Opvattingen over de timing van het ouderschap

3. Wat is de ideale leeftijd voor het ouderschap?

Naast dat aan een aantal voorwaarden voldaan zou moeten zijn voor het krijgen van kinderen, zijn er ook ideeën over hoe oud mensen idealiter zijn wanneer ze kinderen krijgen, en op welke leeftijd iemand te jong of te oud is om aan kinderen te beginnen. Uit onderzoek van Billari et al. (2011) is gebleken dat er vaker strikte ideeën over de leeftijd voor het moederschap bestaan dan voor het vaderschap. Op basis van dit onderzoek lag de gemiddelde maximumleeftijd voor het moederschap een stuk lager dan die voor het vaderschap, respectievelijk 41,7 en 47,3 jaar. Ook in het onderzoek Belevingen is gevraagd naar de leeftijd van het moederschap en het vaderschap: naar de ideale leeftijd, de minimumleeftijd en de maximumleeftijd.

3.1 Volgens volwassen bevolking

Volwassenen zijn van mening dat 25,8 jaar gemiddeld genomen de ideale leeftijd voor een vrouw is om voor het eerst moeder te worden; voor mannen is dit 26,8 jaar (tabellen B2 en B3). Ter vergelijking: in 2017 kregen vrouwen hun eerste kind gemiddeld met 29,8 jaar. Dat is vier jaar later dan de ideaal geachte leeftijd. Mannen kregen in 2017 hun eerste kind gemiddeld met 32,7 jaar; zes jaar later dan het ‘ideaal’ (CBS StatLine, 2019).Bijna een vijfde van de bevolking is van mening dat er geen ideale leeftijd is om voor de eerste keer moeder dan wel vader te worden. Zo’n 10 procent heeft de vraag over de ideale leeftijd voor het moederschap niet beantwoord. Dit geldt eveneens voor de vraag over de ideale leeftijd voor het vaderschap.

De minimumleeftijd voor het moederschap vindt de bevolking gemiddeld genomen 19,7 jaar; voor het vaderschap is dit 20,4 jaar. Van de volwassenen vindt 6 procent dat een vrouw nooit te jong is om een kind te krijgen; 7 procent is deze mening toegedaan voormannen. Op beide vragen heeft ongeveer 10 procent geen antwoord gegeven. Vanaf 43,0 jaar vindt men een vrouw gemiddeld genomen te oud voor het moederschap; voor het vaderschap ligt de grens bij 47,2 jaar. In 2017 werden ongeveer 1 150 kinderen geboren bijeen moeder die op dat moment 43 jaar of ouder was. Mannen van 47 jaar of ouder kregen in 2017 ongeveer 5 400 kinderen. Van de volwassen bevolking vindt 12 procent dat vrouwen nooit te oud zijn om kinderen te krijgen, 14 procent vindt dit voor mannen. Het aandeel dat geen antwoord heeft gegeven ligt bij vrouwen op 12 procent en bij mannen op 13 procent.

Naar de leeftijd waarop een vrouw te oud is om een kind te krijgen, is ook in Europees verband onderzoek gedaan. De maximumleeftijd voor een vrouw om kinderen te krijgen, ligt in het onderzoek van Billari et al. (2011) ruim één jaar lager dan de maximumleeftijd op basis van het onderzoek Belevingen, met 41,7 en 43,0 jaar. In Zweden, Finland, Groot Brittannië en Frankrijk ligt de maximumleeftijd voor het moederschap nog wat hoger, met 44 à 45 jaar (Mills, Rindfuss, McDonald en Te Velde, 2011). In Polen, Ierland en Portugal vindt men juist dat een vrouw na haar 40e geen kinderen meer zou moeten krijgen. Voor mannen komt de gemiddelde maximumleeftijd voor het vaderschap in het onderzoek van Billari et al. (2011) nagenoeg overeen met die op basis van het onderzoek Belevingen, met 47,2 en 47,3 jaar.

3.2 Volgens bevolkingsgroepen2)

Vrouwen voorkeur voor hogere ideale leeftijd dan mannen

Vrouwen zijn van mening dat toekomstige ouders op wat latere leeftijd hun eerste kind zouden moeten krijgen dan mannen. Vrouwen vinden gemiddeld genomen 26,0 jaar de meeste ideale leeftijd voor vrouwen om aan kinderen te beginnen en 27,1 jaar voor mannen. Mannen noemen als ideale leeftijd 25,6 jaar voor vrouwen en 26,5 jaar voor mannen (tabellen B2 en B3).

Mannen en vrouwen verschillen niet in hun opvatting over wanneer vrouwen en mannen te jong zijn om kinderen te krijgen. Dit geldt eveneens voor de opvatting over wanneer vrouwen te oud zijn om moeder te worden. Beide seksen geven hier een gemiddelde leeftijd van 43 jaar. Verder vinden vrouwen dat mannen vanaf een gemiddelde leeftijd van 47,6 jaar te oud zijn om vader te worden. Bij de mannen ligt dit met 46,7 jaar lager.

