Auteur: Esther van Groenigen, Marijke Hartgers Publicatiedatum: 14-3-2019 00:00

Geslaagd! Profielen, vakken en cijfers van geslaagden

Over deze publicatie

In dit artikel in de CBS-reeks Statistische Trends staat deze vraag centraal: in welke profielen en vakken doen vwo-, havo- en vmbo-t-leerlingen examen en welke cijfers halen zij? In het schooljaar 2016/’17 deden ruim 143 duizend leerlingen vwo-, havo- of vmbo-t-eindexamen. Ruim 129 duizend examenkandidaten haalden een diploma. Welke profielen waren het vaakst gekozen door geslaagden, welke vakken het populairst en welke cijfers haalden de geslaagden op de verschillende onderwijsniveaus? En zijn er verschillen tussen jongens en meisjes?

1. Inleiding

Het voortgezet onderwijs wordt afgesloten met het eindexamen. Sinds 1999/’00 kiezen vwo- en havo-leerlingen in welk profiel ze eindexamen willen doen. Leerlingen in de theoretische leerweg van het vmbo (vmbo-t) kiezen ook een profiel. Bij elk profiel hoorteen ander vakkenpakket, maar in een aantal vakken doen alle leerlingen verplicht examen,ongeacht hun profielkeuze. Nederlands, Engels en Maatschappijleer zijn bijvoorbeeld verplicht voor alle vwo-, havo- en vmbo-t-leerlingen. Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen en het centraal schriftelijk examen. De resultaten van beiden tellen mee voor het eindcijfer op de cijferlijst. In sommige vakken doen leerlingen alleen schoolexamen. Een onderdeel van het schoolexamen voor alle vwo-, havo- en vmbo-t leerlingen is het profielwerkstuk. In schooljaar 2014/’15 is de rekentoets ingevoerd voor vwo-, havo- en vmbo-leerlingen als onderdeel van het examenprogramma. Het resultaat komt op de cijferlijst te staan, maar telt niet mee voor het behalen van het diploma. Het kabinet had plannen om de rekentoets vanaf schooljaar 2019/’20 tijdelijk als schoolexamen mee te laten tellen voor het eindexamen, maar op 5 februari 2019 stemde de Tweede Kamer voor het afschaffen van de rekentoets in het voortgezet onderwijs.Rekenen zal worden geïntegreerd in het curriculum, zonder aparte rekentoets (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 2019 en NOS, 2019).

In dit artikel staat de volgende vraag centraal: in welke profielen en vakken doen vwo-,havo- en vmbo-t-leerlingen examen en welke cijfers halen zij? Zijn er bijvoorbeeld verschillen tussen jongens en meisjes?

De beroepsgerichte leerwegen en de gemengde leerweg van het vmbo worden hier buitenbeschouwing gelaten, omdat bij deze leerwegen veel verschillende (beroepsgerichte)vakken voorkomen.

Met gegevens uit het Basisregister Onderwijs van DUO (Dienst uitvoering onderwijs) is eerst gekeken naar examenresultaten van alle vakken samen. Daarna wordt per onderwijssoort gekeken naar welke vakken geslaagden gevolgd hebben en de resultaten die zij haalden voor deze vakken.

2. Examenresultaten

In het schooljaar 2016/’17 deden ruim 143 duizend leerlingen vwo-, havo- of vmbo-t eindexamen. Ruim 129 duizend examenkandidaten haalden een diploma.Examenkandidaten vmbo-t haalden het vaakst een diploma: 93 procent slaagde voor het examen. Van de vwo-examenkandidaten haalde 91 procent hun diploma en van de havo-kandidaten 87 procent. Ook in de voorgaande jaren was het slagingspercentage op het vmbo-t het hoogst en op de havo het laagst (zie figuur 2.1). Op het vwo halen jongens(92 procent) iets vaker een diploma dan meisjes (90 procent). Op de havo en het vmbo-t halen jongens en meisjes ongeveer even vaak een diploma.

2.1 Geslaagden naar onderwijssoort
Schooljaar	Vmbo-t (%)	Havo (%)	Vwo (%)
2010/'11	93	85	89
2011/'12	91	87	87
2012/'13	92	88	92
2013/'14	94	88	90
2014/'15	95	87	92
2015/'16	94	89	91
2016/'17*	93	87	91

2.1 Geslaagden naar onderwijssoort
Schooljaar	Vmbo-t (%)	Havo (%)	Vwo (%)
2010/'11	93	85	89
2011/'12	91	87	87
2012/'13	92	88	92
2013/'14	94	88	90
2014/'15	95	87	92
2015/'16	94	89	91
2016/'17*	93	87	91

Geslaagden op het vwo haalden met gemiddeld een 6,9 het hoogste gemiddelde eindcijfer. Dit is het gemiddelde eindcijfer (schoolexamen én centraal schriftelijk examen)van alle vakken waar examen in is gedaan. Het gemiddelde eindcijfer van havo- en vmbo-t-geslaagden lag rond 6,6. Meisjes haalden bij alle niveaus een iets hoger gemiddelde indcijfer dan jongens, maar de verschillen zijn klein. Voor een aantal vakken ontvangen leerlingen geen cijfer, maar een beoordeling ‘voldoende’ of ‘goed’ (zie het overzicht in de Bijlage).

2.2 Gemiddeld eindcijfer geslaagden, 2016/’17*
Onderwijsniveau	Totaal	Jongens	Meisjes
Vmbo-t	6,63	6,59	6,68
Havo	6,58	6,55	6,61
Vwo	6,85	6,81	6,88

2.2 Gemiddeld eindcijfer geslaagden, 2016/’17*
Onderwijsniveau	Totaal	Jongens	Meisjes
Vmbo-t	6,63	6,59	6,68
Havo	6,58	6,55	6,61
Vwo	6,85	6,81	6,88

De examenresultaten verschillen per profiel. Op het vwo haalden geslaagden met een combinatieprofiel van Natuur en techniek/Natuur en gezondheid gemiddeld een 7,0 op de eindlijst. Geslaagden met alleen het profiel Natuur en gezondheid haalden met een 6,7 het laagste gemiddelde. Examenkandidaten met het combinatieprofiel van Natuur en techniek/Natuur en gezondheid slagen ook vaker dan examenkandidaten met een ander profiel. Het slagingspercentage was met 93 procent het hoogst en bij profiel Natuur en gezondheid met 87 procent het laagste.

Op de havo waren de verschillen in examencijfers tussen profielen kleiner. Net als de vwo’ers haalden de havisten met het combinatieprofiel van Natuur en techniek/Natuur en gezondheid gemiddeld het hoogste cijfer en degenen met alleen Natuur en gezondheid het laagste gemiddelde eindcijfer. Examenkandidaten met het profiel Natuur en techniek of een combinatieprofiel van Natuur en techniek/Natuur en gezondheid haalden met 90 procent het vaakst een diploma. Net als op het vwo slaagden examenkandidaten met het profiel Natuur en gezondheid met 85 procent het minst vaak.

2.3 Gemiddeld eindcijfer geslaagden naar profiel, 2016/’17*
Profiel	Vwo	Havo
Natuur en techniek	6,93	6,65
Natuur en gezondheid	6,66	6,54
Natuur en techniek/ Natuur en gezondheid	7	6,69
Economie en maatschappij	6,69	6,54
Cultuur en maatschappij	6,74	6,58
Economie en maatschappij/ Cultuur en maatschappij	6,85	6,61

2.3 Gemiddeld eindcijfer geslaagden naar profiel, 2016/’17*
Profiel	Vwo	Havo
Natuur en techniek	6,93	6,65
Natuur en gezondheid	6,66	6,54
Natuur en techniek/ Natuur en gezondheid	7	6,69
Economie en maatschappij	6,69	6,54
Cultuur en maatschappij	6,74	6,58
Economie en maatschappij/ Cultuur en maatschappij	6,85	6,61

Vanaf het schooljaar 2015/’16 is het mogelijk om een diploma te behalen met de aantekening cum laude (College voor Toetsen en Examens, z.d.-a). Een leerling is cum laude geslaagd wanneer het gemiddelde eindcijfer minimaal een 8,0 is. Op het vwo mag geen eindcijfer lager zijn dan een 7, op de havo en het vmbo geen eindcijfer lager dan een 6. Per onderwijsniveau zijn er regels welke vakken meetellen voor het gemiddelde eindcijfer. In het schooljaar 2016/’17 slaagde op het vwo ruim 6 procent van de geslaagden met het predicaat cum laude tegen ongeveer 1 procent op de havo en het vmbo-t. Jongens en meisjes slaagden ongeveer even vaak cum laude.
Examenkandidaten met het profiel Natuur en techniek of combinatieprofiel Natuur en techniek/Natuur en gezondheid zijn relatief vaak cum laude geslaagd.

