Rundveehouderij doelmatiger met stikstof en fosfor

28-3-2018 00:00

Er zit steeds minder fosfor en stikstof in rundveemest en er zitten ook steeds minder van deze mineralen in het voer. Toch is er ongeveer net zoveel vlees en melk geproduceerd. Dit blijkt uit de Mineralenbalans landbouw van het CBS.

De rundveehouderij is in staat om de mineralen beter te verwerken. Dit hangt samen met lagere mineralengehalten in het veevoer terwijl de productie van melk en vlees vrijwel gelijk bleef. Verder wordt steeds meer mest afgezet buiten de landbouw, zoals mestverwerking en export. Deze ontwikkelingen zorgen voor een lager mineralenoverschot. Er komt dus minder fosfor en stikstof via rundveemest in het milieu terecht.

In de jaren 2013 tot en met 2016 steeg de totale hoeveelheid fosfor en stikstof in de rundveemest door de toename van het aantal runderen. Er werd in deze periode ook meer fosfor en stikstof vastgelegd in melk en vlees.

Mineralen in rundveevoer

In de jaren 1990–2012 daalde de via het voer aangevoerde hoeveelheid stikstof met 177 miljoen kilo (33 procent). De hoeveelheid fosfor in het voer daalde met 15 miljoen kilo (22 procent). In de laatste vier jaar steeg deze aanvoer weer. Er werden meer runderen gehouden en de mineralengehalten in het voer waren hoger.

Aantal runderen en mineralen in voer rundveehouderij
	Runderen (1990=100)	Stikstof (1990=100)	Fosfor (1990=100)
1990	100	100	100
1991	103	105	103
1992	100	101	100
1993	97	99	103
1994	96	96	100
1995	94	97	99
1996	92	95	90
1997	89	91	89
1998	85	84	87
1999	83	79	90
2000	80	73	86
2001	78	74	89
2002	74	67	81
2003	70	63	81
2004	69	59	78
2005	70	57	77
2006	69	55	75
2007	69	56	75
2008	72	59	79
2009	75	58	78
2010	76	59	82
2011	74	57	78
2012	73	53	74
2013	76	55	78
2014	79	63	83
2015	81	68	90
2016	84	73	89

Aantal runderen en mineralen in voer rundveehouderij
	Runderen (1990=100)	Stikstof (1990=100)	Fosfor (1990=100)
1990	100	100	100
1991	103	105	103
1992	100	101	100
1993	97	99	103
1994	96	96	100
1995	94	97	99
1996	92	95	90
1997	89	91	89
1998	85	84	87
1999	83	79	90
2000	80	73	86
2001	78	74	89
2002	74	67	81
2003	70	63	81
2004	69	59	78
2005	70	57	77
2006	69	55	75
2007	69	56	75
2008	72	59	79
2009	75	58	78
2010	76	59	82
2011	74	57	78
2012	73	53	74
2013	76	55	78
2014	79	63	83
2015	81	68	90
2016	84	73	89

Minder stikstof in milieu

Rundveevoer bevat minder stikstof en er komt ook minder stikstof terecht in de mest. De stikstof in de mest blijft overigens niet geheel onbenut. De mest wordt uitgereden op het land en de mineralen hierin worden later, deels, weer opgenomen door gras en snijmaïs, de belangrijkste voedingsmiddelen voor runderen.
In 2016 werd 24 procent van de stikstof uit het voer verwerkt in melk en vlees. Dit was in 1990 nog 16 procent. De stikstofbenutting is dus toegenomen. De fosforbenutting steeg in de periode 1990–2016 van 25 procent naar 31 procent.

Stikstof- en fosforbenutting veehouderij
	Stikstof veehouderij (totaal) (%)	Stikstof rundveehouderij (%)	Fosfor veehouderij (totaal) (%)	Fosfor rundveehouderij (%)
1990	21	16	27	25
1991	21	16	26	25
1992	21	16	27	25
1993	21	16	27	24
1994	22	16	27	25
1995	22	17	28	25
1996	22	17	30	28
1997	22	17	30	27
1998	24	18	30	26
1999	25	19	30	25
2000	26	19	30	26
2001	26	19	31	26
2002	27	20	31	26
2003	26	20	31	27
2004	27	21	32	28
2005	27	21	32	28
2006	27	22	32	29
2007	27	22	32	29
2008	28	22	32	29
2009	28	23	33	30
2010	28	23	32	29
2011	29	23	33	30
2012	29	24	35	31
2013	29	24	34	31
2014	29	23	34	30
2015	30	23	34	30
2016	30	24	35	31

Stikstof- en fosforbenutting veehouderij
	Stikstof veehouderij (totaal) (%)	Stikstof rundveehouderij (%)	Fosfor veehouderij (totaal) (%)	Fosfor rundveehouderij (%)
1990	21	16	27	25
1991	21	16	26	25
1992	21	16	27	25
1993	21	16	27	24
1994	22	16	27	25
1995	22	17	28	25
1996	22	17	30	28
1997	22	17	30	27
1998	24	18	30	26
1999	25	19	30	25
2000	26	19	30	26
2001	26	19	31	26
2002	27	20	31	26
2003	26	20	31	27
2004	27	21	32	28
2005	27	21	32	28
2006	27	22	32	29
2007	27	22	32	29
2008	28	22	32	29
2009	28	23	33	30
2010	28	23	32	29
2011	29	23	33	30
2012	29	24	35	31
2013	29	24	34	31
2014	29	23	34	30
2015	30	23	34	30
2016	30	24	35	31

Ondanks betere benutting toch overschrijding in 2015 en 2016

Ondanks de betere fosforbenutting in de rundveehouderij kwam de hoeveelheid fosfaat (vuistregel: 1 kg fosfor = 2,29 kg fosfaat) in de mest van de veestapel in 2015 en 2016 weer boven het door de Europese Unie vastgestelde fosfaatplafond uit. Ook in de jaren 2008–2010 lag deze productie boven het fosfaatplafond. Het fosfaatplafond in Nederland is door de EU vastgesteld op 172,9 miljoen kilo en de productie kwam in 2016 nog uit op 175,2 miljoen kilo. De overschrijding had vooral te maken met de uitbreiding van de melkveestapel in aanloop naar de afschaffing van het melkquotum op 1 april 2015. In 2017 daalde de fosfaatproductie weer, tot ongeveer 5 miljoen kilo onder het fosfaatplafond.

Bronnen

StatLine - Mineralenbalans
StatLine - Mineralenuitscheiding dierlijke mest

Relevante links

Publicatie - Dierlijke mest en mineralen 2016
Maatwerk - Fosfaatreductiepakket 2017
Nieuwsbericht - Fosfaatproductie dierlijke mest onder fosfaatplafond