2. Beleidsmatig relevante informatie op basis van online vacaturedata
2.1 Inleiding
In dit hoofdstuk beschrijven we aan de hand van figuren welke relevante informatie kan worden samengesteld over online gepubliceerde vacatures in de VVT-sector. De VVT-sector bestaat uit de subbranche Verpleging en verzorging en de subbranche Thuiszorg. Veel instellingen verzorgen beide activiteiten, maar zij worden slechts in één subbranche ingedeeld, op basis van hun hoofdactiviteit.1) Voor het onderzoek maken we gebruik van een databestand dat is samengesteld door Textkernel. Dit bestand bevat online gepubliceerde vacatures die verzameld zijn via webscraping. Textkernel doorzoekt het internet dagelijks op nieuwe vacatures in Nederland. Op deze wijze worden nieuw ontstane vacatures gevonden. Vacatures die op meerdere websites worden gepubliceerd, worden ontdubbeld2). Het CBS heeft het bestand verder bewerkt, gecorrigeerd en gewogen naar de vacature-enquête, zodat er één totaalcijfer is voor het aantal ontstane vacatures. Het bestand bevat diverse kenmerken van de vacatures, zoals het gevraagd opleidingsniveau en arbeidsvoorwaarden. In dit hoofdstuk geven we een overzicht van de informatie die op basis van de kenmerken van de vacatures kan worden samengesteld. Hierbij dient te worden opgemerkt dat de kenmerken rechtstreeks zijn overgenomen uit het bronbestand en dat de kwaliteit niet nader is onderzocht. Zie hoofdstuk 4.1 en 4.4 voor meer informatie over de bron, de bewerkingen die het CBS heeft uitgevoerd en de aandachtspunten.
Het zijn de nieuw ontstane vacatures in het bestand met online vacatures die we hier beschrijven. Bij veel dynamiek op de arbeidsmarkt ontstaan veel nieuwe vacatures. Dit kan, maar hoeft niet altijd te duiden op krapte of moeilijk vervulbare vacatures. De bestaande vacature-enquête van het CBS publiceert de nieuw ontstane vacatures, en ook de openstaande en moeilijk vervulbare vacatures. De vacature-enquête biedt echter niet de mogelijkheid om dieper in te zoomen op branches binnen de Gezondheids- en welzijnszorg.
Om praktische redenen is het onderzoek gebaseerd op een bestand met informatie over de periode vierde kwartaal 2017 tot en met vierde kwartaal 2018. Bij beschrijving van de VVT-vacatures hebben we doorgaans het cijfer van het verslagjaar 2018 genomen. Bij tijdreeksen hebben we alle beschikbare kwartalen opgenomen. Deze tijdsspanne van vijf kwartalen is veelal te kort om echte ontwikkelingen te zien. Het geeft wel een goed beeld van de mogelijkheden om kenmerken van vacatures te volgen in de tijd. Hierbij dient te worden opgemerkt dat de gebruikte data betrekking heeft op de periode voor de huidige coronacrisis. In welke mate deze crisis effect heeft op de aanstaande werving in de VVT is nu nog onbekend, en geheel nog niet zichtbaar in de cijfers over 2018.
Een nieuw databestand met cijfers tot en met eerste kwartaal 2020 is binnenkort beschikbaar, en publicatie van de eerste resultaten is voorzien in 2020. In paragraaf 2.7 gaan we dieper in mogelijkheden om zo recent mogelijk informatie samen te stellen.
2.2 Ontwikkeling vacatures in de VVT
Het aantal ontstane vacatures per kwartaal in de onderzoeksperiode ligt voor de VVT tussen de 9 880 en 11 610. Het hoogste aantal ligt in het eerste kwartaal van 2018, maar buiten de schommelingen is er in deze korte periode nog geen opvallende ontwikkeling te zien. In het vierde kwartaal van 2018 is er een lichte toename in het aantal ontstane vacatures ten opzichte van het jaar daarvóór.
| Jaar | Kwartaal | Verpleging, verzorging en thuiszorg | Verpleging en verzorging | Thuiszorg |
|---|---|---|---|---|
| 2017 | 4e kwartaal | 9880 | 6900 | 2980 |
| 2018 | 1e kwartaal | 11610 | 8320 | 3290 |
| 2018 | 2e kwartaal | 10630 | 7260 | 3370 |
| 2018 | 3e kwartaal | 11350 | 7800 | 3560 |
| 2018 | 4e kwartaal | 10640 | 7400 | 3240 |
| Bron: CBS, Textkernel | ||||
Voor een goede interpretatie van de cijfers is het interessant om te zien of de vacatures in de VVT zich anders ontwikkelen dan de vacatures over de gehele sector Gezondheids- en Welzijnszorg of over de gehele Nederlandse arbeidsmarkt.