3. Eindexamencijfers per vak

3.1 Vwo

In het schooljaar 2016/’17 haalden ruim 34 duizend leerlingen een vwo-diploma. Voor dit diploma is een aantal vakken verplicht. Daarnaast zijn er per gekozen profiel twee of drie verplichte vakken. Naast de verplichte profielvakken moet een leerling één of twee profielkeuzevakken volgen en één vak in het vrije deel. Niet alle keuzevakken worden door alle scholen aangeboden. Vwo-leerlingen doen centraal schriftelijk eindexamen in acht vakken, namelijk Nederlands, Engels, een tweede vreemde taal, vier vakken uit het profieldeel (waaronder Wiskunde) en een vak in het vrije deel. De overige vakken sluiten leerlingen af met alleen het schoolexamen. Voor de vakken Culturele en kunstzinnige vorming en Lichamelijke opvoeding krijgen leerlingen een beoordeling (‘voldoende’ of ‘goed’); voor Maatschappijleer en Rekenen krijgen leerlingen een cijfer op hun cijferlijst. In het schooljaar 2016/’17 moest voor de rekentoets minimaal een 5 worden gehaald. Inmiddels is bekend dat de rekentoets wordt afgeschaft in het voortgezet onderwijs; rekenen zal worden geïntegreerd in het curriculum.

In het vierde leerjaar kiezen leerlingen een profiel. De keuze van het profiel bepaalt welke examenvakken verplicht zijn. Leerlingen kiezen uit vier profielen: Natuur en techniek, Natuur en gezondheid, Economie en maatschappij en Cultuur en maatschappij. Leerlingen kunnen ook twee profielen combineren. De combinatie van de profielen Natuur en techniek en Natuur en gezondheid is het populairst onder geslaagden, zowel bij jongens als bij meisjes. Ongeveer een derde van alle vwo’ers doet eindexamen in dit combinatieprofiel. Ruim 17 procent volgt het profiel Economie en maatschappij, dat vaker door jongens dan door meisjes gekozen wordt. De combinatie van het profiel Economie en maatschappij en het profiel Cultuur en maatschappij wordt vaker door meisjes dan door jongens gedaan. De grootste verschillen tussen jongens en meisjes zijn er bij het profiel Natuur en techniek, wat vaker door jongens wordt gevolgd en het profiel Cultuur en maatschappij, wat juist vaker door meisjes gevolgd wordt. Een combinatie tussen een Natuurprofiel en een Maatschappijprofiel wordt maar door weinig geslaagden gekozen.

In de vakken Nederlands, Engels en Maatschappijleer doen alle vwo-leerlingen examen. Wiskunde is ook voor alle examenkandidaten verplicht, maar afhankelijk van het gekozen profiel is dit Wiskunde A, B of C. Scheikunde is het meest gekozen vak buiten de voor iedereen verplichte vakken: 60 procent van de geslaagden deed examen in dit vak. Scheikunde is een verplicht vak voor leerlingen die het profiel Natuur en techniek of Natuur en gezondheid hebben gekozen. De profielen Natuur en techniek en Natuur en gezondheid samen én in combinatie worden ook door 60 procent van de vwo-geslaagden gekozen. In hoeverre vakken gevolgd worden hangt samen met de keuze voor het profiel waarbinnen bepaalde vakken verplicht zijn. Geschiedenis wordt door meer geslaagden gevolgd dan Aardrijkskunde. Geschiedenis is een verplicht vak binnen het profiel Economie en maatschappij en het profiel Cultuur en maatschappij. Aardrijkskunde is binnen deze profielen een keuzevak.

3.1.1 Geslaagden vwo naar profiel, 2016/’17*
Onderwijssoort	Jongens	Meisjes
Natuur en techniek	2525	643
Natuur en gezondheid	1932	3167
Natuur en techniek/ Natuur en gezondheid	6010	6380
Economie en maatschappij	3546	2426
Cultuur en maatschappij	537	2113
Economie en maatschappij/ Cultuur en maatschappij	1857	3257
Combinaties natuur- en maatschappijprofiel	39	30

3.1.1 Geslaagden vwo naar profiel, 2016/’17*
Onderwijssoort	Jongens	Meisjes
Natuur en techniek	2525	643
Natuur en gezondheid	1932	3167
Natuur en techniek/ Natuur en gezondheid	6010	6380
Economie en maatschappij	3546	2426
Cultuur en maatschappij	537	2113
Economie en maatschappij/ Cultuur en maatschappij	1857	3257
Combinaties natuur- en maatschappijprofiel	39	30

3.1.2 Top tien vakken¹⁾ geslaagden vwo, 2016/’17*
Vak	Aantal geslaagden (1 000 geslaagden)
Scheikunde	20,8
Natuurkunde	19,3
Duits	19,2
Biologie	18,9
Economie	18
Wiskunde B	17,8
Wiskunde A	15,8
Geschiedenis	15
Frans	12,8
Aardrijkskunde	10,7
¹⁾ Exclusief de verplichte vakken Nederlands, Engels en Maatschappijleer.

3.1.2 Top tien vakken¹⁾ geslaagden vwo, 2016/’17*
Vak	Aantal geslaagden (1 000 geslaagden)
Scheikunde	20,8
Natuurkunde	19,3
Duits	19,2
Biologie	18,9
Economie	18
Wiskunde B	17,8
Wiskunde A	15,8
Geschiedenis	15
Frans	12,8
Aardrijkskunde	10,7
¹⁾ Exclusief de verplichte vakken Nederlands, Engels en Maatschappijleer.

Meisjes die geslaagd zijn voor het vwo halen gemiddeld een hoger eindcijfer voor Nederlands dan jongens: meisjes haalden gemiddeld een 6,7 en jongens een 6,4. Bij het vak Engels zijn de verschillen tussen jongens en meisjes klein: meisjes haalden gemiddeld een 7,1 en jongens 7,2. Ook bij de verschillende wiskundevakken verschilden de gemiddelde eindcijfers niet veel tussen jongens en meisjes.

Vwo-leerlingen volgen Wiskunde A, B of C. Bij Wiskunde A ligt de nadruk op statistiek en kansrekening en het gebruiken van differentiaalrekening. Bij Wiskunde B ligt de nadruk op analyse en meetkunde en bij Wiskunde C op statistiek en toegepaste analyse. De lesstof van Wiskunde C komt gedeeltelijk overeen met Wiskunde A. Sommige onderwerpen zijn afwijkend, differentiaalrekening is bijvoorbeeld geen onderdeel van Wiskunde C (College voor Toetsen en Examens, z.d.-b).

3.1.3 Gemiddelde eindcijfers geslaagden vwo, 2016/’17*
Geslacht	Jongens	Meisjes
Nederlands	6,39	6,66
Engels	7,16	7,09
Wiskunde A	6,9	6,98
Wiskunde B	7,13	7,1
Wiskunde C	6,51	6,54

3.1.3 Gemiddelde eindcijfers geslaagden vwo, 2016/’17*
Geslacht	Jongens	Meisjes
Nederlands	6,39	6,66
Engels	7,16	7,09
Wiskunde A	6,9	6,98
Wiskunde B	7,13	7,1
Wiskunde C	6,51	6,54

Wiskunde B werd in 2016/’17 het vaakst gevolgd door geslaagden. Het is verplicht binnen het profiel Natuur en techniek, maar leerlingen binnen een ander profiel kunnen dit ook kiezen. Jongens volgen vaker Wiskunde B, meisjes volgen vaker Wiskunde A. Wiskunde C werd door ongeveer 3 procent van de geslaagden gevolgd. Het merendeel hiervan bestaat uit meisjes. Wiskunde C kan alleen door leerlingen van het profiel Cultuur en maatschappij gevolgd worden. Geslaagden die examen doen in Wiskunde C halen gemiddeld een lager eindcijfer dan geslaagden die Wiskunde A of B volgen. Dit geldt voor zowel jongens als meisjes.

Wiskunde D kan alleen gevolgd worden in combinatie met Wiskunde B, het is namelijk een verbreding op Wiskunde B. Leerlingen doen alleen schoolexamen in Wiskunde D en geen centraal schriftelijk examen. Wiskunde D werd door ruim 3 duizend geslaagden gevolgd; iets minder dan een derde bestond uit meisjes en twee derde uit jongens. Meisjes haalden met een 7,6 gemiddeld een iets hoger eindcijfer dan jongens, die gemiddeld een 7,4 halen.

