Landbouw benut stikstof en fosfor efficiënter

28-7-2017 02:00

De Nederlandse landbouw zet mineralen uit veevoer en meststoffen efficiënter om in dierlijke en plantaardige producten dan begin jaren ‘90. De verliezen van stikstof en fosfor naar bodem en lucht zijn flink verminderd, mede doordat er minder van deze mineralen wordt aangevoerd. Dit meldt het CBS op basis van onlangs gepubliceerde cijfers over de mineralenbalans in de landbouw.

In 1990 werd 31 procent van de stikstof uit veevoer en meststoffen omgezet in dierlijke of plantaardige producten. In 2015 was die zogeheten benutting gestegen naar 47 procent, waardoor er dus minder stikstof verloren ging. De afgelopen jaren is dit percentage nagenoeg gelijk gebleven. De fosforbenutting steeg zelfs van 44 naar 93 procent. Hier is nog wel sprake van een toenemende trend.

Benutting van stikstof en fosfor in de landbouw
	Stikstof	Fosfor
1990	31	44
1991	30	43
1992	31	43
1993	32	46
1994	32	47
1995	31	49
1996	32	49
1997	32	50
1998	31	48
1999	34	52
2000	37	53
2001	40	60
2002	41	62
2003	39	59
2004	40	65
2005	41	62
2006	39	60
2007	42	68
2008	46	74
2009	48	85
2010	48	71
2011	48	80
2012	49	90
2013	48	88
2014	49	87
2015	47	93

Benutting van stikstof en fosfor in de landbouw
	Stikstof	Fosfor
1990	31	44
1991	30	43
1992	31	43
1993	32	46
1994	32	47
1995	31	49
1996	32	49
1997	32	50
1998	31	48
1999	34	52
2000	37	53
2001	40	60
2002	41	62
2003	39	59
2004	40	65
2005	41	62
2006	39	60
2007	42	68
2008	46	74
2009	48	85
2010	48	71
2011	48	80
2012	49	90
2013	48	88
2014	49	87
2015	47	93

Minder verlies naar bodem en lucht

Het mestbeleid van de afgelopen 25 jaar resulteerde in steeds kleinere verliezen van aangevoerde mineralen in de landbouw. De bemesting is minder overmatig en de mesttoediening is minder verspillend. In 1990 bleef nog 361 miljoen kilo stikstof in de bodem achter, in 2015 was dit gedaald naar 242 miljoen kilo. Het verlies van stikstof naar de lucht daalde van 263 miljoen kilo in 1990 naar 90 miljoen kilo in 2015. Het bemesten van landbouwgrond vindt tegenwoordig doelmatiger plaats en verliezen uit stallen en mestopslag zijn lager dan toen.

Verlies van stikstof naar bodem en lucht in de landbouw
	Naar bodem	Naar lucht
1990	361	263
1991	375	271
1992	380	218
1993	374	220
1994	418	181
1995	473	158
1996	430	162
1997	416	151
1998	464	137
1999	416	136
2000	362	119
2001	315	115
2002	259	110
2003	324	109
2004	286	106
2005	275	104
2006	281	106
2007	252	104
2008	222	94
2009	217	94
2010	211	94
2011	212	83
2012	208	83
2013	212	84
2014	191	88
2015	242	90

Verlies van stikstof naar bodem en lucht in de landbouw
	Naar bodem	Naar lucht
1990	361	263
1991	375	271
1992	380	218
1993	374	220
1994	418	181
1995	473	158
1996	430	162
1997	416	151
1998	464	137
1999	416	136
2000	362	119
2001	315	115
2002	259	110
2003	324	109
2004	286	106
2005	275	104
2006	281	106
2007	252	104
2008	222	94
2009	217	94
2010	211	94
2011	212	83
2012	208	83
2013	212	84
2014	191	88
2015	242	90

Verlies van fosfor vindt alleen plaats via de bodem en is afgenomen van 69 miljoen kilo in 1990 naar 6 miljoen kilo in 2015. Opvallend is vooral de hoeveelheid via kunstmest aangevoerde fosfor: die is sinds 1990 met 88 procent afgenomen. De Nederlandse landbouwsector lijkt hiermee op weg naar nulverlies van fosfor naar de bodem, ondanks het feit dat de fosfaatproductie van de veestapel in 2016 nog iets hoger lag dan het door de EU vastgestelde fosfaatplafond.

Verlies van fosfor naar bodem in de landbouw
	Fosfor; verlies naar bodem
1990	69
1991	77
1992	69
1993	65
1994	66
1995	60
1996	59
1997	49
1998	57
1999	51
2000	45
2001	38
2002	27
2003	40
2004	26
2005	31
2006	33
2007	22
2008	16
2009	11
2010	22
2011	12
2012	5
2013	8
2014	2
2015	6

Verlies van fosfor naar bodem in de landbouw
	Fosfor; verlies naar bodem
1990	69
1991	77
1992	69
1993	65
1994	66
1995	60
1996	59
1997	49
1998	57
1999	51
2000	45
2001	38
2002	27
2003	40
2004	26
2005	31
2006	33
2007	22
2008	16
2009	11
2010	22
2011	12
2012	5
2013	8
2014	2
2015	6

Afnemende aanvoer voedingsstoffen

De afgelopen 25 jaar is de aanvoer van stikstof en fosfor naar veehouderijen (in de vorm van veevoer) en naar akker- en tuinbouw (als meststoffen) aanzienlijk verminderd. De stromen van stikstof en fosfor vanuit de landbouw zelf (dierlijke mest en ruwvoer) zijn flink in omvang afgenomen, net als de industriële toevoer (kunstmest en krachtvoer). Ondanks de afgenomen aanvoer van deze mineralen bleef de afvoer van stikstof en fosfor via landbouwproducten op peil. Een lichte afname van de plantaardige productie werd gecompenseerd door een lichte toename van de dierlijke productie.

Kringloop van stikstof en fosfor in de landbouw. Verandering 2015 t.o.v. 1990

Bronnen

StatLine - Mineralenbalans Landbouw

Relevante links

Compendium voor de Leefomgeving - Kringloopschema stikstof
Compendium voor de Leefomgeving - Kringloopschema fosfor
Achtergrond - Evaluatie Meststoffenwet
Achtergrond - Stikstof- en fosfaatbalans voor landbouwgrond, 1990-2015
Artikel - Daling fosfaatproductie ondanks toename veestapel