De toename van 8 procent in de VVT tussen 2017 (vierde kwartaal) en 2018 (vierde kwartaal) komt in deze periode overeen met de ontwikkeling in de hele sector Gezondheids- en Welzijnszorg (8 procent), en ook met de ontwikkeling van vacatures van het totaal van alle sectoren (9 procent). Om sectoren van verschillende grootte met elkaar te vergelijken, gebruiken we indexcijfers.
| Jaar | Kwartaal | Alle economische activiteiten (index (2017 4e kwartaal = 100)) | Gezondheids- en welzijnszorg (index (2017 4e kwartaal = 100)) | Verpleging, verzorging en thuiszorg (index (2017 4e kwartaal = 100)) |
|---|---|---|---|---|
| 2017 | 4e kwartaal | 100 | 100 | 100 |
| 2018 | 1e kwartaal | 110 | 106 | 118 |
| 2018 | 2e kwartaal | 121 | 106 | 108 |
| 2018 | 3e kwartaal | 117 | 111 | 115 |
| 2018 | 4e kwartaal | 109 | 108 | 108 |
| Bron: CBS, Textkernel | ||||
Uit de vacature-enquête weten we dat er een regelmatig seizoenseffect is over alle economische activiteiten, met een piek in het aantal vacatures in het tweede kwartaal. In de Gezondheids- en welzijnszorg ligt het hoogste aantal vacatures in deze onderzoeksperiode in het derde kwartaal van 2018. Bekeken over meerdere jaren ligt het hoogste aantal vacatures in de Gezondheids- en welzijnszorg meestal in het eerste of tweede kwartaal van het jaar. Het verslagjaar 2018 lijkt hier dus een uitzondering te zijn (bron: vacature-enquête). In de online vacaturedata zien we voor de VVT dat in de onderzoeksperiode de meeste vacatures zijn ontstaan in het eerste kwartaal van 2018. Met een langere tijdreeks van een aantal jaren zullen we kunnen zien of de VVT structureel een eigen afwijkend seizoenseffect kent.
2.3 Beroepen
De online vacaturedata bevat informatie over de aangeboden functies (hierna zullen we vooral spreken over beroepen). Verreweg de meeste vacatures in de VVT werven voor verzorgenden. Zowel in de Verpleging en verzorging als in de Thuiszorg is dit het meest gevraagde beroep. Dat er veel vacatures zijn voor verzorgenden, komt ook omdat dit een zeer grote beroepsgroep is, met vele actieve werknemers.
| Beroepen 2018 | Verpleging en verzorging (x 1000) | Thuiszorg (x 1000) |
|---|---|---|
| Verzorgenden | 11,6 | 4,79 |
| Schoonmakers | 3,35 | 1,78 |
| Verpleegkundigen (mbo) | 2,98 | 1,56 |
| Gespecialiseerd verpleegkundigen | 1,53 | 1,25 |
| Sociaal werkers, groeps- en woonbegeleiders | 1,71 | 0,82 |
| Managers zorginstellingen | 0,72 | 0,25 |
| Kelners en barpersoneel | 0,68 | 0,06 |
| Keukenhulpen | 0,63 | 0,04 |
| Artsen | 0,53 | 0,13 |
| Fysiotherapeuten | 0,52 | 0,12 |
| Maatschappelijk werkers | 0,15 | 0,08 |
| Bron: CBS, Textkernel | ||
Het beroep dat daarna binnen de VVT het meest wordt gezocht, is schoonmaker. Dat is een functie die niet uniek is voor de VVT of de zorg, maar in meerdere sectoren voorkomt. Dit is dus een beroepsgroep waarvoor de VVT concurreert met zowel andere zorgbranches als met sectoren buiten de zorg.
De overige veel voorkomende gevraagde beroepen zijn doorgaans cliëntgebonden functies voor verpleegkundigen, sociaal werkers, artsen en fysiotherapeuten. Veelvoorkomende gevraagde niet-cliëntgebonden functies zijn managers, barpersoneel en keukenhulpen.
Onderscheid tussen de Verpleging en verzorging en de Thuiszorg laten geen grote verschillen zien in de frequentie van de meest gevraagde beroepen.
Voor verdere figuren over beroepen in dit rapport worden de vijf meest gevraagde en beleidsmatig meest relevante beroepen geselecteerd.