3.1.4 Geslaagden vwo wiskunde, 2016/’17*
Vak	Jongens (x 1 000)	Meisjes (x 1 000)
Wiskunde A	6,8	9,1
Wiskunde B	9,5	8,2
Wiskunde C	0,2	0,8
Wiskunde D	2,2	1,0

3.1.4 Geslaagden vwo wiskunde, 2016/’17*
Vak	Jongens (x 1 000)	Meisjes (x 1 000)
Wiskunde A	6,8	9,1
Wiskunde B	9,5	8,2
Wiskunde C	0,2	0,8
Wiskunde D	2,2	1,0

Geslaagden met een natuurprofiel (Natuur en techniek; Natuur en gezondheid of een combinatie van deze profielen) haalden ongeveer even hoge cijfers voor Nederlands en Engels als geslaagden met een maatschappijprofiel (Economie en maatschappij; Cultuur en maatschappij of een combinatie of deze profielen).

3.1.5 Gemiddelde eindcijfers geslaagden vwo naar profiel, 2016/’17*
Profiel	Natuurprofiel	Maatschappijprofiel
Nederlands	6,52	6,54
Engels	7,15	7,08

3.1.5 Gemiddelde eindcijfers geslaagden vwo naar profiel, 2016/’17*
Profiel	Natuurprofiel	Maatschappijprofiel
Nederlands	6,52	6,54
Engels	7,15	7,08

Tweede vreemde taal

Op het vwo is eindexamen doen in een tweede vreemde taal, naast Engels als eerste vreemde taal, verplicht. Op het gymnasium is dit Grieks of Latijn. Atheneum examenkandidaten kunnen kiezen uit Frans, Duits, Spaans, Russisch, Italiaans, Arabisch, Turks, Chinees of Fries, voor zover deze talen door de school worden aangeboden. Er zijn ook vwo-leerlingen, zowel op het gymnasium als het atheneum, die een derde vreemde taal kiezen als keuze vak in het vrije deel.

Duits is de meest gekozen taal door geslaagden op het vwo. Ruim 19 duizend geslaagden deden eindexamen Duits: 56 procent van alle geslaagden. Bijna 13 duizend kozen voor Frans, 37 procent van de geslaagden. Daarna volgen Latijn, Grieks en Spaans; 100 leerlingen slaagden voor hun examen met Chinees in hun vakkenpakket. In de overige talen worden werd in 2016/’17 door geen enkele geslaagde examen gedaan.

3.1.6 Geslaagden vwo voor vreemde talen¹⁾, 2016/’17*
Taal	Aantal geslaagden (x 1 000)
Duits	19,2
Frans	12,8
Latijn	7
Grieks	2,6
Spaans	2,4
Chinees	0,1
¹⁾ Exclusief Engels dat voor alle geslaagden verplicht is.

3.1.6 Geslaagden vwo voor vreemde talen¹⁾, 2016/’17*
Taal	Aantal geslaagden (x 1 000)
Duits	19,2
Frans	12,8
Latijn	7
Grieks	2,6
Spaans	2,4
Chinees	0,1
¹⁾ Exclusief Engels dat voor alle geslaagden verplicht is.

Zoals gezegd doen alle atheneumleerlingen (naast Engels) examen in een moderne vreemde taal, veelal Duits of Frans. Geslaagden met een maatschappijprofiel halen gemiddeld een hoger eindcijfer voor Duits en Frans dan geslaagden met een natuurprofiel. Voor Duits haalden geslaagden met een natuurprofiel gemiddeld een 6,0 en geslaagden met een maatschappijprofiel een 6,3. Voor Frans is dit een 6,1 voor geslaagden met een natuurprofiel en een 6,4 voor geslaagden met een maatschappijprofiel.

3.1.7 Gemiddelde eindcijfers geslaagden atheneum naar profiel, 2016/’17*
Vak	Natuurprofiel	Maatschappijprofiel
Duits	5,97	6,32
Frans	6,10	6,41

3.1.7 Gemiddelde eindcijfers geslaagden atheneum naar profiel, 2016/’17*
Vak	Natuurprofiel	Maatschappijprofiel
Duits	5,97	6,32
Frans	6,10	6,41

Er zijn regionale verschillen in het aandeel vwo-geslaagden dat kiest voor Duits. In Overijssel (66 procent) en Friesland (65 procent) deden geslaagden het vaakst examen Duits. In Noord-Holland deden geslaagden relatief het minst vaak examen Duits (48 procent).

