1. Inleiding

Op verzoek van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), is in 2020 in samenspraak met de Nederlandse Organisatie Vrijwilligerswerk (NOV) een verdiepende module vrijwilligerswerk toegevoegd aan het onderzoek Sociale samenhang en Welzijn 2020 (S&W). Dit betreft een aanvulling op het reguliere deel in S&W op basis waarvan informatie over het aandeel vrijwilligers in 13 soorten organisaties is verzameld.

Uit het reguliere vragenblok over vrijwilligerswerk blijkt dat in de periode 2012-2019 gemiddeld 49 procent van de Nederlandse bevolking van 15 jaar of ouder aangaf zich minstens één keer per jaar als vrijwilliger ingezet te hebben voor een organisatie of vereniging. 3 op de 10 zeiden de afgelopen vier weken nog als vrijwilliger actief te zijn geweest. De meeste vrijwilligers zetten zich in voor sportverenigingen, scholen, verzorging, jeugdwerk en levensbeschouwelijke organisaties. Vrijwilligers worden vooral aangetroffen onder hoger opgeleiden en 35- tot 45-jarigen.
In 2020 is het reguliere deel aangevuld met een aantal verdiepende vragen. Aan degenen die vrijwilligerswerk deden werden onder andere vragen gesteld over de frequentie en de duur van, en de tevredenheid over het vrijwilligerswerk. Ook is gevraagd of men eerder vrijwilligerswerk heeft gedaan en waarom men gestopt is.
In dit rapport staat het verrichten van vrijwilligerswerk door de Nederlandse bevolking van 15 jaar of ouder in 2020 centraal. Het doel is allereerst om de resultaten van het reguliere deel en ontwikkelingen daarin ten opzichte van eerdere jaren te beschrijven. Daarnaast is dit onderzoek gericht op de verdiepende vragen. Omdat de aanvullende onderwerpen ook in 2017 zijn meegenomen wordt er ook een vergelijking gemaakt met dat jaar.
Opgemerkt moet worden dat 2020 een bijzondere jaar was vanwege corona en de maatregelen zoals de lockdowns. Hiermee moet bij de interpretatie van de gegevens rekening worden gehouden. Het is aannemelijk dat, doordat de mogelijkheden om vrijwilligerswerk te doen een groot deel van het jaar beperkter waren, het aandeel vrijwilligers in 2020 afnam.