Aanhoudend tekort in 2021

In het eerste kwartaal van 2021 was het saldo van inkomsten en uitgaven van de Nederlandse overheid 3 miljard euro negatief. Het overheidssaldo is hiermee bijna 13 miljard euro lager uitgevallen dan in het eerste kwartaal van 2020. Zowel de sterke toename van de uitgaven als een daling van de inkomsten droegen bij aan het negatieve saldo. De uitgaven stegen met bijna 11 miljard euro ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder en de inkomsten daalden juist met 2 miljard euro in dezelfde periode. Uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp) kwam het tekort op jaarbasis, gemeten over de periode van het tweede kwartaal 2020 tot en met het eerste kwartaal 2021, uit op 5,8 procent bbp. De overheidsschuld nam met ruim 4 miljard euro toe ten opzichte van eind 2020 en kwam aan het einde van het eerste kwartaal van 2021 uit op 54,9 procent bbp.

1.1 Overheidsinkomsten en -uitgaven op jaarbasis*
Jaar	Kwartaal	Inkomsten (% bbp)	Uitgaven (% bbp)
2008	1e kwartaal	42,7	42,7
2008	2e kwartaal	42,9	42,8
2008	3e kwartaal	43,1	42,7
2008	4e kwartaal	43,3	43,2
2009	1e kwartaal	43,3	44,1
2009	2e kwartaal	43,1	45,0
2009	3e kwartaal	43,0	46,5
2009	4e kwartaal	42,5	47,7
2010	1e kwartaal	42,5	48,0
2010	2e kwartaal	42,8	48,5
2010	3e kwartaal	42,4	48,2
2010	4e kwartaal	42,6	47,9
2011	1e kwartaal	42,9	47,5
2011	2e kwartaal	42,5	47,2
2011	3e kwartaal	42,9	47,0
2011	4e kwartaal	42,4	46,8
2012	1e kwartaal	42,4	46,8
2012	2e kwartaal	42,7	46,8
2012	3e kwartaal	42,5	46,9
2012	4e kwartaal	42,8	46,9
2013	1e kwartaal	43,3	47,0
2013	2e kwartaal	43,6	46,9
2013	3e kwartaal	43,9	46,8
2013	4e kwartaal	43,6	46,6
2014	1e kwartaal	43,3	46,4
2014	2e kwartaal	43,4	46,4
2014	3e kwartaal	43,4	46,1
2014	4e kwartaal	43,6	45,9
2015	1e kwartaal	43,7	45,8
2015	2e kwartaal	43,3	45,4
2015	3e kwartaal	42,9	45,0
2015	4e kwartaal	42,6	44,7
2016	1e kwartaal	42,6	44,4
2016	2e kwartaal	43,1	44,2
2016	3e kwartaal	43,6	44,1
2016	4e kwartaal	43,6	43,6
2017	1e kwartaal	43,9	43,1
2017	2e kwartaal	43,7	42,8
2017	3e kwartaal	43,6	42,4
2017	4e kwartaal	43,7	42,4
2018	1e kwartaal	43,9	42,2
2018	2e kwartaal	43,9	42,1
2018	3e kwartaal	44,0	42,0
2018	4e kwartaal	43,7	42,2
2019	1e kwartaal	43,9	42,3
2019	2e kwartaal	43,8	42,2
2019	3e kwartaal	43,6	42,2
2019	4e kwartaal	43,7	42,0
2020	1e kwartaal	43,6	42,2
2020	2e kwartaal	43,6	44,9
2020	3e kwartaal	43,6	46,0
2020	4e kwartaal	43,9	48,0
2021	1e kwartaal	43,6	49,4
* gemeten als de som van vier kwartalen

