3. Voorkeuren bij toekomstige zorgbehoefte
3.1 Hulp van bekenden of toch liever niet?
Meerderheid liever geen hulp van bekenden bij persoonlijke of medische verzorging
De overgrote meerderheid van de 55-plussers (ongeveer 90 procent) heeft in de afgelopen vier weken geen mantelzorg ontvangen. Maar gesteld dat zij in de toekomst wegens gezondheidsproblemen hulp nodig hebben, zou bij huishoudelijke taken (zoals schoonmaken en boodschappen doen) een vrijwel even groot deel prefereren dat een bekende dit op zich neemt (51 procent) dan dat iemand anders zoals een medewerker van de thuiszorg, een vrijwilliger of particuliere hulp dit doet (49 procent; zie tabel 3 in bijlage). Als het gaat om hulp bij persoonlijke verzorging zoals douchen en aankleden, verkiest een groter deel iemand buiten de kring van bekenden (60 procent). Bij medische verzorging zoals het toedienen van medicijnen of wondverzorging is dit 66 procent.
| Voorkeur voor hulp van een bekende (% ) | Voorkeur voor hulp van iemand anders, zoals medewerker thuiszorg, vrijwilliger of particuliere hulp (% ) | |
|---|---|---|
| Huishoudelijke taken | 50,8 | 49,2 |
| Persoonlijke verzorging | 40,1 | 59,9 |
| Medische verzorging | 34,5 | 65,5 |
| Bron: Belevingen 2019 | ||
Hulp van een bekende: liefst partner of eigen kind
Van degenen die een voorkeur hebben voor hulp uit eigen kring, hebben de meesten het liefst dat de partner of een eigen kind dit zou doen (zie tabel 4 in bijlage). Hulp door de partner heeft daarbij wel duidelijk voorkeur boven hulp door een kind. Bij huishoudelijke taken prefereert 66 procent hulp door de partner en 22 procent hulp door een eigen kind. Bij de persoonlijke verzorging komt nog sterker naar voren dat deze hulp het liefst gekregen wordt van de partner (82 procent); minder vaak wordt een eigen kind genoemd (12 procent). Bij medische verzorging is dit respectievelijk 78 en 15 procent. Andere familieleden of vrienden genieten duidelijk minder vaak de voorkeur.
| Partner (% ) | Eigen kind (% ) | Stiefkind (% ) | Schoonkind (% ) | Kleinkind (% ) | Broer of zus (% ) | Schoonbroer of -zus (% ) | Ander familielid (% ) | Vriend of vriendin (% ) | Buurman of -vrouw (% ) | Iemand anders (% ) | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Huishoudelijke taken | 66,3 | 21,9 | 0,1 | 0,7 | 0,4 | 3,1 | 0,3 | 0,9 | 3,4 | 1,4 | 1,6 |
| Persoonlijke verzorging | 82,2 | 12,4 | 0,1 | 0,4 | 0,1 | 1,9 | 0,1 | 0,3 | 1,6 | 0,4 | 0,6 |
| Medische verzorging | 78,3 | 14,6 | 0,1 | 0,5 | 0,2 | 2,1 | 0,2 | 0,3 | 1,6 | 0,9 | 1,0 |
| Bron: Belevingen 2019 | |||||||||||
Een groot deel, variërend van bijna de helft bij huishoudelijke hulp tot 60 procent en meer bij persoonlijke verzorging en medische verzorging, krijgt liever geen hulp uit de eigen omgeving maar van iemand anders, zoals een medewerker van de thuiszorg, vrijwilliger of particuliere hulp. Wat is de reden hiervoor? (meerdere redenen mochten genoemd worden; zie tabel 5 in bijlage). Bij huishoudelijke taken zegt het grootste deel – bijna twee derde – dat ze de bekenden in hun omgeving niet tot last willen zijn. Daarnaast zegt 29 procent van de 55-plussers dat professionele hulp beter is, en 13 procent vindt het niet prettig om deze hulp van bekenden te krijgen. Bij persoonlijke verzorging is het beeld iets anders. Hier geven verhoudingsgewijs meer 55-plussers aan dat professionele hulp beter is (44 procent) of dat ze het niet prettig vinden als bekenden deze hulp zouden geven (25 procent). Bij medische verzorging is duidelijk de meest genoemde reden dat een professionele hulp dit beter kan (69 procent).
| Niet prettig om deze hulp van bekenden uit mijn omgeving te krijgen (% ) | Wil bekenden uit mijn omgeving niet tot last zijn (% ) | Professionele hulp kan dit beter (% ) | Andere reden (% ) | |
|---|---|---|---|---|
| Huishoudelijke taken | 12,7 | 64,4 | 29,1 | 12,5 |
| Persoonlijke verzorging | 25,2 | 47,5 | 44,4 | 6,6 |
| Medische verzorging | 11,1 | 34,1 | 68,7 | 3,6 |
| 1) Bij iedere hulpsoort waren meerdere antwoorden mogelijk. Bron: Belevingen 2019 | ||||
Een deel van de 55-plussers geeft aan een andere reden te hebben om liever geen hulp uit de eigen omgeving te krijgen. Bij huishoudelijke taken is dit deel met 12 procent hoger dan bij persoonlijke verzorging (7 procent) en bij medische verzorging (4 procent). Andere redenen zijn onder meer dat ze geen contacten hebben die ze zouden kunnen vragen, dat de bekenden zelf te oud zijn, dat familieleden te ver weg wonen en dat de afstand een probleem is, en dat anderen betaald werk en het te druk hebben.
