Stijging stikstofoverschot landbouw door droge zomer 2018

In de mineralenbalans van de sector landbouw wordt de aanvoer van de mineralen stikstof en fosfor naar de landbouw verrekend met de afvoer om het overschot te berekenen. Het stikstofoverschot in de landbouw nam in 2018 vergeleken met een jaar eerder met ongeveer 24 miljoen kilogram toe tot 330 miljoen kilogram.

Het stikstofoverschot liet tot 2014 een dalende trend zien. Het overschot bedroeg toen 279 miljoen kilogram. Dat was 55 procent minder dan in 1990. Het stikstofoverschot is de laatste jaren niet meer onder het niveau van 2014 gekomen.

Aanvoer stikstof landbouw afgenomen

De twee belangrijkste bronnen van stikstof in de landbouw waren in 2018 met 420 en 206 miljoen kilogram achtereenvolgens krachtvoer en kunstmest. Krachtvoer en kunstmest bevatten vergeleken met een jaar eerder minder stikstof.

De aanvoer van stikstof in krachtvoer daalde in 2018 vergeleken met het jaar daarvoor met 3 procent, die van kunstmest met 10 procent. De totale aanvoer van stikstof in de landbouw is hierdoor, mede door de inkrimping van de veestapel, in die periode met 39 miljoen kilogram afgenomen.

Daling opname stikstof in dierlijke en plantaardige producten

Een deel van de aangevoerde stikstof (285 miljoen kilogram) werd in 2018 vastgelegd in dierlijke en plantaardige producten. De dierlijke producten waren vlees, melk en eieren (207 miljoen kilogram stikstof. Plantaardige producten betroffen o.a. akkerbouwgewassen, fruit en sierteelt (78 miljoen kilogram stikstof). Deze plantaardige producten zijn exclusief ruwvoer voor vee (gras, mais en hooi).

Door de lange en droge zomer van 2018 was de oogst van akkerbouwgewassen een stuk lager. Daardoor nam de vastlegging van stikstof in plantaardige producten ten opzichte van 2017 ook af (met 11 procent). De vastlegging in dierlijke producten daalde door inkrimping van de veestapel ook iets (3 procent).

Aanspreken voorraden ruwvoer door droge zomer

Door de lagere plantaardige productie had de droge zomer van 2018 ook een groot effect op het gebruik van ruwvoer; veehouders moesten hierdoor hun voorraad aanspreken. In totaal onttrokken ze 41 miljoen kilogram stikstof meer uit hun voorraden dan het jaar daarvoor, toen was er juist sprake was van een positieve voorraadmutatie van 15 miljoen kilogram stikstof.

De voorraadmutatie ruwvoer was daardoor in 2018 negatief (-27 miljoen kilogram stikstof), wat inhoudt dat er meer ruwvoer uit de voorraad van balen en kuilen werd gehaald dan erin werd opgeslagen.

Minder stikstof afgezet in mest

De hoeveelheid stikstof in dierlijke mest die in 2018 buiten de landbouw werd afgezet, door middel van export of andere mestverwerking, bedroeg 76 miljoen kilo stikstof, tegen 81 miljoen kilogram in 2017. De daling van de afzet zorgde mede voor een hoger overschot.