5. Gemiddelde afgelegde afstand per verplaatsing
De totale reizigerskilometers zijn te ontleden in aantallen verplaatsingen en verplaatsingsafstanden. Dit hoofdstuk richt zich op de gemiddelde afgelegde afstand per verplaatsing naar vervoerwijze en naar motief. Evenals bij het gemiddeld aantal verplaatsingen per persoon per dag in het voorgaande hoofdstuk, wordt bij de afgelegde afstand per verplaatsing alleen gerekend met reguliere verplaatsingen. Voor deze indicator wordt vooral informatie op verplaatsingsniveau gebruikt. Echter, bij de indeling naar vervoerwijze wordt voor alle reguliere verplaatsingen gekeken naar de som van de ritafstanden per ritvervoerwijze (bijvoorbeeld de fiets) en deze wordt vervolgens gedeeld door het totaal aantal verplaatsingen waarvan (in dit geval) de fiets de hoofdvervoerwijze is.
In tabel 5.1 wordt de gemiddelde afstand per verplaatsing in Nederland van inwoners in particuliere huishoudens in Nederland weergegeven naar vervoerwijze.
| 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | verschil 2022 t.o.v. 2021 (%) | verschil 2022 t.o.v. 2019 (%) | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Totaal | 13,29 | 10,58* | 10,87* | 11,20* | +3 | -16 |
| Personenauto als bestuurder | 19,00 | 16,33* | 17,08* | 17,44 | +2 | -8 |
| Personenauto als passagier | 21,30 | 18,21* | 19,83* | 19,61 | -1 | -8 |
| Trein | 49,84 | 48,51 | 47,94 | 50,73 | +6 | +2 |
| Bus/tram/metro | 14,64 | 13,62 | 14,37 | 14,25 | -1 | -3 |
| Fiets | 3,97 | 4,16* | 4,22 | 4,04* | -4 | +2 |
| Lopen | 2,07 | 2,15* | 2,25* | 2,07* | -8 | 0 |
| Overig | 20,61 | 17,33* | 17,44 | 18,36 | +5 | -11 |
| * Cijfer wijkt significant af van het cijfer van het voorgaande jaar. | ||||||
Uit tabel 5.1 volgt dat de gemiddelde afstand per verplaatsing voor het totaal van alle vervoerwijzen in ODiN 2022 11,2 kilometer is. Dat is significant langer (3 procent) dan in 2021. Vergeleken met 2019 is de gemiddelde verplaatsingsafstand van personen van 6 jaar of ouder in 2022 met -16 procent significant korter.
Alleen voor de vervoerwijzen fiets en lopen is er in 2022 sprake van een significante wijziging ten opzichte van een jaar eerder: De gemiddelde afstand per verplaatsing die fietsend of lopend werd afgelegd, nam af met respectievelijk -4 procent en -8 procent.
De gemiddelde afstand per verplaatsing voor zowel personenautobestuurders en personenautopassagiers was in 2022 significant korter (beide -8 procent) dan in 2019. Ook bij het gebruik van overige vervoerwijzen is de gemiddelde verplaatsingsafstand in 2022 korter dan in 2019 (-11 procent, significant). De gemiddelde verplaatsingsafstand van een verplaatsing met de trein, bus/tram/metro, met de fiets of lopend verschilde in 2022 niet significant met de verplaatsingsafstand in 2019.
In tabel 5.2 is de gemiddelde afstand per verplaatsing naar reismotief in Nederland van inwoners in particuliere huishoudens in Nederland weergegeven.
