Onderscheidende kenmerken van jonge drugsverdachten

3. Resultaten

3.1 Top tien kenmerken jonge drugsverdachten

Wat zijn de belangrijkste kenmerken van drugsverdachten in de leeftijd van 10 tot en met 23 jaar? Op plek 1 staat: eerder gedetineerd geweest. Onder jongeren die eerder gedetineerd zijn geweest, komen drugsverdachten 52 keer vaker voor dan onder alle jongeren in Nederland. Op plek 2 komen jongeren die met jeugdreclassering te maken hebben gehad: in deze groep komen drugsverdachten 27 keer vaker voor. Ook andere kenmerken die te maken hebben met een crimineel verleden zoals een eerdere verdenking2) (plek 5) en een halt-registratie (plek 6) blijken van belang te zijn. Deze uitkomsten bevestigen bevindingen uit de literatuur dat eerder gepleegde strafbare feiten een risicofactor vormen voor jongeren om in de drugscriminaliteit te belanden (Adamse et al., 2023). Verder zijn het gevolgd hebben van onderwijs voor moeilijk opvoedbare kinderen (plek 7) en voortijdig schoolverlaten (plek 8) belangrijk. Dit zijn beide risicofactoren die ook uit eerder onderzoek naar voren kwamen (Adamse et al., 2023). Ook geen inkomen hebben (plek 9) staat in de top tien. En ten slotte het hebben van zeven of meer verdachte huisgenoten in een instelling (denk aan kindertehuizen, gezinsvervangende instellingen en penitentiaire inrichtingen).3)  Op 1 januari 2020 waren er 4890 jongeren die in een instelling wonen waarbij er zeven of meer jongeren in die instelling een verdenking hebben gehad tussen 2005 en 2019. Dit sluit aan bij de bevinding uit de literatuur dat criminaliteit in het sociale netwerk van de jongere een verhoogde de kans geeft dat de jongere zelf in de drugscriminaliteit belandt (Bos et al., 2022).

3.2 Top tien kenmerken first offenders en recidiverende drugsverdachte

Zowel bij de jongeren die voor het eerst drugsverdachte waren, de first offenders, als bij de jongeren die dit al vaker waren, de recidivisten, is eerder gedetineerd geweest het belangrijkste onderscheidende kenmerk. De eerdere detentie heeft voor de drugsverdenking plaatsgevonden. Wel is er een groot verschil: recidivisten komen 124 keer vaker voor in de groep die eerder gedetineerd is geweest, first offenders 25 keer vaker. Op basis van de data van dit onderzoek kan niet vastgesteld worden waarom het hebben van een detentieverleden bij recidivisten een belangrijker kenmerk is, maar vermoedelijk heeft dit voor een deel te maken met de specifieke aandacht van de politie voor veelplegers (Boschman, Piersma, Weijters, Tollenaar en Teerlink, 2022). Andere risicofactoren bij zowel de first offenders als de recidivisten zijn de kenmerken jeugdreclassering, wanbetaler zorgverzekering4), schuld in de afgelopen drie jaar, een eerdere verdenking of Halt-registratie, onderwijs voor moeilijk opvoedbare kinderen, en voortijdig schoolverlaten.

Bij first offenders valt op dat het hebben van vier of meer verdachte broers of zussen en van drie of meer verdachte huisgenoten in de top tien van onderscheidende kenmerken staan. Dit wijst erop dat bij first offenders de invloed van het sociale netwerk belangrijk is. Bij de recidivisten staan de kenmerken van werk naar bijstand en geen inkomen in de top tien, wat erop duidt dat bij deze groep het hebben van een slechte economische positie een belangrijke rol speelt.

3.3 Top tien kenmerken minderjarige en meerderjarige drugsverdachten

Het belangrijkste kenmerk bij minderjarigen (10 tot en met 17 jaar) is jeugdreclassering: onder minderjarigen die in aanraking zijn geweest met jeugdreclassering komt een drugsverdenking 55 keer vaker voor dan bij alle minderjarige jongeren. Een ander opvallend kenmerk bij minderjarigen is het hebben van een eenpersoonshuishouden. Wellicht dat het ontbreken van sociale controle binnen het huishouden hier een rol speelt. In eerdere studies is dit kenmerk nog niet goed onderzocht bij minderjarige verdachten (Calderoni, et al., 2022). Verder blijkt ook dat het hebben van meerdere personen met een verdenking in het eigen netwerk een grote rol speelt: het hebben van vier of meer verdachte huisgenoten, van vier of meer verdachte broers of zussen, en van twee of meer verdachte huisgenoten in een instelling zijn alle drie kenmerken die bij minderjarige drugsverdachten in de top tien staan.