Ontwikkelingen in de tijd
De data biedt de mogelijkheid om vacatures voor specifieke beroepen binnen de VVT te volgen in de tijd. We zien dat het aantal ontstane vacatures voor verzorgenden in de loop van 2018 wat afneemt. Vacatures voor verpleegkundigen (mbo) laten een lichte stijging zien.
| Verzorgenden | Verpleegkundigen (mbo) | Schoonmakers | Gespecialiseerd verpleegkundigen | Sociaal werkers, groeps- en woonbegeleiders | Maatschappelijk werkers | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2017 | 4e kwartaal | 3870 | 1030 | 1010 | 670 | 520 | 60 |
| 2018 | 1e kwartaal | 4610 | 1130 | 1160 | 680 | 620 | 60 |
| 2018 | 2e kwartaal | 4010 | 1070 | 1270 | 610 | 610 | 60 |
| 2018 | 3e kwartaal | 4170 | 1160 | 1310 | 790 | 630 | 60 |
| 2018 | 4e kwartaal | 3600 | 1170 | 1380 | 690 | 670 | 60 |
| Bron: CBS, Textkernel | |||||||
Over deze korte tijdsperiode is nog niet te zeggen of dit structurele ontwikkelingen zijn, of dat dit normale fluctuaties van de aantallen zijn. Over een langere tijd gemeten zullen er wel ontwikkelingen te monitoren zijn.
Aantal vacatures per werknemers
Naar een grote beroepsgroep is vanzelfsprekend in absolute aantallen ook veel vraag. Dat er vele vacatures zijn voor verzorgenden, is daarom niet opmerkelijk. Om beroepsgroepen goed met elkaar te kunnen vergelijken, delen we het aantal ontstane vacatures (ook buiten de VVT) door het totaal aantal werknemers met dit beroep. Dit is een benadering van de vacaturegraad3).
| Beroepen 2018 | Vacatures per 1000 werknemers (vacatures / 1000 werknemers) |
|---|---|
| Alle werknemers | 158 |
| Verzorgenden | 108 |
| Verpleegkundigen (mbo) | 143 |
| Gespecialiseerd verpleegkundigen | 96 |
| Sociaal werkers, groeps- en woonbegeleiders | 96 |
| Maatschappelijk werkers | 49 |
| Bron: CBS, Textkernel | |
Opvallend is meteen dat voor alle werknemers in Nederland meer dan 150 vacatures ontstaan zijn per duizend werknemers in 2018 en dat dit hoger is dan de verschillende zorgberoepen. Het aantal ontstane vacatures voor verzorgenden binnen de VVT is in absolute aantallen hoog (figuur 3) omdat het een grote beroepsgroep is. Als de vacatures worden afgezet tegen het totaal aantal actieve werknemers is het minder opvallend hoog vergeleken met andere zorgberoepen of Nederland totaal. De verpleegkundigen (mbo) hebben in absoluut aantal veel minder vacatures binnen de VVT (figuur 3), maar in verhouding tot het totaal aantal werknemers zijn er meer nieuwe vacatures verschenen dan bij de verzorgenden.
2.4 Gevraagd opleidingsniveau4)
In de sector Zorg en Welzijn als geheel zijn er in verhouding wat meer vacatures op ho (hoger onderwijs: hbo of wo) niveau dan voor alle sectoren in Nederland. Dat ligt weer anders voor de VVT, waar de vacatures juist vaker vragen naar een vooropleiding op vmbo of mbo-niveau. De meeste vacatures binnen de VVT (figuur 3) zijn ook voor de functies van verzorgenden, schoonmakers en verpleegkundigen (mbo), dat zijn functies die geen ho-vooropleiding veronderstellen.
| vmbo (%) | mbo (%) | hbo (%) | wo+ (%) | |
|---|---|---|---|---|
| Alle economische activiteiten | 239430 | 535130 | 282420 | 89110 |
| Zorg en Welzijn | 13630 | 84530 | 40620 | 15870 |
| VVT | 7540 | 27950 | 7210 | 1410 |
| Bron: CBS, Textkernel | ||||
| jaar | kwartaal | vmbo (index (2017 4e kwartaal = 100)) | mbo (index (2017 4e kwartaal = 100)) | hbo (index (2017 4e kwartaal = 100)) | wo+ (index (2017 4e kwartaal = 100)) |
|---|---|---|---|---|---|
| 2017 | 4e kwartaal | 100 | 100 | 100 | 100 |
| 2018 | 1e kwartaal | 115 | 118 | 117 | 124 |
| 2018 | 2e kwartaal | 111 | 105 | 110 | 128 |
| 2018 | 3e kwartaal | 113 | 114 | 117 | 148 |
| 2018 | 4e kwartaal | 109 | 102 | 119 | 160 |
| Bron: CBS, Textkernel | |||||
Het meest opvallend is de toename van wo+-vacatures (universitair bachelor, master of postdoctoraal) in deze periode. In het vierde kwartaal van 2018 is het aantal wo+-vacatures ruim anderhalf keer zo groot als in dit kwartaal een jaar daarvoor. Deze grote toename van wo+-vacatures is te verklaren doordat het aandeel binnen de VVT zeer klein is (3 procent), waardoor kleine schommelingen in de aantallen direct een relatief groot effect laten zien5).