3.1.8 Geslaagden vwo met Duits in het vakkenpakket, 2016/’17*
Gemeente	aandeel Duits (%)
Appingedam
Bedum	57
Bellingwedde	71
Ten Boer	55
Delfzijl	78
Groningen (gemeente)	49
Grootegast
Haren	41
Hoogezand-Sappemeer	50
Leek	48
Loppersum
Marum	79
Almere	47
Stadskanaal	74
Slochteren	66
Veendam	79
Vlagtwedde	80
Zeewolde	64
Winsum	42
Zuidhorn	44
Dongeradeel	52
Achtkarspelen	76
Ameland
het Bildt
Franekeradeel	86
Harlingen	77
Heerenveen	66
Kollumerland en Nieuwkruisland	100
Leeuwarden	55
Leeuwarderadeel	75
Ooststellingwerf	83
Opsterland	71
Smallingerland	70
Terschelling
Vlieland
Weststellingwerf	72
Assen	56
Coevorden	70
Emmen	70
Hoogeveen	66
Meppel	64
Littenseradiel	64
Almelo	58
Borne	62
Dalfsen	79
Deventer	65
Enschede	59
Haaksbergen	84
Hardenberg	77
Hellendoorn	75
Hengelo (O.)	65
Kampen	59
Losser	82
Noordoostpolder	72
Oldenzaal	68
Ommen	83
Raalte	81
Staphorst
Tubbergen	69
Urk	64
Wierden	78
Zwolle	55
Rijnwaarden	82
Aalten	50
Apeldoorn	57
Arnhem	50
Barneveld	59
Beuningen	65
Brummen	61
Buren	52
Culemborg	63
Doesburg	53
Doetinchem	67
Druten	60
Duiven	65
Ede	56
Elburg	76
Epe	78
Ermelo	57
Geldermalsen	59
Harderwijk	69
Hattem	40
Heerde	76
Heumen	49
Lochem	59
Maasdriel	66
Nijkerk	66
Nijmegen	44
Oldebroek	62
Putten	64
Renkum	56
Rheden	51
Rozendaal
Scherpenzeel	87
Tiel	51
Voorst	55
Wageningen	56
Westervoort	62
Winterswijk	80
Wijchen	55
Zaltbommel	64
Zevenaar	57
Zutphen	53
Nunspeet	66
Dronten	81
Neerijnen	79
Amersfoort	46
Baarn	34
De Bilt	51
Bunnik	64
Bunschoten	67
Eemnes	45
Houten	53
Leusden	52
Lopik	79
Montfoort	59
Renswoude
Rhenen	53
Soest	39
Utrecht (gemeente)	49
Veenendaal	56
Woudenberg	73
Wijk bij Duurstede	70
IJsselstein	64
Zeist	60
Nieuwegein	58
Aalsmeer	45
Alkmaar	55
Amstelveen	40
Amsterdam	37
Beemster	80
Bergen (NH.)	63
Beverwijk	40
Blaricum	61
Bloemendaal	41
Castricum	55
Diemen	58
Edam-Volendam	88
Enkhuizen	58
Haarlem	38
Haarlemmerliede en Spaarnwoude
Haarlemmermeer	58
Heemskerk	46
Heemstede	41
Heerhugowaard	62
Heiloo	53
Den Helder	71
Hilversum	35
Hoorn	57
Huizen	56
Landsmeer	49
Langedijk	48
Laren (NH.)	46
Medemblik	62
Oostzaan	48
Opmeer	77
Ouder-Amstel	43
Purmerend	60
Schagen	55
Texel	100
Uitgeest	54
Uithoorn	42
Velsen	36
Weesp	53
Zandvoort	38
Zaanstad	55
Alblasserdam	72
Alphen aan den Rijn	49
Barendrecht	55
Drechterland	49
Brielle	63
Capelle aan den IJssel	56
Delft	39
Dordrecht	46
Gorinchem	60
Gouda	42
's-Gravenhage (gemeente)	54
Hardinxveld-Giessendam	88
Hellevoetsluis	58
Hendrik-Ido-Ambacht	48
Stede Broec	60
Hillegom	50
Katwijk	47
Krimpen aan den IJssel	57
Leerdam	63
Leiden	38
Leiderdorp	48
Lisse	44
Maassluis	63
Nieuwkoop	64
Noordwijk	63
Noordwijkerhout	44
Oegstgeest	40
Oud-Beijerland	60
Binnenmaas	48
Korendijk	61
Oudewater
Papendrecht	72
Ridderkerk	63
Rotterdam	50
Rijswijk (ZH.)	55
Schiedam	44
Sliedrecht	69
Cromstrijen	55
Albrandswaard	63
Westvoorne	56
Strijen	61
Vianen	55
Vlaardingen	58
Voorschoten	54
Waddinxveen	49
Wassenaar	57
Woerden	59
Zoetermeer	57
Zoeterwoude
Zwijndrecht	30
Borsele	64
Goes	45
West Maas en Waal	67
Hulst	61
Kapelle	46
Middelburg (Z.)	52
Giessenlanden	56
Reimerswaal	44
Zederik	77
Terneuzen	57
Tholen	62
Veere	61
Vlissingen	75
Lingewaal	72
De Ronde Venen	55
Tytsjerksteradiel	63
Aalburg	67
Asten	50
Baarle-Nassau
Bergen op Zoom	44
Best	46
Boekel
Boxmeer	75
Boxtel	51
Breda	57
Deurne	70
Pekela
Dongen	53
Eersel	65
Eindhoven	56
Etten-Leur	56
Geertruidenberg	60
Gilze en Rijen	60
Goirle	47
Grave	67
Haaren	46
Helmond	71
's-Hertogenbosch	46
Heusden	60
Hilvarenbeek	52
Loon op Zand	84
Mill en Sint Hubert	68
Nuenen, Gerwen en Nederwetten	67
Oirschot	49
Oisterwijk	60
Oosterhout	56
Oss	57
Rucphen	62
Schijndel	57
Sint-Michielsgestel	42
Sint-Oedenrode	67
Someren	53
Son en Breugel	55
Steenbergen	64
Waterland	48
Tilburg	65
Uden	67
Valkenswaard	64
Veghel	46
Veldhoven	61
Vught	43
Waalre	65
Waalwijk	63
Werkendam	65
Woensdrecht	54
Woudrichem	49
Zundert	83
Wormerland	71
Onderbanken
Landgraaf	73
Beek (L.)	59
Beesel	76
Bergen (L.)	76
Brunssum	71
Gennep	70
Heerlen	57
Kerkrade	62
Maastricht	54
Meerssen	64
Mook en Middelaar	68
Nederweert	65
Nuth	67
Roermond	54
Schinnen	76
Simpelveld	71
Stein (L.)	59
Vaals
Venlo	60
Venray	81
Voerendaal	77
Weert	60
Valkenburg aan de Geul	58
Lelystad	72
Horst aan de Maas	81
Oude IJsselstreek	63
Teylingen	58
Utrechtse Heuvelrug	62
Oost Gelre	67
Koggenland	51
Lansingerland	58
Leudal	54
Maasgouw	65
Eemsmond	52
Gemert-Bakel	62
Halderberge	80
Heeze-Leende	69
Laarbeek	65
De Marne
Reusel-De Mierden	88
Roerdalen	63
Roosendaal	67
Schouwen-Duiveland	60
Aa en Hunze	68
Borger-Odoorn	80
Cuijk	66
Landerd	72
De Wolden	57
Noord-Beveland
Wijdemeren	40
Noordenveld	47
Twenterand	37
Westerveld	55
Sint Anthonis	86
Lingewaard	69
Cranendonck	54
Steenwijkerland	64
Moerdijk	79
Echt-Susteren	63
Sluis	56
Drimmelen	58
Bernheze	44
Ferwerderadiel	63
Alphen-Chaam	92
Bergeijk	63
Bladel	63
Gulpen-Wittem	68
Tynaarlo	49
Midden-Drenthe	62
Overbetuwe	64
Hof van Twente	75
Neder-Betuwe	69
Rijssen-Holten	76
Geldrop-Mierlo	53
Olst-Wijhe	54
Dinkelland	71
Westland	58
Midden-Delfland	51
Berkelland	64
Bronckhorst	53
Sittard-Geleen	42
Kaag en Braassem	38
Dantumadiel	60
Zuidplas	60
Peel en Maas	70
Oldambt	66
Zwartewaterland	77
Súdwest-Fryslân	56
Bodegraven-Reeuwijk	53
Eijsden-Margraten	68
Stichtse Vecht	55
Menameradiel	57
Hollands Kroon	69
Leidschendam-Voorburg	64
Goeree-Overflakkee	61
Pijnacker-Nootdorp	43
Molenwaard	74
Nissewaard	73
Krimpenerwaard	72
De Fryske Marren	67
Gooise Meren	49
Berg en Dal	59
Montferland	60
Menterwolde	74

