,832648854
Noord-Limburg1,140612129
Zeeland1,115734537
Zuidoost-Brabant0,646286991
Zuid-Limburg1,129681563
Midden-LimburgOost1,121426602
Midden-LimburgWest1,107491857
¹⁾ De peildatum van het totale aantal jongeren is 1 januari 2023 en komt dus niet overeen met de peildatum van het aantal jongeren met jeugdbescherming (31 december 2023).

1.11.2 Jeugdregio's met de hoogste en laagste aandelen jongeren met jeugdbescherming, peildatum 31 december 2023*1)
% van het totale aantal personen van 0 tot en met 17 jaar2)
hoogste aandelen: Friesland (Fryslân)1,2
hoogste aandelen: Twente1,18
hoogste aandelen: Noord-Limburg1,14
hoogste aandelen: Zuid-Limburg1,13
hoogste aandelen: Midden-Limburg Oost1,12
laagste aandelen: Haarlemmermeer0,36
laagste aandelen: Zuid Kennemerland0,45
laagste aandelen: Amsterdam-Amstelland0,51
laagste aandelen: Zaanstreek-Waterland0,55
laagste aandelen: Gooi en Vechtstreek0,57

Bron: CBS.

1) Personen van 0 tot en met 17 jaar met jeugdbescherming.
2) De peildatum van het totale aantal jongeren is 1 januari 2023 en komt dus niet overeen met de peildatum van het aantal jongeren met jeugdbescherming (31 december 2023).

De gemeenten met relatief gezien de meeste jongeren met jeugdbescherming op 31 december 2023 waren Pekela, Heerlen, Veendam en Doesburg (figuur 1.11.3) 4).