3.2 Voorkeur hulp door bekende of door iemand anders verschilt tussen bevolkingsgroepen
Bij een toekomstige zorgbehoefte zijn er tussen bevolkingsgroepen duidelijke verschillen in de voorkeur voor hulp door een bekende of hulp door iemand anders zoals een medewerker van de thuiszorg, vrijwilliger of particuliere hulp (zie tabel 3 in bijlage). Ook de personen van wie het liefst hulp ontvangen wordt (tabel 4 in bijlage) en de redenen om liever geen hulp van bekenden te ontvangen (tabel 5 in bijlage) verschillen tussen bevolkingsgroepen.Mannen prefereren vaker hulp van bekende dan vrouwen
Waar mannen in geval van een toekomstige zorgbehoefte vaker een voorkeur hebben voor een bekende om te helpen, krijgen vrouwen deze hulp wat liever van iemand buiten de eigen omgeving. Dit geldt voor alle drie de hulpsoorten, maar het verschil is het grootst bij medische verzorging.Wanneer de voorkeur uitgaat naar een bekende, willen mannen vaker dan vrouwen het liefst hulp van hun partner ontvangen. Vrouwen verkiezen wat vaker dat een eigen kind deze hulp op zich neemt. Hierbij speelt mee dat vrouwen vaker geen partner (meer) hebben dan mannen.
De redenen om niet voor hulp uit de omgeving maar voor hulp van iemand anders te kiezen verschillen ook tussen mannen en vrouwen. Zo zeggen mannen vaker dan vrouwen dat een professionele hulp beter in staat is om te helpen met huishoudelijke taken, persoonlijke verzorging en medische verzorging. Voor vrouwen is bij huishoudelijke taken vooral vaker de reden dat zij anderen niet tot last willen zijn.
75-plussers staan minder open voor hulp van bekenden dan 55- tot 75-jarigen
Mocht er een zorgbehoefte ontstaan dan geven 55- tot 75-jarigen wat vaker de voorkeur aan hulp van een bekende dan 75-plussers. Zo kiest bij persoonlijke verzorging 42 procent van de 55- tot 75-jarigen voor hulp uit eigen kring, tegen 32 procent van de 75-plussers. Deze laatsten verkiezen doorgaans wat vaker professionele zorg. Dat 75-plussers minder vaak dan 55- tot 75-jarigen een partner hebben die deze hulp op zich kan nemen, speelt hierbij mee.
| Voorkeur voor hulp van een bekende (% ) | Voorkeur voor hulp van iemand anders, zoals medewerker thuiszorg, vrijwilliger of particuliere hulp (% ) | ||
|---|---|---|---|
| Huishoudelijke taken | 55- tot 75-jarigen | 52,0 | 48,0 |
| Huishoudelijke taken | 75-plussers | 46,1 | 53,9 |
| Persoonlijke verzorging | 55- tot 75-jarigen | 42,0 | 58,0 |
| Persoonlijke verzorging | 75-plussers | 32,5 | 67,5 |
| Medische verzorging | 55- tot 75-jarigen | 35,7 | 64,3 |
| Medische verzorging | 75-plussers | 29,7 | 70,3 |
| Bron: Belevingen 2019 | |||
Binnen de groep die bij een zorgbehoefte hulp zou willen krijgen van een bekende, zeggen 55- tot 75-jarigen vaker dan 75-plussers dat zij deze hulp het liefst zouden krijgen van hun partner (zie tabel 4 in bijlage). 75-plussers noemen dan relatief vaak een eigen kind. Ook hier speelt het feit dat 75-plussers minder vaak een partner hebben een rol. Het niet prettig vinden om hulp van bekenden te krijgen en bekenden niet tot last willen zijn, zijn voor 55- tot 75-jarigen vaker redenen om geen hulp van bekenden te willen dan voor 75-plussers. 75-plussers geven vaker een andere reden (zie tabel 5 in bijlage).