3.1.8 Geslaagden vwo met Duits in het vakkenpakket, 2016/’17*
Gemeente	aandeel Duits (%)
Appingedam
Bedum	57
Bellingwedde	71
Ten Boer	55
Delfzijl	78
Groningen (gemeente)	49
Grootegast
Haren	41
Hoogezand-Sappemeer	50
Leek	48
Loppersum
Marum	79
Almere	47
Stadskanaal	74
Slochteren	66
Veendam	79
Vlagtwedde	80
Zeewolde	64
Winsum	42
Zuidhorn	44
Dongeradeel	52
Achtkarspelen	76
Ameland
het Bildt
Franekeradeel	86
Harlingen	77
Heerenveen	66
Kollumerland en Nieuwkruisland	100
Leeuwarden	55
Leeuwarderadeel	75
Ooststellingwerf	83
Opsterland	71
Smallingerland	70
Terschelling
Vlieland
Weststellingwerf	72
Assen	56
Coevorden	70
Emmen	70
Hoogeveen	66
Meppel	64
Littenseradiel	64
Almelo	58
Borne	62
Dalfsen	79
Deventer	65
Enschede	59
Haaksbergen	84
Hardenberg	77
Hellendoorn	75
Hengelo (O.)	65
Kampen	59
Losser	82
Noordoostpolder	72
Oldenzaal	68
Ommen	83
Raalte	81
Staphorst
Tubbergen	69
Urk	64
Wierden	78
Zwolle	55
Rijnwaarden	82
Aalten	50
Apeldoorn	57
Arnhem	50
Barneveld	59
Beuningen	65
Brummen	61
Buren	52
Culemborg	63
Doesburg	53
Doetinchem	67
Druten	60
Duiven	65
Ede	56
Elburg	76
Epe	78
Ermelo	57
Geldermalsen	59
Harderwijk	69
Hattem	40
Heerde	76
Heumen	49
Lochem	59
Maasdriel	66
Nijkerk	66
Nijmegen	44
Oldebroek	62
Putten	64
Renkum	56
Rheden	51
Rozendaal
Scherpenzeel	87
Tiel	51
Voorst	55
Wageningen	56
Westervoort	62
Winterswijk	80
Wijchen	55
Zaltbommel	64
Zevenaar	57
Zutphen	53
Nunspeet	66
Dronten	81
Neerijnen	79
Amersfoort	46
Baarn	34
De Bilt	51
Bunnik	64
Bunschoten	67
Eemnes	45
Houten	53
Leusden	52
Lopik	79
Montfoort	59
Renswoude
Rhenen	53
Soest	39
Utrecht (gemeente)	49
Veenendaal	56
Woudenberg	73
Wijk bij Duurstede	70
IJsselstein	64
Zeist	60
Nieuwegein	58
Aalsmeer	45
Alkmaar	55
Amstelveen	40
Amsterdam	37
Beemster	80
Bergen (NH.)	63
Beverwijk	40
Blaricum	61
Bloemendaal	41
Castricum	55
Diemen	58
Edam-Volendam	88
Enkhuizen	58
Haarlem	38
Haarlemmerliede en Spaarnwoude
Haarlemmermeer	58
Heemskerk	46
Heemstede	41
Heerhugowaard	62
Heiloo	53
Den Helder	71
Hilversum	35
Hoorn	57
Huizen	56
Landsmeer	49
Langedijk	48
Laren (NH.)	46
Medemblik	62
Oostzaan	48
Opmeer	77
Ouder-Amstel	43
Purmerend	60
Schagen	55
Texel	100
Uitgeest	54
Uithoorn	42
Velsen	36
Weesp	53
Zandvoort	38
Zaanstad	55
Alblasserdam	72
Alphen aan den Rijn	49
Barendrecht	55
Drechterland	49
Brielle	63
Capelle aan den IJssel	56
Delft	39
Dordrecht	46
Gorinchem	60
Gouda	42
's-Gravenhage (gemeente)	54
Hardinxveld-Giessendam	88
Hellevoetsluis	58
Hendrik-Ido-Ambacht	48
Stede Broec	60
Hillegom	50
Katwijk	47
Krimpen aan den IJssel	57
Leerdam	63
Leiden	38
Leiderdorp	48
Lisse	44
Maassluis	63
Nieuwkoop	64
Noordwijk	63
Noordwijkerhout	44
Oegstgeest	40
Oud-Beijerland	60
Binnenmaas	48
Korendijk	61
Oudewater
Papendrecht	72
Ridderkerk	63
Rotterdam	50
Rijswijk (ZH.)	55
Schiedam	44
Sliedrecht	69
Cromstrijen	55
Albrandswaard	63
Westvoorne	56
Strijen	61
Vianen	55
Vlaardingen	58
Voorschoten	54
Waddinxveen	49
Wassenaar	57
Woerden	59
Zoetermeer	57
Zoeterwoude
Zwijndrecht	30
Borsele	64
Goes	45
West Maas en Waal	67
Hulst	61
Kapelle	46
Middelburg (Z.)	52
Giessenlanden	56
Reimerswaal	44
Zederik	77
Terneuzen	57
Tholen	62
Veere	61
Vlissingen	75
Lingewaal	72
De Ronde Venen	55
Tytsjerksteradiel	63
Aalburg	67
Asten	50
Baarle-Nassau
Bergen op Zoom	44
Best	46
Boekel
Boxmeer	75
Boxtel	51
Breda	57
Deurne	70
Pekela
Dongen	53
Eersel	65
Eindhoven	56
Etten-Leur	56
Geertruidenberg	60
Gilze en Rijen	60
Goirle	47
Grave	67
Haaren	46
Helmond	71
's-Hertogenbosch	46
Heusden	60
Hilvarenbeek	52
Loon op Zand	84
Mill en Sint Hubert	68
Nuenen, Gerwen en Nederwetten	67
Oirschot	49
Oisterwijk	60
Oosterhout	56
Oss	57
Rucphen	62
Schijndel	57
Sint-Michielsgestel	42
Sint-Oedenrode	67
Someren	53
Son en Breugel	55
Steenbergen	64
Waterland	48
Tilburg	65
Uden	67
Valkenswaard	64
Veghel	46
Veldhoven	61
Vught	43
Waalre	65
Waalwijk	63
Werkendam	65
Woensdrecht	54
Woudrichem	49
Zundert	83
Wormerland	71
Onderbanken
Landgraaf	73
Beek (L.)	59
Beesel	76
Bergen (L.)	76
Brunssum	71
Gennep	70
Heerlen	57
Kerkrade	62
Maastricht	54
Meerssen	64
Mook en Middelaar	68
Nederweert	65
Nuth	67
Roermond	54
Schinnen	76
Simpelveld	71
Stein (L.)	59
Vaals
Venlo	60
Venray	81
Voerendaal	77
Weert	60
Valkenburg aan de Geul	58
Lelystad	72
Horst aan de Maas	81
Oude IJsselstreek	63
Teylingen	58
Utrechtse Heuvelrug	62
Oost Gelre	67
Koggenland	51
Lansingerland	58
Leudal	54
Maasgouw	65
Eemsmond	52
Gemert-Bakel	62
Halderberge	80
Heeze-Leende	69
Laarbeek	65
De Marne
Reusel-De Mierden	88
Roerdalen	63
Roosendaal	67
Schouwen-Duiveland	60
Aa en Hunze	68
Borger-Odoorn	80
Cuijk	66
Landerd	72
De Wolden	57
Noord-Beveland
Wijdemeren	40
Noordenveld	47
Twenterand	37
Westerveld	55
Sint Anthonis	86
Lingewaard	69
Cranendonck	54
Steenwijkerland	64
Moerdijk	79
Echt-Susteren	63
Sluis	56
Drimmelen	58
Bernheze	44
Ferwerderadiel	63
Alphen-Chaam	92
Bergeijk	63
Bladel	63
Gulpen-Wittem	68
Tynaarlo	49
Midden-Drenthe	62
Overbetuwe	64
Hof van Twente	75
Neder-Betuwe	69
Rijssen-Holten	76
Geldrop-Mierlo	53
Olst-Wijhe	54
Dinkelland	71
Westland	58
Midden-Delfland	51
Berkelland	64
Bronckhorst	53
Sittard-Geleen	42
Kaag en Braassem	38
Dantumadiel	60
Zuidplas	60
Peel en Maas	70
Oldambt	66
Zwartewaterland	77
Súdwest-Fryslân	56
Bodegraven-Reeuwijk	53
Eijsden-Margraten	68
Stichtse Vecht	55
Menameradiel	57
Hollands Kroon	69
Leidschendam-Voorburg	64
Goeree-Overflakkee	61
Pijnacker-Nootdorp	43
Molenwaard	74
Nissewaard	73
Krimpenerwaard	72
De Fryske Marren	67
Gooise Meren	49
Berg en Dal	59
Montferland	60
Menterwolde	74

3.2 Havo

In het schooljaar 2016/’17 haalden 47 duizend examenkandidaten een havo-diploma. Havo-leerlingen doen centraal schriftelijk eindexamen in zeven vakken, de andere vakken worden afgerond met een schoolexamen. In tegenstelling tot het vwo is op de havo een tweede vreemde taal geen onderdeel van de vakken in het verplichte deel. De overige vakken binnen het verplichte deel zijn gelijk aan de verplichte vakken op het vwo. Binnen het profiel Cultuur en maatschappij is een tweede vreemde taal wel verplicht. De rekentoets telde in 2016/’17 niet mee op de havo, maar moest wel zijn afgelegd om het diploma te behalen. Inmiddels is bekend dat de rekentoets helemaal wordt afgeschaft in het voortgezet onderwijs; rekenen zal worden geïntegreerd in het curriculum.

Net als op het vwo kiezen havo-leerlingen in het vierde leerjaar een van vier profielen of een combinatie daarvan. Economie en maatschappij is het meest gevolgde profiel door havo-geslaagden, zowel door jongens als meisjes. Daarna volgt het profiel Natuur en gezondheid, dit profiel wordt door meer meisjes dan jongens gekozen. Natuur en techniek wordt juist vaker door jongens gevolgd. Het profiel Cultuur en maatschappij wordt vaker door meisjes dan door jongens gevolgd evenals de combinatie van het profiel Economie en maatschappij en profiel Cultuur en maatschappij. In vergelijking tot het vwo wordt het combinatieprofiel Natuur en Techniek/Natuur en gezondheid door havo-geslaagden minder vaak gekozen.

3.2.1 Geslaagden havo naar profiel, 2016/’17*
Profiel	Jongens (x 1 000)	Meisjes (x 1 000)
Natuur en techniek	3,1	0,6
Natuur en gezondheid	3,7	5,8
Natuur en techniek/Natuur en gezondheid	3,8	3,1
Economie en maatschappij	10,6	9,0
Cultuur en maatschappij	0,9	4,1
Economie en maatschappij/Cultuur en maatschappij	0,4	1,9
Combinaties natuur- en maatschappijprofiel	0,0	0,0

3.2.1 Geslaagden havo naar profiel, 2016/’17*
Profiel	Jongens (x 1 000)	Meisjes (x 1 000)
Natuur en techniek	3,1	0,6
Natuur en gezondheid	3,7	5,8
Natuur en techniek/Natuur en gezondheid	3,8	3,1
Economie en maatschappij	10,6	9,0
Cultuur en maatschappij	0,9	4,1
Economie en maatschappij/Cultuur en maatschappij	0,4	1,9
Combinaties natuur- en maatschappijprofiel	0,0	0,0

3.2.2 Top tien vakken¹⁾ geslaagden havo, 2016/’17*
Vak	Geslaagden (geslaagden)
Wiskunde A	3160
Economie	2840
Geschiedenis	2750
Scheikunde	2010
Biologie	1990
Aardrijkskunde	1590
Duits	1470
Natuurkunde	1450
Management en organisatie	1360
Wiskunde B	1280
¹⁾Exclusief de verplichte vakken Nederlands, Engels en Maatschappijleer.

3.2.2 Top tien vakken¹⁾ geslaagden havo, 2016/’17*
Vak	Geslaagden (geslaagden)
Wiskunde A	3160
Economie	2840
Geschiedenis	2750
Scheikunde	2010
Biologie	1990
Aardrijkskunde	1590
Duits	1470
Natuurkunde	1450
Management en organisatie	1360
Wiskunde B	1280
¹⁾Exclusief de verplichte vakken Nederlands, Engels en Maatschappijleer.

