8. Conjunctuurbeeld
Volgens de conjunctuurklokindicator van het CBS raakte de Nederland na maart 2020 in laagconjunctuur. In de zomer van 2020 werd een dieptepunt bereikt. Daarna trok de het beeld weer aan en presteerde de economie in juli 2021 weer beter dan de langetermijntrend. Tot oktober 2021 verbeterde het beeld verder. In de laatste maanden van 2021 stagneerde het beeld echter en ging het wat op en neer. Corona speelde in die periode weer meer op met een strenge lockdown vanaf halverwege december tot gevolg. Gemiddeld genomen was het conjunctuurbeeld redelijk stabiel in de afgelopen maanden.
De economische vooruitzichten zijn echter onzeker. Onduidelijk is wat de impact van corona zal zijn. Verder geven steeds meer ondernemers aan belemmerd te worden door een tekort aan productiemiddelen, materiaal en ruimte. De prijzen van grondstoffen, energie, intermediaire producten en eindproducten zijn ook sterk gestegen. Daarnaast is de arbeidsmarkt krap. Bijna 30 procent van de ondernemers gaf begin 2022 aan dat een tekort aan arbeidskrachten hun activiteiten belemmerde.
| jaar | maand | cyclus (afwijking van de langetermijntrend (=0)) |
|---|---|---|
| 2013 | januari | -0,94 |
| 2013 | februari | -1,05 |
| 2013 | maart | -1,13 |
| 2013 | april | -1,18 |
| 2013 | mei | -1,24 |
| 2013 | juni | -1,26 |
| 2013 | juli | -1,24 |
| 2013 | augustus | -1,22 |
| 2013 | september | -1,14 |
| 2013 | oktober | -1,06 |
| 2013 | november | -0,98 |
| 2013 | december | -0,9 |
| 2014 | januari | -0,85 |
| 2014 | februari | -0,81 |
| 2014 | maart | -0,79 |
| 2014 | april | -0,78 |
| 2014 | mei | -0,76 |
| 2014 | juni | -0,75 |
| 2014 | juli | -0,74 |
| 2014 | augustus | -0,73 |
| 2014 | september | -0,72 |
| 2014 | oktober | -0,71 |
| 2014 | november | -0,68 |
| 2014 | december | -0,64 |
| 2015 | januari | -0,59 |
| 2015 | februari | -0,54 |
| 2015 | maart | -0,48 |
| 2015 | april | -0,44 |
| 2015 | mei | -0,39 |
| 2015 | juni | -0,34 |
| 2015 | juli | -0,31 |
| 2015 | augustus | -0,27 |
| 2015 | september | -0,24 |
| 2015 | oktober | -0,23 |
| 2015 | november | -0,21 |
| 2015 | december | -0,2 |
| 2016 | januari | -0,21 |
| 2016 | februari | -0,19 |
| 2016 | maart | -0,17 |
| 2016 | april | -0,15 |
| 2016 | mei | -0,1 |
| 2016 | juni | -0,07 |
| 2016 | juli | -0,03 |
| 2016 | augustus | 0,03 |
| 2016 | september | 0,07 |
| 2016 | oktober | 0,1 |
| 2016 | november | 0,15 |
| 2016 | december | 0,19 |
| 2017 | januari | 0,23 |
| 2017 | februari | 0,29 |
| 2017 | maart | 0,35 |
| 2017 | april | 0,36 |
| 2017 | mei | 0,46 |
| 2017 | juni | 0,48 |
| 2017 | juli | 0,51 |
| 2017 | augustus | 0,58 |
| 2017 | september | 0,62 |
| 2017 | oktober | 0,66 |
| 2017 | november | 0,71 |
| 2017 | december | 0,76 |
| 2018 | januari | 0,8 |
| 2018 | februari | 0,86 |
| 2018 | maart | 0,9 |
| 2018 | april | 0,87 |
| 2018 | mei | 0,93 |
| 2018 | juni | 0,92 |
| 2018 | juli | 0,94 |
| 2018 | augustus | 0,94 |
| 2018 | september | 0,93 |
| 2018 | oktober | 0,91 |
| 2018 | november | 0,87 |
| 2018 | december | 0,84 |
| 2019 | januari | 0,77 |
| 2019 | februari | 0,76 |
| 2019 | maart | 0,72 |
| 2019 | april | 0,63 |
| 2019 | mei | 0,68 |
| 2019 | juni | 0,65 |
| 2019 | juli | 0,65 |
| 2019 | augustus | 0,58 |
| 2019 | september | 0,53 |
| 2019 | oktober | 0,67 |
| 2019 | november | 0,5 |
| 2019 | december | 0,54 |
| 2020 | januari | 0,52 |
| 2020 | februari | 0,45 |
| 2020 | maart | 0,4 |
| 2020 | april | -0,18 |
| 2020 | mei | -1,2 |
| 2020 | juni | -1,91 |
| 2020 | juli | -1,68 |
| 2020 | augustus | -1,49 |
| 2020 | september | -1,06 |
| 2020 | oktober | -1,12 |
| 2020 | november | -0,71 |
| 2020 | december | -0,55 |
| 2021 | januari | -0,6 |
| 2021 | februari | -0,87 |
| 2021 | maart | -0,66 |
| 2021 | april | -0,78 |
| 2021 | mei | -0,16 |
| 2021 | juni | -0,04 |
| 2021 | juli | 0,24 |
| 2021 | augustus | 0,68 |
| 2021 | september | 0,85 |
| 2021 | oktober | 0,66 |
| 2021 | november | 0,84 |
| 2021 | december | 0,74 |
| 22 | januari | 0,87 |
De onzekerheid over bijvoorbeeld de doorzeurende coronaperikelen en de hoge inflatie is terug te zien bij de consumenten in de laatste maanden van 2021. Na het herstel in de eerste helft van het jaar, zakte het vertrouwen in de laatste maanden van 2021 weg. Die afname van het vertrouwen zette in de eerste maanden van 2022 verder door en consumenten zijn weer net zo somber als in de periode april-november 2020.