Ouderen voorkeur voor jonger ouderschap

Ouderen geven er de voorkeur aan wanneer mensen wat jonger zijn bij de geboorte van hun eerste kind dan jongeren. Zo vinden 75-plussers 24,4 jaar de ideale leeftijd voor het moederschap, tegen 26,3 jaar onder 18- tot 25-jarigen. Voor het vaderschap bedraagt dit 25,5 jaar onder 75-plussers en 27,2 jaar onder 18- tot 25-jarigen. Degenen die nu kinderen krijgen, globaal gezien de bevolking van 25 tot en met 44 jaar, lijkt qua leeftijdsvoorkeur sterk op de jongvolwassenen: ze geven de voorkeur aan ouderschap op wat latere leeftijd dan ouderen.

Ook over de leeftijd waarop mensen te jong dan wel te oud zijn om kinderen te krijgen verschillen leeftijdsgroepen van mening: 55-plussers leggen de ondergrens voor het moederschap bij 19 jaar, tegen 20,1 jaar bij jongeren tussen de 18 en 25 jaar. 75-plussers noemen een lagere minimumleeftijd voor het vaderschap (19,7 jaar) dan de jongste leeftijdsgroepen (ongeveer 20,6 jaar). Oudere generaties kregen hun kinderen dan ook op jongere leeftijd dan huidige generaties (Te Riele en Loozen, 2017). Dat 75-plussers vaker laagopgeleid en gelovig zijn, speelt hierbij ook een rol: deze groepen zijn, zo zal ook later in deze paragraaf blijken, vaker voorstander van vaderschap op een wat jongere leeftijd.

Wat betreft de maximumleeftijd vinden 45-plussers dat vrouwen vanaf ongeveer 42 jaar te oud zijn om moeder te worden. Bij de jongeren tussen de 18 en 25 jaar ligt die met 44,4 jaar hoger. De leeftijdsgroepen verschillen niet van mening wat betreft de maximumleeftijd voor het vaderschap.

Personen van niet-westerse komaf prefereren jonger moederschap

Personen met een niet-westerse achtergrond zien liever dat vrouwen wat eerder aan kinderen beginnen dan personen met een Nederlandse achtergrond, met 25,3 tegen 25,9 jaar. In de groep van niet-westerse komaf is het aandeel met een overig geloof relatief groot en deze gelovigen zijn gemiddeld genomen voorstander van jonger aan kinderen beginnen. Als het gaat om de ideale leeftijd om vader te worden zijn er geen verschillen tussen de herkomstgroepen.

De herkomstgroepen verschillen niet van mening over de leeftijd waarop vrouwen en mannen te jong dan wel te oud zijn om kinderen te krijgen.

Hoogopgeleiden geven voorkeur aan later ouderschap

Hoe hoger het onderwijsniveau, des te hoger de ideale leeftijd voor het ouderschap. Hoogopgeleiden vinden 26,7 jaar gemiddeld genomen de ideale leeftijd voor het moederschap, tegen 24,9 jaar onder laagopgeleiden. Voor het vaderschap vinden hoogopgeleiden 27,7 jaar ideaal, tegen 25,9 jaar onder laagopgeleiden.



Middelbaar en hoogopgeleiden geven de voorkeur aan een wat hogere minimumleeftijd voor het ouderschap dan laagopgeleiden. Het verschil is het grootst tussen hoogopgeleiden en laagopgeleiden, met respectievelijk 20,3 jaar en 18,9 jaar voor het moederschap. Voor het vaderschap bedraagt dit 21,1 jaar en 19,6 jaar.

Hoogopgeleiden vinden dat vrouwen gemiddeld genomen vanaf 43,7 jaar te oud zijn om een kind te krijgen, tegen 42,4 jaar voor laagopgeleiden. Dat geldt ook voor het vaderschap, met 48,2 jaar tegen 46,4 jaar. Laag- en middelbaar opgeleiden verschillen niet significant van elkaar.

Niet-gelovigen voorstander van ouderschap op wat latere leeftijd

Protestanten en personen met een overig geloof zijn vaker van mening dat mannen en vrouwen beter op wat jongere leeftijd een kind kunnen krijgen dan niet-gelovigen. Het verschil bedraagt ongeveer 1 jaar. Katholieken geven gemiddeld de voorkeur aan 19,4 jaar als minimumleeftijd voor het moederschap, tegen 19,9 jaar bij mensen die geen geloof aanhangen. Protestanten prefereren gemiddeld 41,6 jaar als maximumleeftijd voor het moederschap, tegen 43,5 jaar voor niet-gelovigen. Voor wat betreft de maximumleeftijd voor het vaderschap zijn er geen significante verschillen.
2) Een vrij groot deel van de respondenten vindt dat er geen ideale leeftijd, geen minimumleeftijd en/of geen maximumleeftijd is voor het ouderschap. De omvang van deze groepen naar achtergrondkenmerken is beschreven in de Technische Toelichting. Dit geldt ook voor het aandeel dat geen antwoord heeft gegeven op de vragen naar de ideale leeftijd, minimumleeftijd en maximumleeftijd.