Beschrijving van het onderzoek, cacao

Doelpopulatie

Het CBS monitort in het kader van de Monitor Duurzame Agro-grondstoffen de verkopen van duurzame cacao(producten) in de Nederlandse supermarkten. Onder duurzame cacao wordt in deze monitor cacao met het keurmerk Rainforest Alliance, UTZ Certified, Fairtrade en/of biologische cacao verstaan.

Dataverzameling

Voor de monitoring wordt gebruik gemaakt van scannerdata, zoals die door CBS ook worden gebruikt bij de berekening van de prijsindexcijfers voor voeding, dranken en persoonlijke verzorging. Wekelijks stuurt een groot aantal supermarktketens een bestand naar CBS met de gescande gegevens van de bestedingen aan en de verkochte hoeveelheden van alle individuele artikelen die worden geïdentificeerd met een EAN-code (European Article Numbering, ook wel bekend als ‘streepjescode’).

Methode en operationalisering

De artikelen in de scannerdata worden door CBS aan de hand van de indeling die de supermarkt hanteert, gekoppeld aan een COICOP-code. Vervolgens worden de gegevens verrijkt met gegevens van Wageningen Economic Research over welke consumentenartikelen gecertificeerde cacao bevatten uitgaande van een duurzaamheidskeurmerk op deze artikelen.

Voor de bepaling van het aandeel duurzaam gecertificeerde cacao, worden de artikelen die cacao bevatten uit de scannerdata geselecteerd. Dit vindt plaats op basis van de EAN-omschrijving en de COICOP-code.

Vervolgens wordt het percentage cacao in de geselecteerde artikelen berekend. Deze informatie is niet beschikbaar in de scannerdata, maar voor een groot deel wel op internet. Voor de artikelen met de meeste omzet wordt, op diverse websites van supermarkten, producenten en algemene voedselsites, de etikettering opgezocht over gewicht, cacao- en chocoladegehalte en een duurzaamheidscertificaat. Door de grote hoeveelheid EAN-codes was het niet mogelijk om alle artikelen op te zoeken. Vaak wordt op het etiket een minimumgehalte aan cacao of chocolade aangegeven. Bij de berekening is dan ook uitgegaan van dit minimumgehalte. Voor de artikelen waarvan het chocoladegehalte wel bekend is, maar het percentage cacao niet, wordt een schatting gemaakt van het cacao-gehalte. In deze gevallen is uitgegaan van de volgende cacao-gehalten:

• Pure chocolade 45% (32% bij zoet broodbeleg)
• Melkchocolade 32% (20% bij zoet broodbeleg)
• Witte chocolade 25% (20% bij zoet broodbeleg)
• Cacaofantasie 10%
• Cacaopoeder 32%

Op basis van de informatie over het cacaopercentage en het gewicht van het artikel, wordt het aantal gram cacao per artikel berekend. Voor een aantal artikelen is geen informatie te vinden. Deze artikelen worden dan niet meegenomen in de berekeningen.

Ongeveer 68 procent van de omzet aan cacao-artikelen in de scannerdata is in 2015 op deze wijze voorzien van productinformatie. Met de informatie over het aantal verkochte stuks, het duurzaamheidscertificaat en het cacaogewicht, is voor deze groep artikelen de verkochte hoeveelheid cacao aan duurzaam en niet-duurzaam gecertificeerde artikelen berekend.

Bijschattingen en marges op de uitkomsten

Niet alle Nederlandse supermarkten leveren scannerdata aan CBS. Het verkochte volume aan cacao voor de niet-responderende wordt geschat op basis van het marktaandelen food van deze supermarkten (Nielsen). Hierbij wordt aangenomen dat het aandeel cacaoproducten in het foodassortiment, het assortiment aan cacaoproducten en het prijsniveau vergelijkbaar is met (een deel van) de supermarkten die wel scannerdata aanleveren. Voor de schatting van het aandeel duurzame cacao per supermarkt wordt ook informatie op de websites van de supermarkten en brancheorganisaties gebruikt en expertschattingen bij de supermarkten opgevraagd.

De cijfers zijn een zo goed mogelijke benadering van de werkelijkheid. Er zit echter een marge op de uitkomsten. De belangrijkste oorzaken zijn:

• Dekking van de uitkomsten: niet alle Nederlandse supermarktketens leveren scannerdata. De dekking is ongeveer 70 procent.
• Percentage duurzaam: het percentage gecertificeerde cacao is bepaald op basis van 68% van de omzet aan cacaoproducten in de scannerdata.
• Afbakening van de cacao-artikelen: de groep cacao-houdende artikelen is zo goed mogelijk in beeld gebracht, maar door de grote diversiteit van de artikelen is dit beeld waarschijnlijk niet volledig.
• Cacaogewicht per artikel: per artikel is het aantal gram cacao berekend. Hiervoor was niet altijd de exacte informatie voorhanden. In dergelijke gevallen is er gebruik gemaakt van schattingen.
• Keurmerk per artikel: de informatie hiervoor is deels afkomstig van WUR-LEI en deels opgezocht op het internet. Deze informatie stemt mogelijkerwijs niet (meer) overeen met de etikettering op moment van verkoop.
• Duurzaam cacao-volume: bij artikelen met een duurzaamheidskeurmerk voor cacao, wordt in principe uitgegaan van een 100 procent gecertificeerd cacaobestanddeel. In de praktijk laten de voorwaarden voor het gebruik van duurzaamheidskeurmerken op consumentenartikelen met cacao soms toe om niet-gecertificeerde cacao toe te voegen tot wel 10 procent van het totale cacaobestanddeel. In deze afwijking worden doorgaans onvoorziene vermengingen van grondstoffen tijdens de verwerking verrekend. Bij een aantal andere artikelen wordt expliciet vermeld dat deels duurzame cacao is gebruikt. Voor sommige artikelen is aangegeven dat ze bijvoorbeeld ten minste 30 procent duurzame cacao bevatten. Bij de berekening is uitgegaan van dit minimum.

De werkelijke uitkomsten schommelen dus 5 procentpunt boven of onder het berekende procentuele aandeel aan zichtbaar duurzaam gecertificeerde cacao.