Toename stikstofoverschot in landbouw door droge zomer 2022

Het stikstofoverschot is het deel van de stikstof dat niet benut wordt in de landbouw. Het stikstofoverschot wordt berekend door de aangevoerde hoeveelheid stikstof (onder andere in de vorm van krachtvoer en kunstmest) te verminderen met de hoeveelheid stikstof die is vastgelegd in dierlijke (vlees, melk, eieren) en plantaardige producten (akkerbouwgewassen en tuinbouwgewassen), en de stikstof die is afgevoerd buiten de landbouw (export, mestverwerking, gebruik particulieren). Een groot stikstofoverschot is niet goed voor het milieu, omdat het onder andere zorgt voor vermesting en verzuring van bodem en oppervlaktewater.

Droge zomer veroorzaakt toename stikstof

Doordat er weinig regen viel in de zomer van 2022 zijn de opbrengsten van kuilgras en weidegras lager dan normaal. Daardoor werd er minder stikstof in gras vastgelegd. Er werd hierdoor maar 229 miljoen kilogram stikstof van het land afgevoerd via oogsten ten behoeve van ruwvoer voor vee. De veehouderij had 257 miljoen kilogram stikstof als ruwvoer nodig voor de veestapel. Het tekort moest worden gecompenseerd met een voorraadmutatie van ruwvoer, van afgerond 27 miljoen kilogram stikstof. In de praktijk betekende dit dat veel meer ruwvoer uit de voorraad balen en kuilen werd gehaald dan er is ingestopt in 2022. 2021 was een relatief goed jaar voor ruwvoer en er was juist een toename van 10 miljoen kilogram stikstof in de voorraad.

In tegenstelling tot het gras voor ruwvoer was er in 2022 een goede oogst van plantaardige producten, zoals akkerbouwgewassen. De afgevoerde stikstof in plantaardige producten nam toe met 8,4 procent, tot 90 miljoen kilogram stikstof in 2022. Vooral de tarweoogst was groter, er werd 22,7 procent meer stikstof in tarwe afgevoerd dan in 2021.

Dalend kunstmestgebruik

De twee grootste bronnen van stikstof in de landbouw in 2022 waren krachtvoer (410 miljoen kilogram) en kunstmest (194 miljoen kilogram). De aanvoer van stikstof via krachtvoer nam met 2 miljoen kilogram af ten opzichte van 2021. Er werd 18 miljoen kilogram minder stikstof via kunstmest aangevoerd dan in 2021. Deze afname van het gebruik komt waarschijnlijk door de gestegen prijs van kunstmest in 2022. Deze prijsstijging werd mede veroorzaakt door gestegen gasprijzen.

Veestapel scheidt minder stikstof uit

De hoeveelheid stikstof uit dierlijke mest nam af van 471 miljoen kilogram in 2021, naar 467 miljoen kilogram in 2022. Rundvee scheidde 1,3 procent minder stikstof uit dan een jaar eerder. Dat komt onder andere door de samenstelling van het ruwvoer. De stikstofuitscheiding van de varkenssector daalde met 0,3 procent, in de pluimveesector met 0,8 procent. Dit komt doordat het aantal varkens en kippen is afgenomen. Deze dieren eten geen ruwvoer, maar alleen krachtvoer.