1.11.3 Jeugdbescherming bij 0 t/m 17-jarigen naar gemeente, 31 december 2023*¹⁾
Gemeente_naamaandeelJB (%)
Groningen0,926411467
Almere0,975041393
Stadskanaal1,342769007
Veendam1,82592818
Zeewolde1,326150021
Achtkarspelen0,8099259
Ameland0,293255132
Harlingen1,071922545
Heerenveen0,941272764
Leeuwarden1,609954065
Ooststellingwerf1,524861878
Opsterland0,938314509
Schiermonnikoog0
Smallingerland1,764923304
Terschelling0,438596491
Vlieland0,694444444
Weststellingwerf1,203819012
Assen0,781072268
Coevorden0,967585873
Emmen1,315719667
Hoogeveen0,945648182
Meppel0,948628138
Almelo1,781993246
Borne0,641399417
Dalfsen0,594157452
Deventer1,133217106
Enschede1,724262059
Haaksbergen0,614055038
Hardenberg0,750541628
Hellendoorn0,402588066
Hengelo1,46875433
Kampen0,866316961
Losser0,981308411
Noordoostpolder0,748643084
Oldenzaal0,85384229
Ommen0,372637743
Raalte0,914254052
Staphorst0,747384155
Tubbergen0,730816078
Urk0,392761958
Wierden0,430275768
Zwolle1,172510726
Aalten0,531600709
Apeldoorn1,070070264
Arnhem0,982612751
Barneveld0,545235529
Beuningen0,489097208
Brummen0,924588269
Buren1,044891641
Culemborg0,529976814
Doesburg1,805054152
Doetinchem0,931562442
Druten0,647522523
Duiven1,016260163
Ede0,503701442
Elburg0,538254517
Epe0,671478932
Ermelo1,188852076
Harderwijk0,866995074
Hattem0,491679274
Heerde0,353452964
Heumen0,299900033
Lochem0,391822828
Maasdriel0,738396624
Nijkerk0,544651115
Nijmegen0,879725553
Oldebroek0,56264066
Putten0,926104573
Renkum0,971983991
Rheden1,033342519
Rozendaal0,49382716
Scherpenzeel0,293624161
Tiel1,235998455
Voorst0,698295338
Wageningen0,510204082
Westervoort0,907770516
Winterswijk0,761272692
Wijchen0,782182156
Zaltbommel0,456551514
Zevenaar1,082334751
Zutphen1,197464193
Nunspeet0,704887218
Dronten0,960092539
Amersfoort0,691939204
Baarn0,842459983
DeBilt0,628385699
Bunnik0,432525952
Bunschoten0,859039438
Eemnes0,730688935
Houten0,610906477
Leusden0,37054938
Lopik0,638870208
Montfoort0,486787204
Renswoude0,279916025
Rhenen0,539273154
Soest0,534584333
Utrecht0,646240186
Veenendaal0,848027998
Woudenberg0,564468212
WijkbijDuurstede0,776531493
IJsselstein0,697180964
Zeist0,586446568
Nieuwegein1,054569802
Aalsmeer0,491363907
Alkmaar1,012720157
Amstelveen0,369647808
Amsterdam0,541979781
Bergen(NH.)0,451263538
Beverwijk0,730740649
Blaricum0,137551582
Bloemendaal0,191644308
Castricum0,399079048
Diemen0,347886589
Edam-Volendam0,37653874
Enkhuizen0,90369952
Haarlem0,519353558
Haarlemmermeer0,361885393
Heemskerk0,820251732
Heemstede0,1841929
Heiloo0,392337872
DenHelder1,740932642
Hilversum0,702106319
Hoorn0,708784843
Huizen0,575840859
Landsmeer0,527811612
Laren0,309734513
Medemblik1,024283577
Oostzaan0,217509516
Opmeer0,67264574
Ouder-Amstel0,140252454
Purmerend0,591715976
Schagen0,847862431
Texel0,499545867
Uitgeest0,421940928
Uithoorn0,527540729
Velsen0,945194599
Zandvoort0,615718942
Zaanstad0,634480982
Alblasserdam0,661521499
AlphenaandenRijn0,622687483
Barendrecht0,349107836
Drechterland0,486057815
CapelleaandenIJssel0,850035093
Delft1,066649428
Dordrecht1,031340298
Gorinchem0,991982606
Gouda1,421404682
's-Gravenhage0,786646378
Hardinxveld-Giessendam0,714944649
Hendrik-Ido-Ambacht0,294343486
StedeBroec1,067109319
Hillegom0,804878049
Katwijk0,6868799
KrimpenaandenIJssel0,73943096
Leiden0,915088317
Leiderdorp0,513600913
Lisse0,697836706
Maassluis0,82809823
Nieuwkoop0,681369912
Noordwijk0,426439232
Oegstgeest0,481369228
Oudewater0,500500501
Papendrecht1,115963125
Ridderkerk0,785311359
Rotterdam1,108671246
Rijswijk0,776185602
Schiedam0,86671044
Sliedrecht0,96549258
Albrandswaard0,409836066
Vlaardingen1,01744186
Voorschoten0,35944003
Waddinxveen0,890654974
Wassenaar0,247831475
Woerden0,784632035
Zoetermeer0,769230769
Zoeterwoude0,393479483
Zwijndrecht1,141291942
Borsele0,862440707
Goes1,238300936
WestMaasenWaal0,715922108
Hulst1,619525547
Kapelle0,655260284
Middelburg1,092838196
Reimerswaal0,586249778
Terneuzen1,385555313
Tholen1,073436701
Veere0,472284365
Vlissingen1,586053218
DeRondeVenen0,826256599
Tytsjerksteradiel0,676952141
Asten0,420439845
Baarle-Nassau0,618374558
BergenopZoom0,732984293
Best0,386575294
Boekel0,321248279
Boxtel0,521172638
Breda0,65
Deurne0,316455696
Pekela2,048997773
Dongen0,471988508
Eersel0,497649986
Eindhoven0,912620879
Etten-Leur0,552486188
Geertruidenberg0,47029703
GilzeenRijen0,628807231
Goirle0,684931507
Helmond0,793782041
's-Hertogenbosch0,935660219
Heusden0,73286052
Hilvarenbeek0,349895031
LoonopZand0,422733678
Nuenen,GerwenenNederwetten0,200624164
Oirschot0,361881785
Oisterwijk0,553059108
Oosterhout0,927591103
Oss1,033745247
Rucphen1,123889179
Sint-Michielsgestel0,568371782
Someren0,303113805
SonenBreugel0,328857221
Steenbergen0,600240096
Waterland0,270351457
Tilburg1,057077041
Valkenswaard0,903498654
Veldhoven0,529723367
Vught0,45620438
Waalre0,361713968
Waalwijk0,599800067
Woensdrecht0,518134715
Zundert0,765236403
Wormerland0,271462504
Landgraaf1,162387231
Beek0,44229996
Beesel1,238390093
Bergen(L.)1,038062284
Brunssum1,251180359
Gennep0,86551265
Heerlen1,993966596
Kerkrade1,797194623
Maastricht1,163843269
Meerssen0,238257318
MookenMiddelaar0,567721006
Nederweert1,070811744
Roermond1,257983356
Simpelveld1,065830721
Stein0,270562771
Vaals1,155624037
Venlo1,561695555
Venray0,951625694
Voerendaal0,239348971
Weert1,142177275
ValkenburgaandeGeul0,850111857
Lelystad1,445563713
HorstaandeMaas0,830496937
OudeIJsselstreek1,362810418
Teylingen0,537562156
UtrechtseHeuvelrug0,738642113
OostGelre0,82227621
Koggenland0,398230088
Lansingerland0,263885398
Leudal1,074306177
Maasgouw0,759345794
Gemert-Bakel0,475956015
Halderberge0,844036697
Heeze-Leende0,281293952
Laarbeek0,538641686
Reusel-DeMierden0,624770305
Roerdalen1,34880803
Roosendaal1,156537753
Schouwen-Duiveland0,739339752
AaenHunze0,533147891
Borger-Odoorn1,238248108
DeWolden0,724637681
Noord-Beveland1,262398557
Wijdemeren0,437636761
Noordenveld0,434310532
Twenterand1,297795144
Westerveld0,561983471
Lingewaard0,499001996
Cranendonck0,816901408
Steenwijkerland1,091469925
Moerdijk0,902798676
Echt-Susteren0,935162095
Sluis1,507823613
Drimmelen0,55026455
Bernheze0,726792204
Alphen-Chaam0,540248514
Bergeijk0,452761847
Bladel0,373432915
Gulpen-Wittem0,76142132
Tynaarlo0,452744765
Midden-Drenthe0,524179912
Overbetuwe0,645097261
HofvanTwente1,017113335
Neder-Betuwe0,605590062
Rijssen-Holten0,576688477
Geldrop-Mierlo0,771208226
Olst-Wijhe0,81823495
Dinkelland0,597814884
Westland0,291089195
Midden-Delfland0,579637097
Berkelland0,870147256
Bronckhorst0,854262771
Sittard-Geleen1,096381225
KaagenBraassem0,86514952
Dantumadiel0,970364542
Zuidplas0,746197264
PeelenMaas0,769933446
Oldambt1,719824891
Zwartewaterland0,813727224
S�dwest-Frysl�n1,129617889
Bodegraven-Reeuwijk0,636777128
Eijsden-Margraten0,393614695
StichtseVecht0,588901472
HollandsKroon0,763189913
Leidschendam-Voorburg0,553813305
Goeree-Overflakkee0,747852451
Pijnacker-Nootdorp0,149936277
Nissewaard1,03626943
Krimpenerwaard1,022688209
DeFryskeMarren0,933812211
GooiseMeren0,559186638
BergenDal0,96969697
Meierijstad0,745204769
Waadhoeke1,187756967
Westerwolde1,195559351
Midden-Groningen1,249421564
Beekdaelen0,614574188
Montferland0,770618134
Altena0,467914439
WestBetuwe0,519625128
Vijfheerenlanden0,851775195
HoekscheWaard0,500147102
HetHogeland0,712853642
Westerkwartier0,465815177
Noardeast-Frysl�n1,131743764
Molenlanden0,649610234
Eemsdelta1,060390534
DijkenWaard0,998962825
LandvanCuijk0,84203862
Maashorst0,904059041
VoorneaanZee0,922678054
¹⁾ De peildatum van het totale aantal jongeren is 1 januari 2023 en komt dus niet overeen met de peildatum van het aantal jongeren met jeugdbescherming (31 december 2023).