Opleidingsniveau per beroep
Het gevraagde opleidingsniveau kan binnen de vacatures voor een beroep verschillen. Voor verzorgenden wordt verreweg het meest naar een mbo-opleiding gevraagd, maar voor een aantal vacatures voor verzorgenden wordt een basisniveau van vmbo voldoende geacht, en een enkeling heeft hbo als gevraagde vooropleiding.
| Beroep 2018 | vmbo (%) | mbo (%) | hbo (%) | wo+ (%) |
|---|---|---|---|---|
| Verzorgenden | 2030 | 14070 | 290 | 10 |
| Schoonmakers | 4070 | 930 | 60 | 80 |
| Verpleegkundigen (mbo) | 20 | 3640 | 880 | 0 |
| Gespecialiseerd verpleegkundigen | 10 | 1500 | 1220 | 40 |
| Sociaal werkers, groeps- en woonbegeleiders | 300 | 1870 | 300 | 50 |
| Maatschappelijk werkers | 0 | 30 | 70 | 0 |
| Bron: CBS, Textkernel | ||||
Wat ook in het oog springt is een zeer kleine maar opvallende groep van schoonmakers met een gewenst niveau van hoger onderwijs. De vacatures op wo-niveau hebben we specifiek bekeken. Deze vacatures blijken te werven voor standaard schoonmakers zonder verdere bijzonderheden, en dit zijn dus typeringsfouten in het bestand. Dit illustreert dat de uitkomsten met enige voorzichtigheid moeten worden geïnterpreteerd. Meer hierover in hoofdstuk 4.4.
2.5 Regionale verschillen
Het aantal vacatures in de VVT naar RegioPlus-arbeidsmarktregio (RA-regio)6) laat op een kaart zien dat zij vrijwel gelijkelijk over Nederland zijn verdeeld, met wat meer vacatures in druk bevolkte gebieden zoals de Randstad en wat minder vacatures in landelijke gebieden zoals Noord-Nederland en in de regio Zuid-Holland Zuid.
Vacatures Utrecht en omgeving 3510 Rijnmond 2410 Haaglanden en Nieuwe Waterweg Noord 2190 Zeeland 2130 Amsterdam 2120 Rijnstreek 1920 Midden-Gelderland 1830 West-Brabant 1830 Zuidoost-Brabant 1820 Stedendriehoek en Noord-Veluwe 1750 Drenthe 1660 Amstelland. Kennemerland en Meerl. 1470 Noordoost-Brabant 1250 Twente 1240 Gooi- en Vechtstreek 1130 Amersfoort en omgeving 1090 Midden-Brabant 1080 Achterhoek 1040 Zuid-West Gelderland 1040 Friesland 1020 Zuid-Limburg 1010 Groningen 1010 Regio Zwolle 990 Noord- en Midden-Limburg 820 Noord-Holland Noord 770 Flevoland 700 Zuid-Holland Zuid 420 Zaanstreek en Waterland 280
Het kleine aantal vacatures in RA-regio Zaanstreek en Waterland is opvallend. Nader onderzoek wees uit dat een grote regionale aanbieder van VVT in die omgeving ontbreekt in de dataset7). Een verder onderscheid naar Verpleging en verzorging en Thuiszorg bleek inhoudelijk geen toegevoegde waarde te hebben.
Relatieve verschillen tussen regio’s
Voor een vergelijking van regio’s met elkaar, delen we het aantal ontstane vacatures van geheel 2018 door het aantal banen in de regio (stand 2018, vierde kwartaal). Relatief zijn er de meeste ontstane vacatures in de Gooi- en Vechtstreek, Zeeland, Utrecht en omgeving en Amsterdam. Opvallend laag is wederom Zaanstreek en Waterland.