Net als op het vwo worden Nederlands, Engels en Maatschappijleer door iedereen gevolgd. Afhankelijk van het gekozen profiel is Wiskunde A of Wiskunde B verplicht. Bij het profiel Cultuur en maatschappij is Wiskunde geen verplicht vak. Niet alle havo-leerlingen doen dus examen in Wiskunde. Buiten de vakken in het verplichte deel is Wiskunde A het meest gekozen vak door havo-geslaagden. Daarna volgt Economie, dit is een verplicht vak binnen het profiel Economie en maatschappij en een profielkeuzevak binnen Cultuur en maatschappij.

Net als op het vwo halen meisjes gemiddeld een hoger eindcijfer voor Nederlands dan jongens. Meisjes halen gemiddeld een 6,6 en jongens een 6,3. Bij Engels, Wiskunde A en Wiskunde B zijn de verschillen tussen jongens en meisjes klein, maar op Wiskunde B na allen significant.

3.2.3 Gemiddelde eindcijfers geslaagden havo, 2016/’17*
Vak	Jongens	Meisjes
Nederlands	6,27	6,61
Engels	6,96	6,85
Wiskunde A	6,53	6,44
Wiskunde B	6,65	6,66

3.2.3 Gemiddelde eindcijfers geslaagden havo, 2016/’17*
Vak	Jongens	Meisjes
Nederlands	6,27	6,61
Engels	6,96	6,85
Wiskunde A	6,53	6,44
Wiskunde B	6,65	6,66

Wiskunde A wordt vaker gevolgd dan Wiskunde B, vooral door meisjes. Bij Wiskunde A ligt de nadruk op het analyseren van verbanden tussen grootheden in een toegepaste probleemsituatie en op statistiek. Bij Wiskunde B ligt de nadruk op analyse en meetkunde (College voor Toetsen en Examens, z.d.-c). Leerlingen die Wiskunde B volgen kunnen Wiskunde D als extra vak volgen. Wiskunde D is een verbreding op Wiskunde B waarin leerlingen alleen schoolexamen doen en geen centraal schriftelijk examen. Een kleine duizend geslaagden hebben Wiskunde D gekozen, een kwart hiervan bestaat uit meisjes.

3.2.4 Geslaagden havo wiskunde, 2016/'17*
Vak	Jongens (x 1 000)	Meisjes (x 1 000)
Wiskunde A	14,3	17,3
Wiskunde B	7,7	5,2
Wiskunde D	0,7	0,2

3.2.4 Geslaagden havo wiskunde, 2016/'17*
Vak	Jongens (x 1 000)	Meisjes (x 1 000)
Wiskunde A	14,3	17,3
Wiskunde B	7,7	5,2
Wiskunde D	0,7	0,2

Havo-geslaagden die een natuurprofiel (Natuur en techniek; Natuur en gezondheid of een combinatie van deze profielen) hebben gekozen halen ongeveer even hoge cijfers voor Nederlands en Engels als examenkandidaten die een maatschappijprofiel (Economie en maatschappij; Cultuur en maatschappij of een combinatie van deze profielen) hebben gekozen.

3.2.5 Gemiddelde eindcijfers geslaagden havo naar profiel, 2016/'17*
Profiel	Natuurprofiel	Maatschappijprofiel
Nederlands	6,39	6,5
Engels	6,89	6,91

3.2.5 Gemiddelde eindcijfers geslaagden havo naar profiel, 2016/'17*
Profiel	Natuurprofiel	Maatschappijprofiel
Nederlands	6,39	6,5
Engels	6,89	6,91

Tweede vreemde taal

Voor havo-examenleerlingen is een tweede vreemde taal alleen verplicht voor leerlingen die het profiel Cultuur en maatschappij hebben gekozen. De overige leerlingen kunnen een vreemde taal als profielkeuzevak (profiel Economie en maatschappij) of in het vrije gedeelte (profiel Natuur en Techniek of profiel Natuur en Gezondheid) volgen. Examenkandidaten havo kunnen kiezen uit Frans, Duits, Spaans, Russisch, Italiaans, Arabisch, Turks of Fries, voor zover deze talen door de school worden aangeboden. Chinees kan alleen op het vwo worden gevolgd. Duits en Frans zijn het meest gevolgd door geslaagden, bijna 15 duizend geslaagden volgden Duits en ruim 9 duizend Frans. Spaans wordt door ruim duizend geslaagden als examenvak gekozen. De overige talen werden door minder dan 50 geslaagden gevolgd.

3.2.6 Geslaagden havo voor vreemde talen¹⁾, 2016/'17*
Vak	Aantal (x 1 000)
Duits	14,7
Frans	9,2
Spaans	1,3
¹⁾ Exclusief Engels dat voor alle geslaagden verplicht is.

3.2.6 Geslaagden havo voor vreemde talen¹⁾, 2016/'17*
Vak	Aantal (x 1 000)
Duits	14,7
Frans	9,2
Spaans	1,3
¹⁾ Exclusief Engels dat voor alle geslaagden verplicht is.

Zoals gezegd kunnen leerlingen met een natuurprofiel een tweede vreemde taal alleen in het vrije gedeelte volgen. Ruim 15 procent van de geslaagden met een natuurprofiel koos voor Duits en ruim 8 procent voor Frans. Leerlingen met een natuurprofiel halen ongeveer even hoge cijfers voor Duits en Frans als leerlingen met een maatschappijprofiel.

Geslaagden in de meeste grensprovincies met Duitsland doen relatief vaak examen in Duits. In Limburg is voor de meeste geslaagden Duits onderdeel van hun vakkenpakket. In Noord-Holland doen relatief weinig leerlingen examen Duits.