1.1 Overheidsinkomsten en -uitgaven op jaarbasis*
Jaar	Kwartaal	Inkomsten (% bbp)	Uitgaven (% bbp)
2008	1e kwartaal	42,7	42,7
2008	2e kwartaal	42,9	42,8
2008	3e kwartaal	43,1	42,7
2008	4e kwartaal	43,3	43,2
2009	1e kwartaal	43,3	44,1
2009	2e kwartaal	43,1	45,0
2009	3e kwartaal	43,0	46,5
2009	4e kwartaal	42,5	47,7
2010	1e kwartaal	42,5	48,0
2010	2e kwartaal	42,8	48,5
2010	3e kwartaal	42,4	48,2
2010	4e kwartaal	42,6	47,9
2011	1e kwartaal	42,9	47,5
2011	2e kwartaal	42,5	47,2
2011	3e kwartaal	42,9	47,0
2011	4e kwartaal	42,4	46,8
2012	1e kwartaal	42,4	46,8
2012	2e kwartaal	42,7	46,8
2012	3e kwartaal	42,5	46,9
2012	4e kwartaal	42,8	46,9
2013	1e kwartaal	43,3	47,0
2013	2e kwartaal	43,6	46,9
2013	3e kwartaal	43,9	46,8
2013	4e kwartaal	43,6	46,6
2014	1e kwartaal	43,3	46,4
2014	2e kwartaal	43,4	46,4
2014	3e kwartaal	43,4	46,1
2014	4e kwartaal	43,6	45,9
2015	1e kwartaal	43,7	45,8
2015	2e kwartaal	43,3	45,4
2015	3e kwartaal	42,9	45,0
2015	4e kwartaal	42,6	44,7
2016	1e kwartaal	42,6	44,4
2016	2e kwartaal	43,1	44,2
2016	3e kwartaal	43,6	44,1
2016	4e kwartaal	43,6	43,6
2017	1e kwartaal	43,9	43,1
2017	2e kwartaal	43,7	42,8
2017	3e kwartaal	43,6	42,4
2017	4e kwartaal	43,7	42,4
2018	1e kwartaal	43,9	42,2
2018	2e kwartaal	43,9	42,1
2018	3e kwartaal	44,0	42,0
2018	4e kwartaal	43,7	42,2
2019	1e kwartaal	43,9	42,3
2019	2e kwartaal	43,8	42,2
2019	3e kwartaal	43,6	42,2
2019	4e kwartaal	43,7	42,0
2020	1e kwartaal	43,6	42,2
2020	2e kwartaal	43,6	44,9
2020	3e kwartaal	43,6	46,0
2020	4e kwartaal	43,9	48,0
2021	1e kwartaal	43,6	49,4
* gemeten als de som van vier kwartalen

StatLine: Overheidsfinanciën; kerncijfers

De toename van de uitgaven met 11 miljard euro in het eerste kwartaal van 2021 werd voor het grootste deel veroorzaakt door subsidies die zijn verstrekt door de Nederlandse overheid om het bedrijfsleven door de coronacrisis heen te geleiden. Ook werden zorgverleners doorbetaald terwijl de reguliere zorg aanzienlijk was teruggelopen. Deze doorbetalingen zijn als subsidies geregistreerd. In totaal werd er voor bijna 7 miljard euro meer aan subsidies uitgegeven dan in het eerste kwartaal van vorig jaar. Over de verschillende economische steunmaatregelen van de overheid is in deze kwartaalmonitor meer te lezen.

De inkomsten van de overheid waren 2 miljard euro lager dan hetzelfde kwartaal vorig jaar. Met name de belastingontvangsten namen af in het eerste kwartaal. Zowel de loon- en inkomstenheffingen als de dividendbelasting daalden met 1 miljard euro in het eerste kwartaal van 2021.