| Vacatures per 1 000 banen | |
|---|---|
| Groningen | 58,7 |
| Drenthe | 100,6 |
| Friesland | 45,9 |
| Regio Zwolle | 79,2 |
| Twente | 59,6 |
| Stedendriehoek en Noord-Veluwe | 95,1 |
| Achterhoek | 95,4 |
| Zuid-West Gelderland | 69,8 |
| Midden-Gelderland | 114,4 |
| Flevoland | 64,8 |
| Gooi- en Vechtstreek | 198,2 |
| Utrecht en omgeving | 181,9 |
| Amersfoort en omgeving | 143,4 |
| Noord-Holland Noord | 49,0 |
| Zaanstreek en Waterland | 33,3 |
| Amsterdam | 173,8 |
| Amstelland. Kennemerland en Meerl. | 94,8 |
| Rijnstreek | 91,0 |
| Rijnmond | 93,8 |
| Haaglanden en Nieuwe Waterweg Noord | 84,2 |
| Zuid-Holland Zuid | 46,2 |
| Zeeland | 186,8 |
| West-Brabant | 102,2 |
| Midden-Brabant | 100,0 |
| Noordoost-Brabant | 79,1 |
| Zuidoost-Brabant | 103,4 |
| Noord- en Midden-Limburg | 59,9 |
| Zuid-Limburg | 63,1 |
2.6 Arbeidsvoorwaarden
Contracttype8) per branche
Uit de data over online vacatures blijkt dat de meeste vacatures direct een vast contract bieden. Voor alle economische sectoren van Nederland samen bedraagt dit 73 procent. In de Zorg en Welzijn en in de VVT bieden net meer dan 52 procent van de vacatures direct een vast contract. In de VVT en Zorg en Welzijn totaal is het aandeel van een tijdelijk contract dus hoger, al dan niet met uitzicht op een vaste baan.
| contract_type_factor | Vast contract (%) | Mogelijk vast contract (%) | Tijdelijk contract (%) | Bijbaan/ Detachering (%) |
|---|---|---|---|---|
| Alle economische activiteiten | 860300 | 132000 | 100260 | 85340 |
| Zorg en Welzijn | 79870 | 44170 | 28710 | 2250 |
| VVT | 23530 | 12780 | 6900 | 950 |
| Verpleging en verzorging | 16290 | 8810 | 5060 | 610 |
| Thuiszorg | 7280 | 3990 | 1850 | 350 |
| Bron: CBS, Textkernel | ||||
Binnen de sector Zorg en Welzijn komen nul-urencontracten ook regelmatig voor: een medewerker krijgt een contract, maar het aantal uren per week van deze baan kan variëren. Een beperkt nader onderzoek wees uit dat deze nul-urencontracten in de meeste gevallen (50 procent) worden ingedeeld bij de vaste contracten, en dat een groot deel (30 procent) wordt ingedeeld bij de tijdelijke contracten. Een minderheid (elk 5 procent) wordt ingedeeld bij ‘mogelijk vast contract’ of ‘bijbaan’.
Vergelijking contracttype vacatures met actieve banen
Een tijdelijk contract met uitzicht op een vaste aanstelling komt vaker voor in vacatures dan in de actieve banen. Dat is ook logisch: een werknemer stroomt vaak in een baan in op een tijdelijke positie, met uitzicht op een vaste aanstelling. Na een tijdje wordt dit dan omgezet naar een vaste baan. Het is wel opvallend dat dit effect veel groter is in de VVT, dan in vergelijking met de totale arbeidsmarkt. Al zijn ook de meeste vacatures in de VVT voor een vaste aanstelling, de start is veel vaker tijdelijk in vergelijking met de totale arbeidsmarkt van Nederland.
| Positie in de werkkring x 1000, 2018 | Vast contract (%) | Mogelijk vast contract (%) | Tijdelijk contract (%) |
|---|---|---|---|
| Alle economische activiteiten | |||
| Banen | 5352000 | 384000 | 1586000 |
| Vacatures | 860000 | 132000 | 186000 |
| Verpleging en verzorging | |||
| Banen | 182000 | 11000 | 37000 |
| Vacatures | 16000 | 9000 | 6000 |
| Thuiszorg | |||
| Banen | 105000 | 6000 | 23000 |
| Vacatures | 7000 | 4000 | 2000 |
| Bron: CBS, Textkernel | |||
Net wat minder dan 20 procent van de banen in de VVT zijn tijdelijk, zonder uitzicht op een vast contract. Dit is zelfs wat minder dan gemiddeld voor Nederland totaal (meer dan 20 procent). Uitzendkrachten werkzaam in de VVT en vacatures voor uitzendkrachten in de VVT zijn tijdelijk, en worden niet meegerekend in de VVT zelf, omdat deze personen in dienst zijn of komen van het uitzendbureau. Deze tijdelijke banen en vacatures zijn meegeteld bij Nederland totaal.
