1. Inleiding

In 2020 startte de COVID-19-epidemie in Nederland. Sindsdien heeft COVID-19 invloed op de sterftepatronen en is COVID-19 in de periode 2020 – 2022 een belangrijke doodsoorzaak. Het CBS publiceert sinds het begin van de COVID-19-epidemie wekelijks sterftecijfers en maandelijks informatie over doodsoorzaken. Tevens zijn er verschillende verdiepende onderzoeken gepubliceerd over sterfte en doodsoorzaken (CBS, 2022b, 2023b; Kunst, Visser et al., 2020; Schürmann, van der Toorn et al., 2022). Hieruit bleek dat Nederland sinds de start van de COVID-19-epidemie een aantal perioden kende waarin er sprake was van oversterfte: het aantal overledenen lag in die perioden significant hoger dan wat verwacht mocht worden.

Naar aanleiding van een in 2021 Kamerbreed aangenomen motie van Pieter Omtzigt, is er in juni 2022 een onderzoeksrapport gepubliceerd waarin de mate van oversterfte, de COVID-19-sterfte en andere doodsoorzaken in kaart zijn gebracht. De huidige publicatie is een vervolg op het in juni 2022 gepubliceerde CBS/RIVM-rapport. Daarnaast heeft ZonMw op verzoek van het ministerie van VWS een verdiepend onderzoekstraject opgezet voor universitair onderzoekers naar de oorzaken van de oversterfte (oversterfte (zonmw.nl).  
Onderzoek naar patronen van oversterfte en doodsoorzaken in Nederland is van belang om meer inzicht te krijgen in factoren die mogelijk bijdragen aan een verhoogd aantal sterfgevallen in vergelijking met verwachte niveaus. Dit inzicht kan vervolgens een basis bieden voor verder onderzoek naar het identificeren van mogelijke risicofactoren en kwetsbare groepen.

In deze publicatie worden de oversterfte en de sterfte aan COVID-19 evenals aan andere doodsoorzaken beschreven voor de periode 2020 tot en met 2022. Ook worden associaties tussen COVID-19 en andere doodsoorzaken onderzocht. Tevens worden in verband met de grootschalige COVID-19-vaccinatiecampagnes in 2021 en 2022 de sterftecijfers aan COVID-19 en andere doodsoorzaken uitgesplitst naar de vaccinatiestatus van de overledenen.