2. Methode

Data

In dit onderzoek zijn de gegevens gebruikt van alle 2,9 miljoen jongeren van 10 tot en met 23 jaar die staan ingeschreven in de Basisregistratie Personen (BRP) op 1 januari 2020. Voor deze jongeren is op basis van de Basisvoorziening Handhaving (BVH) van de politie gekeken of een jongere een drugsverdenking had in 2020¹⁾ , het meest recente peiljaar waarvoor alle benodigde data beschikbaar zijn. In de BVH zijn 4 480 jongeren van 10 tot en met 23 jaar met een drugsverdenking gevonden. De bovengrens van 23 jaar is gekozen omdat het jeugdstrafrecht geldt voor jongeren van 12 tot en met 23 jaar. Hoewel het jeugdstrafrecht dus pas geldt vanaf 12 jaar kunnen ook jongeren onder de 12 jaar aangehouden of verhoord worden en daarmee als verdachte geregistreerd worden. Aangezien er vanuit de gemeenten een specifieke wens was om een zo groot mogelijke groep jongeren in de analyses te betrekken en er ook voor de 10- en 11-jarigen voldoende registraties beschikbaar waren, zijn ook deze leeftijdsgroepen in het onderzoek meegenomen.

Op basis van de beschikbaarheid van registerdata en op basis van de bevindingen uit de metastudies over risicofactoren om in de criminaliteit terecht te komen zijn 125 kenmerken samengesteld. Deze kenmerken hebben betrekking op de thema’s inkomen, opleiding, crimineel verleden, jeugdzorg, life events, huishouden waartoe men behoort, ouders, familie, huisgenoten, klasgenoten, en woonbuurt (zie de bijlage voor een overzicht van alle afzonderlijke kenmerken). Alle kenmerken zijn bepaald voordat de eventuele drugsverdenking in 2020 plaats vond. Het kenmerk geslacht is niet meegenomen in de analyse vanwege het risico op groepsonthulling, wat inhoudt dat de informatie voor bijna elk lid van de groep geldt (meer dan 90 procent).

Begrippen jonge drugsverdachte, first offender en recidivist

Een jongere wordt als first offender gezien als deze in de periode van 2012 tot en met het peiljaar 2020 niet verdacht is geweest van een drugsdelict, maar er wel een verdenking plaatsvond in het jaar 2020.

Onder recidivist wordt een jongere verstaan die in de periode van 2012 tot en met 2020 herhaaldelijk verdacht is geweest van een drugsdelict, waarbij ten minste één verdenking plaatsvond in 2020.

Analysetechniek

Om bij de 2,9 miljoen jongeren te onderzoeken welke van de 125 geselecteerde kenmerken zorgen voor een groter risico op drugsverdenking is gebruik gemaakt van Subgroup discovery. Dit is een datamining analysetechniek waarbij het doel is om relevante subgroepen op basis van kenmerken te identificeren. Voor elke mogelijke subgroep wordt bekeken of het aandeel drugsverdachten groter is dan het aandeel drugsverdachten in de totale populatie. De totale populatie bestaat in dit geval uit alle jongeren van 10 tot en met 23 jaar. De uitkomst van de subgroup discovery is een ranglijst van groepen op basis van de geselecteerde kenmerken: hoe hoger een groep op deze lijst staat, des te groter de kans dat er binnen deze groep personen met een drugsverdenking worden gevonden (voor meer informatie zie Konijn, 2017).

Door middel van de zogeheten quality measure kunnen meerdere manieren gekozen worden om de belangrijkste kenmerken te bepalen. In dit onderzoek is gekozen voor de zogeheten ‘lift’. Hierbij wordt gekeken hoeveel vaker drugsverdachten voorkomen in de groep met het kenmerk in vergelijking met de totale populatie. Dit gebeurt door het percentage drugsverdachten in de groep met het kenmerk te delen door het percentage drugsverdachten onder alle jongeren. Op basis van de hoogste lift-scores kan een rangorde, bijvoorbeeld een top tien, van belangrijkste kenmerken worden samengesteld. Voor deze lift-methode is gekozen omdat hiermee relatief kleine subgroepen met een groot percentage verdachten gevonden kunnen worden, en omdat deze methode relatief eenvoudig te begrijpen is. Voor meer informatie over de manier waarop de top tien met kenmerken van jonge drugsverdachten is bepaald, zie de Technische toelichting.