| jaar | maand | saldo (gemiddelde van de deelvragen) |
|---|---|---|
| 2018 | maart | 24 |
| 2018 | april | 25 |
| 2018 | mei | 23 |
| 2018 | juni | 23 |
| 2018 | juli | 23 |
| 2018 | augustus | 21 |
| 2018 | september | 18 |
| 2018 | oktober | 15 |
| 2018 | november | 13 |
| 2018 | december | 9 |
| 2019 | januari | 1 |
| 2019 | februari | -2 |
| 2019 | maart | -3 |
| 2019 | april | -3 |
| 2019 | mei | -3 |
| 2019 | juni | -1 |
| 2019 | juli | 1 |
| 2019 | augustus | -1 |
| 2019 | september | -2 |
| 2019 | oktober | -1 |
| 2019 | november | -2 |
| 2019 | december | -2 |
| 2020 | januari | -2 |
| 2020 | februari | -2 |
| 2020 | maart | -3 |
| 2020 | april | -23 |
| 2020 | mei | -31 |
| 2020 | juni | -27 |
| 2020 | juli | -26 |
| 2020 | augustus | -29 |
| 2020 | september | -28 |
| 2020 | oktober | -30 |
| 2020 | november | -26 |
| 2020 | december | -19 |
| 2021 | januari | -19 |
| 2021 | februari | -19 |
| 2021 | maart | -18 |
| 2021 | april | -14 |
| 2021 | mei | -9 |
| 2021 | juni | -3 |
| 2021 | juli | -4 |
| 2021 | augustus | -6 |
| 2021 | september | -5 |
| 2021 | oktober | -10 |
| 2021 | november | -19 |
| 2021 | december | -25 |
| 2022 | januari | -28 |
| 2022 | februari | -30 |
Bij de industriële ondernemers is het beeld anders. Na de dip in april 2020 hadden de positieve ondernemers in januari 2021 alweer de overhand. Binnen een jaar tijd was het producentenvertrouwen weer nagenoeg terug op het niveau van voor de coronacrisis. Het producentenvertrouwen bereikte in november 2021 zelfs de hoogste waarde ooit. Daarna werd het vertrouwen iets minder positief. Het relatief hoge vertrouwen is terug te zien in de productie van de industrie in 2021. Die bereikte in 2021 het hoogste niveau ooit.
| jaar | maand | saldo (gemiddelde van de deelvragen) |
|---|---|---|
| 2018 | februari | 10,9 |
| 2018 | maart | 9,5 |
| 2018 | april | 8,2 |
| 2018 | mei | 9,8 |
| 2018 | juni | 7,7 |
| 2018 | juli | 6,3 |
| 2018 | augustus | 5,9 |
| 2018 | september | 5,7 |
| 2018 | oktober | 5,9 |
| 2018 | november | 7,2 |
| 2018 | december | 7,5 |
| 2019 | januari | 5,8 |
| 2019 | februari | 6,3 |
| 2019 | maart | 6,1 |
| 2019 | april | 6,7 |
| 2019 | mei | 4,7 |
| 2019 | juni | 3,3 |
| 2019 | juli | 3,9 |
| 2019 | augustus | 3,9 |
| 2019 | september | 3,3 |
| 2019 | oktober | 3,6 |
| 2019 | november | 2,8 |
| 2019 | december | 2,9 |
| 2020 | januari | 2,5 |
| 2020 | februari | 3,7 |
| 2020 | maart | 0,2 |
| 2020 | april | -28,7 |
| 2020 | mei | -25,1 |
| 2020 | juni | -15,1 |
| 2020 | juli | -8,7 |
| 2020 | augustus | -5,4 |
| 2020 | september | -4,8 |
| 2020 | oktober | -5,6 |
| 2020 | november | -3,8 |
| 2020 | december | -0,4 |
| 2021 | januari | 0,6 |
| 2021 | februari | 0,1 |
| 2021 | maart | 3,4 |
| 2021 | april | 6,5 |
| 2021 | mei | 8,8 |
| 2021 | juni | 11,5 |
| 2021 | juli | 12,3 |
| 2021 | augustus | 9,6 |
| 2021 | september | 11,1 |
| 2021 | oktober | 12,3 |
| 2021 | november | 12,7 |
| 2021 | december | 10,2 |
| 2022 | januari | 9 |