5. Kruisvalidatie

Wat is de kwaliteit van het herziene aanmerkelijk belang? Een exacte inschatting hiervan is niet te maken: we weten immers niet wat we niet weten. Echter een vergelijking met direct hieraan gerelateerde cijfers uit andere bronnen biedt wel enig inzicht.

5.1 Totaalschatting 2017 door het Ministerie van Financiën

In het rapport Belasten van (inkomen uit) aanmerkelijk belang van het Ministerie van Financiën wordt een totaal aanmerkelijk belang van 400 miljard euro geraamd voor 2017. Deze schatting is door het ministerie zelf gemaakt. Hierbij ging men uit van hetzelfde fiscale belangenregister, een gelijksoortige (maar niet identieke) schattingsmethode voor de stille reserves, andere strategie bij het samenstellen van de AB-populatie (geen specifieke doelpopulatie), ruimere rechtsvorm-selectie, mildere aanpassing/imputatie van aandeelpercentages, en was er geen correctie voor knipperlichtbelangen.

Voor verschijnen van het rapport zijn de uitkomsten van het ministerie van Financiën en de destijds nog premature CBS-cijfers vergeleken: de totaalcijfers bleken in overeenstemming. De herziene formele totaalschatting van het CBS van 332 miljard euro op huishoudensniveau in 2017 (lopende prijs) komt evenwel wegens bovengenoemde verschillen in de methodiek lager uit dan die van het ministerie. Het verschil zit vooral in de doelpopulatie-selectie: ruim 42 miljard euro behoort toe aan personen buiten de populatie.

5.2 Schenkingen bedrijfsvermogen 2010-2017

Een andere mogelijkheid tot kruisvalidatie biedt zich aan in de vorm van geschonken bedrijfsvermogen. Via de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) kan dit vaak met vrijstelling van schenkbelasting. Aangiften van geschonken bedrijfsvermogen zijn beschikbaar voor 2010 t/m 2018. Jaargangen 2010 t/m 2016 zijn definitief, 2017 is voorlopig doch bruikbaar, en voor 2018 zijn vooralsnog te weinig gegevens voorhanden voor een vergelijking. Ter validatie is het geschonken bedrag uit de aangiften vergeleken met het maximale bedrag dat volgens de herziene vermogensstatistiek geschonken zou kunnen worden. Voor deze gelegenheid is het schenkbare bedrag geschat als het volledige aanmerkelijke belang dan wel eigen bedrijfsvermogen (als zelfstandig ondernemer) van de schenker.

Het ligt voor de hand om te veronderstellen dat doorgaans niet het hele beschikbare bedrijfsvermogen in één keer wordt geschonken, maar dat een gedeeltelijke overdracht de norm is. Hiervoor zijn meerdere redenen aan te voeren. Niet altijd wil de oude garde direct alle teugels uit handen geven, er zijn eventueel meerdere ontvangers in het spel, of een deel is bedoeld als persoonlijke pensioenpot.

Voor de recente jaargangen vanaf 2013 fluctueert het geschonken deel tussen ruwweg een derde (33% in 2017) en de helft (53% in 2016, 43% in 2014). Verder terug in de tijd kruipen het schenkbare en geschonken bedrijfsvermogen steeds dichter naar elkaar toe, tot ze in 2010 praktisch aan elkaar gelijk zijn. Meestal zijn 96 á 97 procent van de schenker-ontvanger paren ook beiden bekend als aanmerkelijkbelanghouder of zelfstandig ondernemer (93% in 2012). De achterwaarts dalende trend van schenkbaar bedrijfsvermogen kan een indicatie zijn dat met name voor 2013 de dekkingsgraad van AB-registraties slechter is.