1.2 Schuldquote
Jaar	Kwartaal	EMU-norm (% bbp)	Schuldquote (% bbp)
2001	1e kwartaal	60	51,4
2001	2e kwartaal	60	52,5
2001	3e kwartaal	60	51,1
2001	4e kwartaal	60	49,5
2002	1e kwartaal	60	50,0
2002	2e kwartaal	60	50,1
2002	3e kwartaal	60	49,4
2002	4e kwartaal	60	48,8
2003	1e kwartaal	60	49,9
2003	2e kwartaal	60	49,4
2003	3e kwartaal	60	50,4
2003	4e kwartaal	60	50,0
2004	1e kwartaal	60	51,0
2004	2e kwartaal	60	51,3
2004	3e kwartaal	60	51,7
2004	4e kwartaal	60	50,3
2005	1e kwartaal	60	50,1
2005	2e kwartaal	60	52,4
2005	3e kwartaal	60	50,7
2005	4e kwartaal	60	49,8
2006	1e kwartaal	60	49,2
2006	2e kwartaal	60	48,5
2006	3e kwartaal	60	47,4
2006	4e kwartaal	60	45,2
2007	1e kwartaal	60	45,3
2007	2e kwartaal	60	45,6
2007	3e kwartaal	60	44,5
2007	4e kwartaal	60	43,0
2008	1e kwartaal	60	43,9
2008	2e kwartaal	60	43,8
2008	3e kwartaal	60	44,1
2008	4e kwartaal	60	54,7
2009	1e kwartaal	60	57,5
2009	2e kwartaal	60	56,6
2009	3e kwartaal	60	57,2
2009	4e kwartaal	60	56,8
2010	1e kwartaal	60	57,6
2010	2e kwartaal	60	59,2
2010	3e kwartaal	60	59,0
2010	4e kwartaal	60	59,2
2011	1e kwartaal	60	59,4
2011	2e kwartaal	60	60,4
2011	3e kwartaal	60	61,1
2011	4e kwartaal	60	61,7
2012	1e kwartaal	60	62,5
2012	2e kwartaal	60	63,9
2012	3e kwartaal	60	64,9
2012	4e kwartaal	60	66,2
2013	1e kwartaal	60	66,6
2013	2e kwartaal	60	68,3
2013	3e kwartaal	60	67,8
2013	4e kwartaal	60	67,7
2014	1e kwartaal	60	67,1
2014	2e kwartaal	60	68,5
2014	3e kwartaal	60	68,1
2014	4e kwartaal	60	67,9
2015	1e kwartaal	60	68,9
2015	2e kwartaal	60	66,7
2015	3e kwartaal	60	65,8
2015	4e kwartaal	60	64,6
2016	1e kwartaal	60	64,3
2016	2e kwartaal	60	63,2
2016	3e kwartaal	60	61,7
2016	4e kwartaal	60	61,9
2017	1e kwartaal	60	59,7
2017	2e kwartaal	60	58,9
2017	3e kwartaal	60	57,2
2017	4e kwartaal	60	56,9
2018	1e kwartaal	60	55,2
2018	2e kwartaal	60	54,1
2018	3e kwartaal	60	53,0
2018	4e kwartaal	60	52,4
2019	1e kwartaal	60	50,8
2019	2e kwartaal	60	50,8
2019	3e kwartaal	60	49,2
2019	4e kwartaal	60	48,5
2020	1e kwartaal	60	49,3
2020	2e kwartaal	60	55,0
2020	3e kwartaal	60	55,1
2020	4e kwartaal	60	54,3
2021	1e kwartaal	60	54,9

