Schuld in vreemde valuta blijft dalen

Het overgrote deel van de staatsschuld bestaat uit schulden afgesloten in euro’s. Daarnaast gaat de overheid ook schulden aan in vreemde valuta zoals dollars. Het CBS publiceert sinds verslagjaar 2009 cijfers over de uitsplitsing van de overheidsschuld aangegaan in euro’s en vreemde valuta. Waar de overheid aan het eind van het eerste kwartaal van 2009 omgerekend ruim 33 miljard euro aan schulden had uitstaan in vreemde valuta, bedroeg dat aan het eind van het eerste kwartaal van 2021 nog slechts 0,7 miljard euro.

Valutaderivaten zijn financiële producten die dit risico afdekken. Een voorbeeld hiervan is een valutaswap. Dit is een overeenkomst waarbij twee partijen afspreken om in de toekomst een vast bedrag te ruilen voor een vast bedrag in een andere valuta. Als de overheid bijvoorbeeld weet dat het op een specifieke datum 10 miljoen dollar moet betalen, kan het een valutaswap afsluiten waarbij afgesproken wordt om op die datum een vast bedrag in euro’s te ruilen voor 10 miljoen dollar. Zodoende wordt het feitelijke valutarisico geëlimineerd.

Aan het eind van het eerste kwartaal van 2021 was het valutarisico van 71 procent van de schuld in vreemde valuta afgedekt met derivaten. Enkel voor de Antillenschuld droeg de Staat op dat moment nog een valutarisico. Deze schuld ontstond in 2010 toen de Nederlandse Antillen ophielden te bestaan. De Nederlandse Staat heeft toen een groot deel van de door Curaçao en Sint-Maarten aangegane geldleningen overgenomen ter ondersteuning van een gezonde financiële start.

Een belangrijk motief voor het aangaan van schulden in vreemde valuta is het vergroten van de investeerdersbasis. De overheid heeft daarom in het verleden zowel kort- als langlopend schuldpapier in vreemde valuta uitgegeven. Een andere reden is dat er sprake kan zijn van een kostenvoordeel als er een renteverschil bestaat tussen schulden aangegaan in eigen en vreemde valuta. De afname van de vreemde valutaschuld past daarom in de trend van de dalende rente: wanneer de rente in euro’s laag is, is er ook een kleinere prikkel om in buitenlandse valuta te lenen.

De financiële crisis droeg ook bij aan de toename in de vreemde valutaschuld aan het begin van 2009. Destijds schoot de Staat ING te hulp, waarbij werd afgesproken dat het economisch eigendom van leningen in dollars ter waarde van ruim 21 miljard euro overging naar de overheid. Deze leningen zijn uiteindelijk in 2014 volledig afgelost.