Contracttype per beroep
Omdat de online vacaturedata zowel informatie over branches als beroepen bevat, kan voor specifieke beroepen bekeken worden of er verschillen zijn in de arbeidsvoorwaarden tussen branches binnen en buiten de zorg. In tabel 1 is te zien dat vacatures voor artsen doorgaans voor 60 procent een vaste aanstelling bieden op de gehele arbeidsmarkt, en dat de VVT hierin geen uitzondering is. Bij de vacatures voor artsen in UMC’s gaat het met 34 procent echter duidelijk minder vaak om een vast contract.
Bron: CBS, Textkernel.Onderwerpen Aantal vacatures % Vacatures vast contract % Vacatures mogelijk vast contract % Vacatures tijdelijk contract % Vacatures bijbaan/detachering Totaal Nederland 11 760 60 18 20 2 Zorg en Welzijn 8 350 57 20 23 1 Universitair Medisch Centra (UMC's) 650 34 23 43 0 Verpleging, Verzorging en Thuiszorg 660 62 24 12 2
Deze vergelijking kan gemaakt worden voor vacatures van verschillende beroepen en voor verschillende branches.
Ontwikkeling contracttype
De aandelen van contracttypes in de tijd laten in deze relatief korte periode nog geen ontwikkeling zien.
| contract_type_factor | quarter | Vast contract (%) | Mogelijk vast contract (%) | Tijdelijk contract (%) | Bijbaan/ Detachering (%) |
|---|---|---|---|---|---|
| 2017 | 4e kwartaal | 50,2 | 31,5 | 16,8 | 1,5 |
| 2018 | 1e kwartaal | 52,0 | 28,7 | 16,4 | 2,9 |
| 2018 | 2e kwartaal | 53,1 | 27,1 | 16,7 | 3,0 |
| 2018 | 3e kwartaal | 54,5 | 28,7 | 15,3 | 1,4 |
| 2018 | 4e kwartaal | 53,6 | 31,2 | 14,0 | 1,2 |
| Bron: CBS, Textkernel | |||||
Met het langer volgen van deze gegevens in de tijd kan een ontwikkeling wel gevolgd worden.
Dienstverband en beroep
De zorg staat bekend als een sector waarin veel in deeltijd wordt gewerkt. Binnen de vacatures voor beroepen in de zorg in het algemeen en binnen de VVT in het bijzonder zijn er wel verschillen. Waar de meest voorkomende beroepen in de VVT vooral werven voor een parttime aanstelling (minder dan 32 uur), ligt dat voor artsen in de VVT anders, zij krijgen vaker de optie om zelf te kiezen tussen fulltime of parttime. In de vacatures voor artsen is fulltime vaker gevraagd en vaker als mogelijke optie aanwezig.
| beroepen 2018 | Fulltime (>32 uur) (%) | Fulltime / parttime (%) | Parttime (%) |
|---|---|---|---|
| Verzorgenden | 5130 | 820 | 10450 |
| Schoonmakers | 2000 | 120 | 3020 |
| Verpleegkundigen (mbo) | 1200 | 410 | 2930 |
| Gespecialiseerd verpleegkundigen | 760 | 250 | 1760 |
| Sociaal werkers, groeps- en woonbegeleiders | 710 | 100 | 1720 |
| Maatschappelijk werkers | 60 | 20 | 150 |
| Artsen | 260 | 170 | 230 |
| Bron: CBS, Textkernel | |||
Naast verschillen tussen de beroepen, is deze weergave ook mogelijk voor vacatures van verschillende branches voor een vergelijking met de sector Zorg en Welzijn als geheel en met de hele Nederlandse arbeidsmarkt. In de huidige rapportage is dit niet uitgewerkt.
Ontwikkeling dienstverband
De verdeling naar aangeboden dienstverband is in de tijd te volgen. Zo is te zien of nieuwe vacatures juist kleinere banen zijn, of dat het vaste contract (nog) vaker een optie wordt.
| Fulltime (>32 uur) (%) | Fulltime / Parttime (%) | Parttime (%) | ||
|---|---|---|---|---|
| 2017 | 4e kwartaal | 28,6 | 7,2 | 64,2 |
| 2018 | 1e kwartaal | 31,2 | 6,3 | 62,4 |
| 2018 | 2e kwartaal | 34,0 | 7,1 | 58,8 |
| 2018 | 3e kwartaal | 34,1 | 7,1 | 58,8 |
| 2018 | 4e kwartaal | 34,6 | 6,5 | 58,9 |
| Bron: CBS, Textkernel | ||||
2.7 Meerwaarde en toekomstmogelijkheden
In dit hoofdstuk hebben we beschreven welke informatie potentieel uit de online vacaturedata gehaald kan worden. In deze paragraaf beschrijven we wat de meerwaarde is en wat de beperkingen zijn ten opzichte van de huidige bron voor vacatures: de vacature-enquête. Ook gaan we in op de vraag wat voor mogelijkheden deze bron in de toekomst geeft.