1.2 Schuldquote
Jaar	Kwartaal	EMU-norm (% bbp)	Schuldquote (% bbp)
2001	1e kwartaal	60	51,4
2001	2e kwartaal	60	52,5
2001	3e kwartaal	60	51,1
2001	4e kwartaal	60	49,5
2002	1e kwartaal	60	50,0
2002	2e kwartaal	60	50,1
2002	3e kwartaal	60	49,4
2002	4e kwartaal	60	48,8
2003	1e kwartaal	60	49,9
2003	2e kwartaal	60	49,4
2003	3e kwartaal	60	50,4
2003	4e kwartaal	60	50,0
2004	1e kwartaal	60	51,0
2004	2e kwartaal	60	51,3
2004	3e kwartaal	60	51,7
2004	4e kwartaal	60	50,3
2005	1e kwartaal	60	50,1
2005	2e kwartaal	60	52,4
2005	3e kwartaal	60	50,7
2005	4e kwartaal	60	49,8
2006	1e kwartaal	60	49,2
2006	2e kwartaal	60	48,5
2006	3e kwartaal	60	47,4
2006	4e kwartaal	60	45,2
2007	1e kwartaal	60	45,3
2007	2e kwartaal	60	45,6
2007	3e kwartaal	60	44,5
2007	4e kwartaal	60	43,0
2008	1e kwartaal	60	43,9
2008	2e kwartaal	60	43,8
2008	3e kwartaal	60	44,1
2008	4e kwartaal	60	54,7
2009	1e kwartaal	60	57,5
2009	2e kwartaal	60	56,6
2009	3e kwartaal	60	57,2
2009	4e kwartaal	60	56,8
2010	1e kwartaal	60	57,6
2010	2e kwartaal	60	59,2
2010	3e kwartaal	60	59,0
2010	4e kwartaal	60	59,2
2011	1e kwartaal	60	59,4
2011	2e kwartaal	60	60,4
2011	3e kwartaal	60	61,1
2011	4e kwartaal	60	61,7
2012	1e kwartaal	60	62,5
2012	2e kwartaal	60	63,9
2012	3e kwartaal	60	64,9
2012	4e kwartaal	60	66,2
2013	1e kwartaal	60	66,6
2013	2e kwartaal	60	68,3
2013	3e kwartaal	60	67,8
2013	4e kwartaal	60	67,7
2014	1e kwartaal	60	67,1
2014	2e kwartaal	60	68,5
2014	3e kwartaal	60	68,1
2014	4e kwartaal	60	67,9
2015	1e kwartaal	60	68,9
2015	2e kwartaal	60	66,7
2015	3e kwartaal	60	65,8
2015	4e kwartaal	60	64,6
2016	1e kwartaal	60	64,3
2016	2e kwartaal	60	63,2
2016	3e kwartaal	60	61,7
2016	4e kwartaal	60	61,9
2017	1e kwartaal	60	59,7
2017	2e kwartaal	60	58,9
2017	3e kwartaal	60	57,2
2017	4e kwartaal	60	56,9
2018	1e kwartaal	60	55,2
2018	2e kwartaal	60	54,1
2018	3e kwartaal	60	53,0
2018	4e kwartaal	60	52,4
2019	1e kwartaal	60	50,8
2019	2e kwartaal	60	50,8
2019	3e kwartaal	60	49,2
2019	4e kwartaal	60	48,5
2020	1e kwartaal	60	49,3
2020	2e kwartaal	60	55,0
2020	3e kwartaal	60	55,1
2020	4e kwartaal	60	54,3
2021	1e kwartaal	60	54,9

StatLine: Overheidsfinanciën; kerncijfers

Aan het eind van het eerste kwartaal van 2021 bedroeg de overheidsschuld 439 miljard euro. De schuld is daarmee met 4 miljard euro toegenomen ten opzichte van eind 2020. Van deze toename was het grootste deel toe te schrijven aan mutaties in het uitgegeven schuldpapier van het Rijk. Het Rijk loste per saldo 13 miljard euro af op het kortlopend schuldpapier en trok 17 miljard euro aan door het uitgeven van langlopend schuldpapier.

De schuldquote is in het eerste kwartaal van 2021 gestegen naar 54,9 procent bbp. Hiermee nam de schuldquote met 0,6 procentpunt bbp toe ten opzichte van het laatste kwartaal van 2020. Aan het eind van het eerste kwartaal van 2020, toen de coronacrisis net was uitgebroken, bedroeg de schuldquote 49,3 procent bbp.

Kerncijfers Overheidsfinanciën
		2020	2020	2020	2020	2021
		1e kwartaal	2e kwartaal	3e kwartaal	4e kwartaal	1e kwartaal
Inkomsten	Miljard euro	95,7	82,5	81,4	91,4	93,6
Uitgaven	Miljard euro	86,1	103,3	92,2	103	96,7
Saldo	Miljard euro	9,6	-20,8	-10,7	-11,5	-3
Overheidsschuld	Miljard euro	403	441,3	440,9	434,8	439,2
Saldo	% bbp¹⁾	1,3	-1,3	-2,5	-4,2	-5,8
Overheidsschuld	% bbp¹⁾	49,3	55	55,1	54,3	54,9
StatLine: Overheidsfinanciën; kerncijfers ¹⁾ Op jaarbasis, gemeten als de som van vier kwartalen.

StatLine: Overheidsfinanciën; kerncijfers