3.2.7 Geslaagden havo met Duits in het vakkenpakket, 2016/’17*
Gemeente	aandeel Duits (%)
Appingedam
Bedum
Bellingwedde
Ten Boer
Delfzijl	33
Groningen (gemeente)	32
Grootegast
Haren	21
Hoogezand-Sappemeer	41
Leek	20
Loppersum	37
Marum
Almere	24
Stadskanaal	21
Slochteren	46
Veendam	32
Vlagtwedde	56
Zeewolde	27
Winsum	30
Zuidhorn	30
Dongeradeel	44
Achtkarspelen	31
Ameland
het Bildt	38
Franekeradeel	52
Harlingen	43
Heerenveen	37
Kollumerland en Nieuwkruisland	41
Leeuwarden	34
Leeuwarderadeel	38
Ooststellingwerf	22
Opsterland	45
Schiermonnikoog
Smallingerland	35
Terschelling
Vlieland
Weststellingwerf	21
Assen	20
Coevorden	38
Emmen	32
Hoogeveen	37
Meppel	38
Littenseradiel
Almelo	30
Borne	35
Dalfsen	40
Deventer	31
Enschede	31
Haaksbergen	22
Hardenberg	46
Hellendoorn	24
Hengelo (O.)	40
Kampen	26
Losser	36
Noordoostpolder	30
Oldenzaal	35
Ommen	36
Raalte	41
Staphorst	45
Tubbergen	45
Urk	38
Wierden	37
Zwolle	39
Rijnwaarden	43
Aalten	56
Apeldoorn	31
Arnhem	34
Barneveld	53
Beuningen	43
Brummen	27
Buren	30
Culemborg	22
Doesburg	54
Doetinchem	45
Druten	54
Duiven	43
Ede	35
Elburg	41
Epe	48
Ermelo	37
Geldermalsen	29
Harderwijk	36
Hattem	34
Heerde	43
Heumen	29
Lochem	40
Maasdriel	53
Nijkerk	29
Nijmegen	31
Oldebroek	40
Putten	35
Renkum	36
Rheden	43
Rozendaal
Scherpenzeel	47
Tiel	29
Voorst	27
Wageningen	33
Westervoort	40
Winterswijk	47
Wijchen	43
Zaltbommel	36
Zevenaar	30
Zutphen	39
Nunspeet	43
Dronten	34
Neerijnen	30
Amersfoort	26
Baarn	20
De Bilt	36
Bunnik	39
Bunschoten	48
Eemnes
Houten	34
Leusden	27
Lopik	23
Montfoort	33
Renswoude
Rhenen	30
Soest	27
Utrecht (gemeente)	24
Veenendaal	33
Woudenberg	31
Wijk bij Duurstede	42
IJsselstein	20
Zeist	41
Nieuwegein	22
Aalsmeer	22
Alkmaar	29
Amstelveen	20
Amsterdam	23
Beemster	53
Bergen (NH.)	33
Beverwijk	26
Blaricum	30
Bloemendaal	33
Castricum	37
Diemen	20
Edam-Volendam	35
Enkhuizen	39
Haarlem	26
Haarlemmerliede en Spaarnwoude	38
Haarlemmermeer	32
Heemskerk	28
Heemstede	31
Heerhugowaard	30
Heiloo	32
Den Helder	32
Hilversum	20
Hoorn	40
Huizen	26
Landsmeer
Langedijk	34
Laren (NH.)
Medemblik	24
Oostzaan
Opmeer
Ouder-Amstel
Purmerend	29
Schagen	18
Texel	69
Uitgeest	25
Uithoorn	24
Velsen	25
Weesp
Zandvoort	37
Zaanstad	26
Alblasserdam	36
Alphen aan den Rijn	22
Barendrecht	28
Drechterland	31
Brielle	21
Capelle aan den IJssel	29
Delft	21
Dordrecht	30
Gorinchem	40
Gouda	16
's-Gravenhage (gemeente)	30
Hardinxveld-Giessendam	23
Hellevoetsluis	23
Hendrik-Ido-Ambacht	44
Stede Broec	26
Hillegom	39
Katwijk	27
Krimpen aan den IJssel	33
Leerdam	26
Leiden	22
Leiderdorp	25
Lisse	27
Maassluis	22
Nieuwkoop	24
Noordwijk	30
Noordwijkerhout	30
Oegstgeest	28
Oud-Beijerland	38
Binnenmaas	28
Korendijk	53
Oudewater	32
Papendrecht	36
Ridderkerk	36
Rotterdam	28
Rijswijk (ZH.)	36
Schiedam	26
Sliedrecht	32
Cromstrijen	33
Albrandswaard	25
Westvoorne	17
Strijen
Vianen	20
Vlaardingen	26
Voorschoten	39
Waddinxveen	25
Wassenaar	38
Woerden	30
Zoetermeer	20
Zoeterwoude
Zwijndrecht	29
Borsele	30
Goes	33
West Maas en Waal	39
Hulst	39
Kapelle
Middelburg (Z.)	36
Giessenlanden	29
Reimerswaal	18
Zederik	41
Terneuzen	27
Tholen	30
Veere	41
Vlissingen	28
Lingewaal	45
De Ronde Venen	28
Tytsjerksteradiel	40
Aalburg	40
Asten	25
Baarle-Nassau
Bergen op Zoom	19
Best	24
Boekel	36
Boxmeer	30
Boxtel	23
Breda	34
Deurne	28
Pekela
Dongen	28
Eersel	28
Eindhoven	25
Etten-Leur	31
Geertruidenberg	33
Gilze en Rijen	24
Goirle	22
Grave	43
Haaren	30
Helmond	28
's-Hertogenbosch	33
Heusden	34
Hilvarenbeek	16
Loon op Zand	36
Mill en Sint Hubert	33
Nuenen, Gerwen en Nederwetten	26
Oirschot
Oisterwijk	31
Oosterhout	30
Oss	27
Rucphen	39
Schijndel	36
Sint-Michielsgestel	40
Sint-Oedenrode	23
Someren	27
Son en Breugel	28
Steenbergen
Waterland	33
Tilburg	24
Uden	50
Valkenswaard	28
Veghel	31
Veldhoven	31
Vught	38
Waalre	23
Waalwijk	27
Werkendam	35
Woensdrecht
Woudrichem	24
Zundert	32
Wormerland	31
Onderbanken	40
Landgraaf	38
Beek (L.)	40
Beesel	29
Bergen (L.)	46
Brunssum	48
Gennep
Heerlen	40
Kerkrade	50
Maastricht	38
Meerssen	48
Mook en Middelaar	33
Nederweert	35
Nuth	45
Roermond	43
Schinnen	43
Simpelveld	77
Stein (L.)	38
Vaals	79
Venlo	52
Venray	38
Voerendaal	50
Weert	27
Valkenburg aan de Geul	44
Lelystad	36
Horst aan de Maas	47
Oude IJsselstreek	58
Teylingen	31
Utrechtse Heuvelrug	40
Oost Gelre	41
Koggenland	22
Lansingerland	35
Leudal	39
Maasgouw	25
Eemsmond	44
Gemert-Bakel	16
Halderberge	21
Heeze-Leende	33
Laarbeek	22
De Marne
Reusel-De Mierden	54
Roerdalen	35
Roosendaal	31
Schouwen-Duiveland	24
Aa en Hunze	21
Borger-Odoorn	36
Cuijk	41
Landerd	39
De Wolden	33
Noord-Beveland
Wijdemeren	16
Noordenveld	20
Twenterand	32
Westerveld	39
Sint Anthonis	24
Lingewaard	38
Cranendonck	35
Steenwijkerland	37
Moerdijk	28
Echt-Susteren	33
Sluis	56
Drimmelen	38
Bernheze	27
Ferwerderadiel
Alphen-Chaam
Bergeijk	25
Bladel	42
Gulpen-Wittem	57
Tynaarlo	28
Midden-Drenthe	24
Overbetuwe	34
Hof van Twente	35
Neder-Betuwe	40
Rijssen-Holten	38
Geldrop-Mierlo	29
Olst-Wijhe	41
Dinkelland	40
Westland	23
Midden-Delfland	24
Berkelland	31
Bronckhorst	34
Sittard-Geleen	35
Kaag en Braassem	27
Dantumadiel	40
Zuidplas	28
Peel en Maas	29
Oldambt	32
Zwartewaterland	50
Súdwest-Fryslân	24
Bodegraven-Reeuwijk	26
Eijsden-Margraten	43
Stichtse Vecht	31
Menameradiel	43
Hollands Kroon	19
Leidschendam-Voorburg	40
Goeree-Overflakkee	24
Pijnacker-Nootdorp	17
Molenwaard	37
Nissewaard	28
Krimpenerwaard	31
De Fryske Marren	38
Gooise Meren	33
Berg en Dal	39
Montferland	35
Menterwolde	59