Meer details branche
De meerwaarde van het gebruik van de online vacature-data, is dat het mogelijk is om dieper in te zoomen op branches. De vacature-enquête van het CBS heeft binnen de sector Gezondheids- en welzijnszorg niet voldoende waarnemingen om voor branches apart de ontwikkeling te volgen en beperkt zich tot de gehele sector Gezondheids- en welzijnszorg. Ontwikkelingen van andere zorgbranches dan de VVT kunnen ook gevolgd worden via online vacatures, maar zijn nu niet opgenomen in dit rapport.
Meer details regio
De bestaande vacature-enquête publiceert uitkomsten op provinciaal niveau. Deze nieuwe bron van online vacatures levert meer regionaal detail. Deze eerste uitkomsten zijn gepubliceerd naar RegioPlus-arbeidsmarktregio’s, dit sluit beter aan op het regionale beleid van de arbeidsmarkt in de Zorg en Welzijn.
De regionale indeling is nu nog niet gewogen naar de vacature-enquête. De twee bronnen verschillen nog van elkaar in regionale cijfers. Het is gewenst dat deze beter op elkaar aansluiten en dat ook de regionale details van de online vacatures gebruikt kunnen worden. In 2020 onderzoekt het CBS of de regionale weging kan worden verbeterd, zodat cijfers op lagere regionale niveaus gepubliceerd kunnen worden.
Regionale cijfers zijn met meer detail en voor specifieke kenmerken te maken. Het aantal vacatures per regio is ook te geven voor specifieke beroepen of ten opzichte van het aantal banen van dat beroep in die regio. De cijfers van de banen naar beroep en naar regio (gebaseerd op een steekproef) zijn op dit moment niet direct beschikbaar maar zouden aanvullend berekend kunnen worden (voorwaarde is voldoende celvulling).
Nieuwe kenmerken van vacatures
De in dit rapport beschreven kenmerken en ontwikkelingen van deze kenmerken zijn per branche en per beroep weer te geven en te vergelijken met de hele sector Gezondheids- en welzijnszorg en de hele Nederlandse arbeidsmarkt. Deze informatie is niet beschikbaar vanuit de vacature-enquête. Ook is het mogelijk om ontwikkelingen door de tijd te volgen. Er zijn gegevens over beroepen, gevraagd opleidingsniveau en arbeidsvoorwaarden. Deze kenmerken zijn in dit onderzoek overgenomen uit het bronbestand. De kwaliteit van deze nieuwe onderwerpen is nog niet nader onderzocht.
Vacatures binnen een sector naar beroep zijn nog niet eerder gepubliceerd op dit detailniveau door het CBS. Deze nieuwe databron geeft daarom meer inzicht in de arbeidsmarkt voor de verschillende beroepen. Hier zijn deze beroepen geanalyseerd binnen de VVT, maar deze kunnen ook binnen andere branches of sectoren worden getoond. Ook het publiceren van relatieve cijfers over het aantal vacatures per werknemers naar verschillende beroepen is nieuw ten opzichte van de vacature-enquête. De vacature-enquête publiceert immers geen vacatures per beroep, en de combinatie van vacatures en werknemers kon daardoor nog niet eerder gemaakt worden. Dit kan nu ook gemaakt worden voor vacatures van de verschillende branches, of naar andere beroepen dan die hier geselecteerd zijn9).
Naast de beroepen bevat het bestand met online vacatures informatie over het gevraagde opleidingsniveau en de aangeboden arbeidsvoorwaarden (contract, dienstverband). Ook dit is nieuw, en zijn in dit rapport voor het eerst gepresenteerd.
De online vacaturedata bevat ook informatie over regelmatige of onregelmatige werktijden. Dit is een kenmerk dat ongetwijfeld sterk samenhangt met de beroepsgroep. Analyses kunnen hiervoor gedaan worden naar beroepsgroep en voor specifieke zorgbranches. Ten slotte bevat de data ook informatie over het medium waarop de vacature is gepubliceerd, waarbij er slechts twee voorkomen bij de online vacatures: instellingssite en jobsite. Vacatures worden vaak gepubliceerd op de website van de instelling zelf, dit komt het meest voor. Grotere organisaties kunnen ook een aparte website hebben ingericht waarop alle vacatures worden aangeboden, dat is een zogenaamde jobsite.
