Achtergrondinformatie en handelsstromen, kweekvis

Kweekvissen worden gekweekt in open systemen (zoals delen zee, rivier of oceaan) of gesloten systemen (zoals grote bassins op het land). De belangrijkste gekweekte vis, schelp- en schaaldieren zijn karpers, oesters, tapijtschelpen, garnalen, tilapia en pangasius (FAOSTAT). De helft van de wereldwijd geconsumeerde vis is kweekvis (FAOSTAT, 2016). Momenteel is nog maar een klein deel van de wereldwijde kweekvisproductie gecertificeerd.
In Nederland is de consumptie van kweekvis de afgelopen tien jaar aan een opmars begonnen (CLO, consumptie). In 2014 waren pangasius en de tilapia de enige ASC-gecertificeerde kweekvissen die in Nederlandse supermarktketens verkrijgbaar waren. Pangasius is een vis uit de familie van reuzenmeervalachtigen. Tilapia is een verzamelnaam voor een groot aantal soorten tropische zoetwatervissen. In 2015 waren ook ASC-gecertificeerde forel, garnalen en zalm in Nederlandse supermarkten verkrijgbaar.

Productie

In 2014 bedroeg de wereldproductie aan vis, schelp- en schaaldieren (exclusief waterplanten) ongeveer 167,2 miljard kg, waarvan 73,8 miljard kg gekweekt. Het aandeel gekweekte vis, schelp- en schaaldieren is door de jaren heen geleidelijk toegenomen, van 37 procent in 2008 tot 44 procent in 2014. China is met 45,5 miljard kg verreweg de grootste producent van gekweekte vis, schelp- en schaaldieren (exclusief waterplanten), op grote afstand gevolgd door India, Indonesië en Vietnam (FAOSTAT).

De wereldproductie van pangasius, tilapia en forel bedroeg in 2014 respectievelijk 1,6, 6,0 en 0,8 miljard kg. Nagenoeg alle pangasius en alle forel wordt gekweekt. Van de totale geproduceerde hoeveelheid tilapia valt zo’n 89 procent onder aquacultuur (5,3 miljard kg). Pangasius wordt in Vietnam, Indonesië en enkele andere landen gekweekt. Tillapia wordt in meer dan honderd landen gekweekt, met name in China, Indonesië en Egypte. Kweek van forel vindt ook in veel landen plaats, met als grootste producenten Chili, Iran en Turkije (FAOSTAT).

Ook in Nederland wordt vis gekweekt. In 2014 ging het om een productie van 60 miljoen kg. Hier gaat het voornamelijk om mosselen, ongeveer 54 miljoen kg (FAOSTAT). Er vindt ook aquacultuur van meerval, tilapia en forel in Nederland plaats, maar de omvang is gering (CLO, productie).

Handelsstromen

Vis behoort tot één van de meest verhandelde voedselproducten wereldwijd en ruim een kwart van de vishandel betreft kweekvis voor menselijke consumptie (FAOSTAT 2016). Bijna alle pangasius en circa een derde van de forel die wereldwijd wordt geproduceerd, wordt vervolgens geëxporteerd. Tilapia daarentegen wordt door de producerende landen voor een groot deel voor binnenlandse consumptie gebruikt. In 2013 bedroeg de wereldexport van tilapia 542 miljoen kg, die van meerval, waaronder pangasius, 656 miljoen kg en de wereldexport van forel 274 miljoen kg. De Verenigde Staten is de belangrijkste importeur van zowel tilapia als pangasius. Japan en Rusland zijn de grootste importeurs van forel (FAOSTAT).

In 2015 werden in Nederland 19 miljoen kg meerval, 7 miljoen kg tilapia en 3 miljoen kg forel geïmporteerd. De belangrijkste herkomstlanden van tilapia zijn China, België en Indonesië. Pangasius wordt vooral vanuit Vietnam en België ingevoerd en forel voornamelijk uit Duitsland, Turkije en Denemarken. De verse tilapia die in Nederland wordt aangeboden is voor een groot deel afkomstig van Belgische en Franse kwekers. Circa 70 procent van de door Nederland geïmporteerde meerval (waaronder pangasius), 30 procent van de geïmporteerde tilapia en 60 procent van de forel wordt vervolgens weer uitgevoerd. Nederland exporteert deze vis (na verwerking) voornamelijk naar Duitsland, Frankrijk en België (CBS, StatLine).

In Nederland wordt veruit de meeste vis in de supermarkten verkocht. De visspeciaalzaken en ambulante vishandel hebben samen een aandeel van ongeveer 20 procent (Visbureau).