Personen met niet-westerse migratieachtergrond hebben vaker voorkeur voor hulp door bekende
Bij een toekomstige zorgbehoefte willen personen met een niet-westerse migratieachtergrond vaker dan personen met een westerse of Nederlandse achtergrond dat een bekende hen zorg verleent. Bij medische verzorging wordt dit verschil mede verklaard door het feit dat personen met een niet-westerse migratieachtergrond door hun lagere gemiddelde leeftijd oververtegenwoordigd zijn onder de 55- tot 75-jarigen. Deze groep is naar verhouding wat vaker voorstander van het ontvangen van hulp van bekenden (zie tabel 3 in bijlage). Vanwege het beperkte aantal waarnemingen van personen met een niet-westerse migratieachtergrond is het niet mogelijk om verdere verschillen in zorgbehoefte naar migratieachtergrond in kaart te brengen.Voorkeur voor zorg van bekende verschilt weinig naar welvaart
Bij persoonlijke of medische verzorging geven personen in huishoudens met de laagste welvaart naar verhouding iets vaker aan deze hulp liever niet van een bekende te ontvangen. Hier speelt mee dat deze personen doorgaans wat minder vaak een partner hebben. De overige welvaartsgroepen verschillen niet van elkaar.Van degenen die wel graag hulp van een bekende zouden ontvangen, zou het grootste deel van de mensen in huishoudens met de hoogste welvaart deze hulp het liefst van hun partner krijgen. Personen in de laagste welvaartsgroep verkiezen hiervoor naar verhouding vaak een eigen kind. Ook hier speelt deels mee dat zij minder vaak een partner hebben.
Bekenden niet tot last willen zijn, is voor personen in huishoudens met veel welvaart vaker een reden om geen hulp van bekenden te willen ontvangen dan voor personen in minder welvarende huishoudens. In het geval van persoonlijke verzorging zeggen personen in de hoogste welvaartsgroep ook vaker dat ze het niet prettig vinden om hulp uit hun omgeving te krijgen. Personen in de minder welvarende huishoudens geven naar verhouding vaak een andere reden waarom ze liever geen hulp van bekenden willen ontvangen.
Mensen met een partner en/of kinderen prefereren vaker hulp van bekenden
Personen met een partner en/of kinderen staan vaker open voor hulp van bekenden als zij in de toekomst hulp nodig hebben dan personen zonder partner en/of kinderen. Het belang van een partner is het grootst wanneer het gaat om persoonlijke en medische verzorging. Bij persoonlijke verzorging zou bijna de helft (47 procent) van de personen met partner hulp van bekenden willen, tegen 19 procent van de personen zonder partner. De verschillen tussen mensen met en zonder kinderen zijn voor de drie hulpsoorten vergelijkbaar.
| Voorkeur voor hulp van een bekende (% ) | Voorkeur voor hulp van iemand anders, zoals medewerker thuiszorg, vrijwilliger of particuliere hulp (% ) | ||
|---|---|---|---|
| Huishoudelijke taken | Geen partner | 39,4 | 60,6 |
| Huishoudelijke taken | Partner | 54,5 | 45,5 |
| Persoonlijke verzorging | Geen partner | 19,1 | 80,9 |
| Persoonlijke verzorging | Partner | 46,8 | 53,2 |
| Medische verzorging | Geen partner | 18,4 | 81,6 |
| Medische verzorging | Partner | 39,7 | 60,3 |
| Bron: Belevingen 2019 | |||
Van degenen met een partner die bij een toekomstige zorgbehoefte liever hulp uit de eigen omgeving willen hebben, zou in geval van huishoudelijke taken 82 procent liefst hulp van die eigen partner krijgen (zie tabel 4 in bijlage). Dit aandeel ligt bij persoonlijke verzorging en medische verzorging met achtereenvolgens 93 en 90 procent nog hoger.
Wanneer gekeken wordt naar de groep met kinderen, zou een kwart van hen bij huishoudelijke taken het liefst geholpen worden door de eigen kinderen; bij persoonlijke verzorging is dat 14 procent en bij medische verzorging 16 procent.
Als mensen geen partner of eigen kinderen hebben, maar toch graag hulp uit de eigen omgeving ontvangen, wil het grootste deel die hulp het liefst van broers of zussen of van vrienden krijgen.
Dat een professional beter is in het geven van bepaalde hulp, is voor personen met een partner vaker reden om geen hulp van een bekende te willen dan voor personen zonder partner. Personen zonder kinderen geven vaker aan hulp van bekenden niet prettig te vinden dan personen met kinderen. Bij persoonlijke verzorging is niemand tot last willen zijn voor personen met kinderen vaker reden om geen hulp van bekenden te willen dan voor personen zonder kinderen. De afstand tot het dichtstbijzijnd wonende kind is hierbij van belang.
Het hebben van kinderen is van belang, maar dus ook de afstand tot deze kinderen. Naarmate het dichtstbijzijnd wonende kind verder weg woont, zeggen personen vaker liever hulp te krijgen van een professional dan van een bekende. Binnen de groep die de voorkeur uitspreekt voor hulp van een bekende, zeggen personen van wie het dichtstbijzijnd wonende kind ver weg woont duidelijk minder vaak dat zij het liefst hulp zouden krijgen van een eigen kind dan personen van wie een kind dichterbij woont.