1) https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/rapportages/2023/achtergrondkenmerken-van-jongeren-met-jeugdzorg

2) Voor alle huishoudkenmerken is de meest recent beschikbare informatie gebruikt. Voor ouders in het hetzelfde huishouden is dit de situatie op 31 december 2022. WMO in huishouden is gebaseerd op twee databronnen over de ondersteuning in 2022 op grond van de wet maatschappelijke ondersteuning (WMO); de combinatie van deze bronnen is zo goed als volledig, alleen in enkele gemeenten ontbreekt de WMO waarvoor geen eigen bijdrage via CAK is betaald. GGZ in huishouden is een combinatie van of personen in het huishouden in het verslagjaar zorgkosten voor GGZ hebben gemaakt (2021) en of personen in het huishouden medicatie gebruikten vanwege psychische problemen (2022). Voor verdachte in het huishouden is gekeken of personen in het huishouden in de periode 2019-2023 zijn geregistreerd als verdachte, ongeacht het type misdrijf.

3) Gegevens over huishoudinkomen betreft de stand op 1 januari 2022. Dat is de meest recente datum waarop dit kenmerk beschikbaar is.

4) Volgens het woonplaatsbeginsel. Zie https://vng.nl/artikelen/woonplaatsbeginsel-jeugdhulp