| 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | verschil 2022 t.o.v. 2021 (%) | verschil 2022 t.o.v. 2019 (%) | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Totaal | 13,29 | 10,58* | 10,87* | 11,20* | +3 | -16 |
| Van en naar het werk | 19,26 | 16,66* | 16,54 | 17,61* | +6 | -9 |
| Zakelijk en beroepsmatig | 30,56 | 25,76* | 25,26 | 25,43 | +1 | -17 |
| Diensten en verzorging | 8,51* | 8,55 | 8,44 | 7,92 | -6 | -7 |
| Winkelen en boodschappen doen | 5,75 | 4,49* | 4,59 | 4,92* | +7 | -14 |
| Onderwijs of cursus volgen | 9,25 | 7,44* | 8,13* | 8,86* | +9 | -4 |
| Visite en logeren | 21,41 | 17,10* | 18,02 | 19,08* | +6 | -11 |
| Uitgaan, sport en hobby | 13,09* | 11,23* | 12,55* | 11,84* | -6 | -10 |
| Toeren en wandelen | 9,52 | 7,69* | 7,88 | 7,32* | -7 | -23 |
| Ander motief | 10,07 | 9,13* | 9,00 | 8,78 | -2 | -13 |
| * Cijfer wijkt significant af van het cijfer van het voorgaande jaar. | ||||||
Uit tabel 5.2 blijkt dat de gemiddeld afgelegde afstand per reguliere verplaatsing voor de motieven ‘Van en naar het werk’, ’Winkelen en boodschappen doen, ‘Onderwijs of cursus volgen’, ‘Visite en logeren’, ‘Uitgaan, sport en hobby’ en ‘Toeren en wandelen’ significant verschilt met ODiN 2021. Echter de gemiddelde afstand per verplaatsing in 2022 is in vergelijking met 2019 voor alle motieven behalve ‘Diensten en verzorging’ en ‘Onderwijs of cursus volgen’ significant lager.
De gemiddelde afstand per verplaatsing was in 2022 langer dan die in 2021 (3 procent). Ten opzichte van 2019 was deze 16 procent korter (-2,1 kilometer). Voor het motief ‘Van en naar het werk’ is de gemiddelde verplaatsingsafstand van 2021 op 2022 significant toegenomen met 6 procent (1,1 kilometer langer dan in 2021 en 1,7 kilometer korter dan in 2019). Ter vergelijking: In het Landelijk Reizigersonderzoek wordt aangegeven dat in 2022 de gemiddelde woon-werkafstand (van huis naar het vaste werkadres buitenshuis, exclusief volledige thuiswerkers) gelijk is aan 22,7 kilometer hetgeen 1,2 kilometer meer is dan in 2021 en 2,9 kilometer meer dan in 2019 (IenW, 2023). De definities voor ‘Van en naar het werk’ uit ODiN en de gehanteerde definitie voor ‘woon-werkafstand’ uit het Landelijk Reizigersonderzoek zijn verschillend, alsook de wijze waarop de data zijn gemeten. Met enige voorzichtigheid kan worden gesteld dat uit beide onderzoeken de tendens naar voren komt dat de gereisde afstand naar het werk in 2022 langer is dan in 2021 maar de resultaten tussen 2022 en 2019 ondersteunen elkaar niet (woon-werkafstand in het LRO is in 2019 korter dan in 2022 en volgens ODiN is de gemiddelde afstand per verplaatsing ‘Van en naar het werk’ in ODiN in 2022 korter dan die in 2019. Gezien de grote verschillen in o.a. waarneming, waarnemingsperiode, berekeningswijze, de keuze in het LRO om de woon-werkafstand af te leiden vanuit huis naar het vaste woonadres buitenshuis, zijn deze onderzoeksresultaten moeilijk vergelijkbaar.
Uit de andere ODiN-resultaten zoals weergegeven in tabel 5.2 volgt dat de gemiddelde verplaatsingsafstanden voor de motieven ‘Uitgaan, sport en hobby’ en ‘Toeren en wandelen’, daarentegen significant korter zijn in 2022 dan in 2021, namelijk respectievelijk -6 en -7 procent korter.
Gelet op het verschil tussen 2022 en 2019 met betrekking tot de gemiddelde verplaatsingsafstand, blijkt uit de resultaten dat er op totaalniveau een verschil is met 2019 van -16 procent. Ook is er een significant negatief verschil gevonden bij de meeste van de verplaatsingsmotieven. In vergelijking met 2019 is de verplaatsingsafstand in 2022 voor ‘Van en naar het werk’ 9 procent korter. Van 19,3 kilometer per verplaatsing in 2019 naar 17,6 kilometer per verplaatsing in 2022. Ook de afstand per verplaatsing voor doeleinden zoals ‘Zakelijk en beroepsmatig’ (-17 procent), ‘Winkelen en boodschappen doen’ (-14 procent), ‘Visite en logeren’ (-11 procent), ‘Uitgaan, sport en hobby’ (-10 procent) en ander motief (-13 procent) is significant korter. Het grootste verschil in de gemiddelde verplaatsingsafstand in 2022 in vergelijking met 2019 is te vinden voor het motief ‘Toeren en wandelen’; gemiddeld is de afstand voor dit motief in 2022 2,2 kilometer korter (-23 procent). Voor de motieven ‘Diensten en verzorging’ en ‘Onderwijs of cursus volgen’ is er geen significant verschil ten opzichte van 2019.