Bij meerderjarige drugsverdachten (18 tot en met 23 jaar) is eerder gedetineerd geweest het belangrijkste kenmerk: bij gedetineerden komen drugsverdenkingen 32 keer vaker voor dan bij alle meerderjarige jongeren. Bij minderjarigen komt het kenmerk zelfs niet voor in de top tien. Dit heeft er waarschijnlijk ook mee te maken dat detentie onder minderjarigen relatief weinig voorkomt. Op de tweede plaats komt bij de meerderjarige verdachten het in aanraking zijn geweest met jeugdreclassering. Op de negende plaats komt bij de meerderjarige verdachten het hebben gehad van jeugdbescherming. Dit past bij de bevinding uit eerder onderzoek dat een negatieve levensgebeurtenis een risicofactor kan zijn voor jongeren om in de drugscriminaliteit te belanden (Adamse et al., 2023). Verder blijken kenmerken die te maken hebben met een slechte economische positie belangrijke risicofactoren bij meerderjarige drugsverdachten te zijn: wanbetaler zorgverzekering, schuld in de afgelopen drie jaar, en huishoudinkomen in de afgelopen vier jaar lager dan het beleidsmatig minimum staan in de top tien. Ook kenmerken die te maken hebben met het sociale netwerk – het hebben van zeven of meer verdachte ooms en tantes en het hebben van zeven of meer verdachte huisgenoten in een instelling – staan eveneens in de top tien.

 

Kenmerken eerdere verdenkingen

In de voorgaande paragrafen bleek dat eerdere verdenkingen hoog in de top tien van onderscheidende kenmerken van jonge drugsverdachten naar voren komt. In een analyse op basis van verschillende typen eerdere verdenkingen die plaatsvonden in de periode 1 januari 2012 en 31 december 2019 is gekeken welke typen eerdere verdenkingen het meest onderscheidend zijn. Deze eerdere verdenkingen vonden dus plaats voor de drugsverdenking in 2020. In deze paragraaf worden alleen de subgroup 10- tot 23-jarige drugsverdachten en jongeren besproken, niet de andere subgroupen. De analyses van verschillende typen eerdere verdenkingen voor minderjarigen versus meerderjarigen, en voor first offenders versus recidivisten zijn te vinden op het dashboard zichtopondermijning.nl.

Zoals te verwachten is een eerdere verdenking van een drugsmisdrijf het belangrijkste onderscheidende kenmerk. Bij personen met een eerdere drugsverdenking komen drugsverdachten 42 keer vaker voor dan bij alle jongeren. Ook het verdacht zijn van een wapenmisdrijf (31 keer vaker) en het verdacht zijn van een overig misdrijf5) uit het Wetboek van Strafrecht (25 keer vaker) zijn belangrijke typen eerdere verdenkingen. Daarop volgt een eerdere verdenking van een verkeersmisdrijf of een verdenking van een gewelds- of seksueel misdrijf (beide 18 keer vaker). Van de verschillende typen eerdere verdenkingen zijn vermogensmisdrijven het minst belangrijk (15 keer vaker).

2)Bij eerdere verdenkingen moet opgemerkt worden dat het gaat om alle soorten verdenkingen, niet alleen om drugsverdenkingen.

3)Bij zeven of meer verdachte huisgenoten in een instelling gaat het om alle soorten verdenkingen (dus niet alleen drugsverdenkingen) die plaatsvonden voorafgaand aan het peiljaar. Het aantal van zeven huisgenoten is bepaald door middel van de data science tool Cortana die berekent welk aantal de grootste kans op drugsverdenking geeft (zie ook de paragraaf Methode en de Technische toelichting voor meer informatie).

4)Voor het kenmerk ‘wanbetaler zorgverzekering’ is op verzoek van de gemeenten gekozen omdat door middel van gemeentelijke regelingen en gemeentelijke beleidsprogramma’s relatief gemakkelijk op dit kenmerk gestuurd kan worden.

5)Overige misdrijven uit het Wetboek van Strafrecht zijn alle misdrijven die niet vallen onder de categorieën geweldsmisdrijven, vermogensmisdrijven, vernieling en openbare orde. Denk hierbij bijvoorbeeld aan belediging van een agent.