Openstaande en moeilijk vervulbare vacatures
De vacaturecijfers in dit rapport gaan over de nieuw ontstane vacatures. Wat nog niet beschikbaar is vanuit de online vacaturedata, zijn de openstaande vacatures en de moeilijk vervulbare vacatures.
Er wordt aanvullend onderzocht door het CBS of ook de openstaande vacatures af te leiden zijn. Dit is veelgevraagde informatie, omdat deze duidelijker aangeeft wat de werkelijke, actuele vraag naar werknemers is. Daarmee is bijvoorbeeld de vacaturegraad te berekenen zoals deze elders in het CBS wordt gebruikt, en daarmee worden de uitkomsten vergelijkbaar met overige vacaturedata van andere sectoren. Hier wordt in 2020 aan gewerkt.
Actuele arbeidsmarktinformatie
Hoewel de verslagperiode waarover we op dit moment publiceren nog beperkt is, geven de online vacatures in de nabije toekomst wel uitzicht op publicatie over een recentere periode. Het CBS onderzoekt op dit moment eerst de robuustheid van de gebruikte bewerkingen zodat reguliere productie van kwartaalstatistieken mogelijk wordt. Dit is nog nodig om in te schatten hoeveel van het handmatige werk in het onderzoek nu volledig of grotendeels geautomatiseerd kan worden. Deze oefening zal in eerste instantie het bronbestand aanvullen met vacatures tot en met eerste kwartaal 2020. Publicatie van deze cijfers voor de zorgbranches is voorzien voor 2020. Als dit onderzoek positief wordt afgerond, kan dit de basis worden voor reguliere vacaturestatistieken van het CBS.
Het bestand met online vacatures is eerder beschikbaar dan de enquêtedata, want online is er geen vertraging. De huidige ontwikkelde methode gebruikt weegfactoren per kwartaal uit de vacature-enquête. Dat is de reden waardoor de cijfers van ontstane vacatures nog niet eerder gepubliceerd kunnen worden dan ná de vacature-enquête. De vacature-enquête publiceert doorgaans anderhalve maand na afloop van een kwartaal. Wellicht kan het CBS op termijn actuele (maandcijfers, of ‘real-time’) voorlopige cijfers publiceren over ontstane vacatures op basis van voorlopige gewichten, zonder dat de uitkomsten van de vacature-enquête afgewacht hoeven te worden. Als de weegfactoren naar sector, beroepsniveau en kwartaal stabiel genoeg blijken, dan zijn deze wellicht te extrapoleren naar toekomstige perioden voor een of meerdere sectoren, al dan niet voor onderliggende branches. Om de stabiliteit van deze weegfactoren over de tijd te analyseren is een langere periode aan data nodig.1) Zie hiervoor ook hoofdstuk 4.4.
2) Textkernel heeft de duplicaten aan het CBS beschikbaar gesteld en het CBS heeft de kwaliteit van het ontdubbelen beknopt getoetst. Dit gaf geen aanleiding tot twijfel aan de methode van ontdubbeling.
3) De reguliere vacaturegraad wordt berekend op basis van het aantal openstaande vacatures per aantal werknemers. In dit onderzoek gaan we altijd uit van het aantal ontstane vacatures.
4) Het gevraagde opleidingsniveau is rechtstreeks overgenomen uit het bestand met online vacatures. Zie ook hoofdstuk 2.7 en 4.4.
5) Dit zou ook nog te wijten kunnen zijn aan incidentele verkeerde typeringen in de kleine groep van wo+-vacatures. Deze vacatures zouden in detail bekeken kunnen worden om na te gaan of het om specifieke beroepen gaat, en of er dus inderdaad iets opvallends aan de hand is. Zie hiervoor hoofdstuk 4.4.
6) De RegioPlus-arbeidsmarktregio is een indeling van waaruit regionale werkgeversorganisaties, verenigd in het samenwerkingsverband RegioPlus, zich inzetten voor het behouden en aantrekken van voldoende en goed gekwalificeerd personeel in Zorg en Welzijn. Deze indeling wordt gebruikt binnen het AZW programma.
7) Een grote regionale aanbieder van VVT-vacatures is niet online opgemerkt, en onterecht niet opgenomen in de dataset. Meer hierover in hoofdstuk 4.4.
8) Het contracttype is rechtstreeks overgenomen uit het bestand met online vacatures. Zie ook hoofdstuk 2.7 en 4.4.
9) Het UWV publiceert ook een krapte-indicator voor de arbeidsmarkt. Dat is een andere variabele dan die hier gepubliceerd wordt. Deze krapte-indicator van het UWV gaat uit van het direct beschikbare aanbod van personen (recente WW-uitkering) voor de gezochte functies.