Subgroup discovery: een voorbeeld

Neem de volgende twee kenmerken:

Sociaaleconomische categorie: werknemer, zelfstandige, directeur-grootaandeelhouder, ontvanger uitkering, overig.
Woonsituatie: huurwoning, koopwoning.

Voor deze twee kenmerken wordt per categorie bekeken wat de verhouding is tussen jongeren met een drugsverdenking in 2020 en jongeren die dat níet hebben. Daarmee kan voor alle kenmerken bepaald worden hoeveel vaker drugsverdachten voorkomen in de groep met het kenmerk, in vergelijking met hoe vaak drugsverdachten voorkomen in de totale groep jongeren. Als het gaat om de twee kenmerken hierboven zouden dat de vetgedrukte categorieën ‘ontvanger van een uitkering’ en ‘wonend in een huurwoning’ zijn. Binnen beide categorieën is het aandeel drugsverdachten duidelijk groter dan gemiddeld. Het kan ook voorkomen dat bij een kenmerk geen enkele categorie een groter aandeel dan gemiddeld laat zien. In dat geval staan de categorieën van dat kenmerk onderaan in de ranglijst en worden deze dus niet gezien als relevante subgroepen.

Interpretatie onderzoeksresultaten

Bij het samenstellen van de top tien met belangrijkste onderscheidende kenmerken zijn een aantal keuzes gemaakt die invloed hebben op deze top tien. Er is voor gekozen dat elk kenmerk met numerieke waarden maar eenmaal mag voorkomen en dan met de best mogelijke score. Dit kan handmatig in de analysetool Cortana aangepast worden door bij numeric strategy te kiezen voor zogeheten best-bins. Het kan bijvoorbeeld voorkomen dat zowel meer dan 3 als meer dan 4 verdachte familieleden een grote kans geeft op een drugsverdenking. Cortana analyseert dan welke van de twee de grootste kans op drugsverdenking geeft en laat alleen de optie met de grootste kans zien. Dit maakt de interpretatie van de resultaten makkelijker. Een groter aantal verdachte familieleden, bijvoorbeeld 5 of meer verdachte familieleden was dan geen beter onderscheidend kenmerk geweest. Er worden namelijk altijd twee groepen vergeleken: jongeren met het kenmerk versus alle jongeren. Vervolgens wordt vergeleken hoeveel vaker drugsverdachten voorkomen in de groep met het kenmerk. In dit voorbeeld komen drugsverdachten niet relatief vaker voor bij jongeren met 5 of meer verdachte familieleden.

Daarnaast zou de top tien grotendeels gevuld zijn met de kenmerken die te maken hebben met eerdere verdenkingen naar type delict. Dit komt doordat in de analyse drugsverdachten vergeleken worden met een grotendeels niet verdachte populatie (alle jongeren in Nederland) waardoor eerdere verdenkingen vanzelf een relatief grote kans op een drugsverdenking geven. In de top tien is alleen het algemene kenmerk eerste verdenkingen opgenomen en niet de verdenkingen naar type delict. Om dit verder te detailleren zijn in paragraaf 3.4 de verdenkingen wél uitgeplitst naar type delict. Ook bij het kenmerk Halt-verwijzingen is alleen het algemene kenmerk Halt-registratie in de top tien opgenomen, en niet de Halt-registratie naar type delict.

¹⁾Het proces van het al dan niet schuldig verklaren kan soms enkele jaren duren. Om te voorkomen dat jongeren die (nog) niet veroordeeld zijn geweest buiten beeld blijven worden verdachten-registraties gebruikt. Daarnaast kunnen jongeren onder de 12 jaar ook verdacht worden. Geregistreerde verdachten zijn personen die door de politie geregistreerd worden wanneer een redelijk vermoeden van schuld aan een misdrijf bestaat.