3.2.7 Geslaagden havo met Duits in het vakkenpakket, 2016/’17*
Gemeente	aandeel Duits (%)
Appingedam
Bedum
Bellingwedde
Ten Boer
Delfzijl	33
Groningen (gemeente)	32
Grootegast
Haren	21
Hoogezand-Sappemeer	41
Leek	20
Loppersum	37
Marum
Almere	24
Stadskanaal	21
Slochteren	46
Veendam	32
Vlagtwedde	56
Zeewolde	27
Winsum	30
Zuidhorn	30
Dongeradeel	44
Achtkarspelen	31
Ameland
het Bildt	38
Franekeradeel	52
Harlingen	43
Heerenveen	37
Kollumerland en Nieuwkruisland	41
Leeuwarden	34
Leeuwarderadeel	38
Ooststellingwerf	22
Opsterland	45
Schiermonnikoog
Smallingerland	35
Terschelling
Vlieland
Weststellingwerf	21
Assen	20
Coevorden	38
Emmen	32
Hoogeveen	37
Meppel	38
Littenseradiel
Almelo	30
Borne	35
Dalfsen	40
Deventer	31
Enschede	31
Haaksbergen	22
Hardenberg	46
Hellendoorn	24
Hengelo (O.)	40
Kampen	26
Losser	36
Noordoostpolder	30
Oldenzaal	35
Ommen	36
Raalte	41
Staphorst	45
Tubbergen	45
Urk	38
Wierden	37
Zwolle	39
Rijnwaarden	43
Aalten	56
Apeldoorn	31
Arnhem	34
Barneveld	53
Beuningen	43
Brummen	27
Buren	30
Culemborg	22
Doesburg	54
Doetinchem	45
Druten	54
Duiven	43
Ede	35
Elburg	41
Epe	48
Ermelo	37
Geldermalsen	29
Harderwijk	36
Hattem	34
Heerde	43
Heumen	29
Lochem	40
Maasdriel	53
Nijkerk	29
Nijmegen	31
Oldebroek	40
Putten	35
Renkum	36
Rheden	43
Rozendaal
Scherpenzeel	47
Tiel	29
Voorst	27
Wageningen	33
Westervoort	40
Winterswijk	47
Wijchen	43
Zaltbommel	36
Zevenaar	30
Zutphen	39
Nunspeet	43
Dronten	34
Neerijnen	30
Amersfoort	26
Baarn	20
De Bilt	36
Bunnik	39
Bunschoten	48
Eemnes
Houten	34
Leusden	27
Lopik	23
Montfoort	33
Renswoude
Rhenen	30
Soest	27
Utrecht (gemeente)	24
Veenendaal	33
Woudenberg	31
Wijk bij Duurstede	42
IJsselstein	20
Zeist	41
Nieuwegein	22
Aalsmeer	22
Alkmaar	29
Amstelveen	20
Amsterdam	23
Beemster	53
Bergen (NH.)	33
Beverwijk	26
Blaricum	30
Bloemendaal	33
Castricum	37
Diemen	20
Edam-Volendam	35
Enkhuizen	39
Haarlem	26
Haarlemmerliede en Spaarnwoude	38
Haarlemmermeer	32
Heemskerk	28
Heemstede	31
Heerhugowaard	30
Heiloo	32
Den Helder	32
Hilversum	20
Hoorn	40
Huizen	26
Landsmeer
Langedijk	34
Laren (NH.)
Medemblik	24
Oostzaan
Opmeer
Ouder-Amstel
Purmerend	29
Schagen	18
Texel	69
Uitgeest	25
Uithoorn	24
Velsen	25
Weesp
Zandvoort	37
Zaanstad	26
Alblasserdam	36
Alphen aan den Rijn	22
Barendrecht	28
Drechterland	31
Brielle	21
Capelle aan den IJssel	29
Delft	21
Dordrecht	30
Gorinchem	40
Gouda	16
's-Gravenhage (gemeente)	30
Hardinxveld-Giessendam	23
Hellevoetsluis	23
Hendrik-Ido-Ambacht	44
Stede Broec	26
Hillegom	39
Katwijk	27
Krimpen aan den IJssel	33
Leerdam	26
Leiden	22
Leiderdorp	25
Lisse	27
Maassluis	22
Nieuwkoop	24
Noordwijk	30
Noordwijkerhout	30
Oegstgeest	28
Oud-Beijerland	38
Binnenmaas	28
Korendijk	53
Oudewater	32
Papendrecht	36
Ridderkerk	36
Rotterdam	28
Rijswijk (ZH.)	36
Schiedam	26
Sliedrecht	32
Cromstrijen	33
Albrandswaard	25
Westvoorne	17
Strijen
Vianen	20
Vlaardingen	26
Voorschoten	39
Waddinxveen	25
Wassenaar	38
Woerden	30
Zoetermeer	20
Zoeterwoude
Zwijndrecht	29
Borsele	30
Goes	33
West Maas en Waal	39
Hulst	39
Kapelle
Middelburg (Z.)	36
Giessenlanden	29
Reimerswaal	18
Zederik	41
Terneuzen	27
Tholen	30
Veere	41
Vlissingen	28
Lingewaal	45
De Ronde Venen	28
Tytsjerksteradiel	40
Aalburg	40
Asten	25
Baarle-Nassau
Bergen op Zoom	19
Best	24
Boekel	36
Boxmeer	30
Boxtel	23
Breda	34
Deurne	28
Pekela
Dongen	28
Eersel	28
Eindhoven	25
Etten-Leur	31
Geertruidenberg	33
Gilze en Rijen	24
Goirle	22
Grave	43
Haaren	30
Helmond	28
's-Hertogenbosch	33
Heusden	34
Hilvarenbeek	16
Loon op Zand	36
Mill en Sint Hubert	33
Nuenen, Gerwen en Nederwetten	26
Oirschot
Oisterwijk	31
Oosterhout	30
Oss	27
Rucphen	39
Schijndel	36
Sint-Michielsgestel	40
Sint-Oedenrode	23
Someren	27
Son en Breugel	28
Steenbergen
Waterland	33
Tilburg	24
Uden	50
Valkenswaard	28
Veghel	31
Veldhoven	31
Vught	38
Waalre	23
Waalwijk	27
Werkendam	35
Woensdrecht
Woudrichem	24
Zundert	32
Wormerland	31
Onderbanken	40
Landgraaf	38
Beek (L.)	40
Beesel	29
Bergen (L.)	46
Brunssum	48
Gennep
Heerlen	40
Kerkrade	50
Maastricht	38
Meerssen	48
Mook en Middelaar	33
Nederweert	35
Nuth	45
Roermond	43
Schinnen	43
Simpelveld	77
Stein (L.)	38
Vaals	79
Venlo	52
Venray	38
Voerendaal	50
Weert	27
Valkenburg aan de Geul	44
Lelystad	36
Horst aan de Maas	47
Oude IJsselstreek	58
Teylingen	31
Utrechtse Heuvelrug	40
Oost Gelre	41
Koggenland	22
Lansingerland	35
Leudal	39
Maasgouw	25
Eemsmond	44
Gemert-Bakel	16
Halderberge	21
Heeze-Leende	33
Laarbeek	22
De Marne
Reusel-De Mierden	54
Roerdalen	35
Roosendaal	31
Schouwen-Duiveland	24
Aa en Hunze	21
Borger-Odoorn	36
Cuijk	41
Landerd	39
De Wolden	33
Noord-Beveland
Wijdemeren	16
Noordenveld	20
Twenterand	32
Westerveld	39
Sint Anthonis	24
Lingewaard	38
Cranendonck	35
Steenwijkerland	37
Moerdijk	28
Echt-Susteren	33
Sluis	56
Drimmelen	38
Bernheze	27
Ferwerderadiel
Alphen-Chaam
Bergeijk	25
Bladel	42
Gulpen-Wittem	57
Tynaarlo	28
Midden-Drenthe	24
Overbetuwe	34
Hof van Twente	35
Neder-Betuwe	40
Rijssen-Holten	38
Geldrop-Mierlo	29
Olst-Wijhe	41
Dinkelland	40
Westland	23
Midden-Delfland	24
Berkelland	31
Bronckhorst	34
Sittard-Geleen	35
Kaag en Braassem	27
Dantumadiel	40
Zuidplas	28
Peel en Maas	29
Oldambt	32
Zwartewaterland	50
Súdwest-Fryslân	24
Bodegraven-Reeuwijk	26
Eijsden-Margraten	43
Stichtse Vecht	31
Menameradiel	43
Hollands Kroon	19
Leidschendam-Voorburg	40
Goeree-Overflakkee	24
Pijnacker-Nootdorp	17
Molenwaard	37
Nissewaard	28
Krimpenerwaard	31
De Fryske Marren	38
Gooise Meren	33
Berg en Dal	39
Montferland	35
Menterwolde	59

3.3 Vmbo-t

Bijna 48 duizend leerlingen haalden in het schooljaar 2016/’17 een diploma in de theoretische leerweg van het vmbo (vmbo-t). Vmbo-t-leerlingen doen centraal schriftelijk examen in minimaal zes vakken. Dit zijn Nederlands, Engels, twee profielvakken en twee vakken in het vrije deel. Om door te kunnen stromen naar de havo moet een leerlingen in zeven vakken examen hebben gedaan op het vmbo-t. Leerlingen moeten de rekentoets hebben afgelegd, maar deze telt niet mee voor het halen van het diploma. Inmiddels is bekend dat de rekentoets helemaal wordt afgeschaft in het voortgezet onderwijs; rekenen zal worden geïntegreerd in het curriculum.

Nederlands en Engels zijn verplichte examenvakken voor alle vmbo-t-leerlingen. Wiskunde is alleen voor examenkandidaten die het profiel Techniek of Landbouw hebben gekozen een verplicht eindexamenvak. Wiskunde was het meest gevolgde vak door geslaagden, 89 procent van de geslaagden volgde Wiskunde. Jongens (93 procent) volgden iets vaker Wiskunde dan meisjes (85 procent). De meeste vmbo-t-examenkandidaten kiezen dus voor Wiskunde. Voor examenkandidaten met het profiel Zorg en Welzijn of het profiel Economie is Wiskunde een profielkeuzevak.

3.3.1 Top tien vakken¹⁾ geslaagden vmbo-t, 2016/’17*
Vak	Aantal leerlingen (1 000 geslaagden)
Wiskunde	42,7
Economie	36,5
Biologie	28
Duits	19,6
Geschiedenis	19,5
Natuur- en scheikunde 1	15,9
Aardrijkskunde	14,5
Natuur- en scheikunde 2	10,5
Frans	5,5
Kunstvakken II beeldende vakken-tekenen	5,1
¹⁾ Exclusief de verplichte vakken Nederlands, Engels en Maatschappijleer.

3.3.1 Top tien vakken¹⁾ geslaagden vmbo-t, 2016/’17*
Vak	Aantal leerlingen (1 000 geslaagden)
Wiskunde	42,7
Economie	36,5
Biologie	28
Duits	19,6
Geschiedenis	19,5
Natuur- en scheikunde 1	15,9
Aardrijkskunde	14,5
Natuur- en scheikunde 2	10,5
Frans	5,5
Kunstvakken II beeldende vakken-tekenen	5,1
¹⁾ Exclusief de verplichte vakken Nederlands, Engels en Maatschappijleer.

Meisjes haalden gemiddeld een hoger eindcijfer voor Nederlands dan jongens: 6,6 tegenover 6,2. Bij Engels en Wiskunde zijn de verschillen in eindcijfer tussen jongens en meisjes kleiner, maar nog steeds significant.

Op het vmbo-t is een tweede vreemde taal niet verplicht. Examenkandidaten die het profiel Economie hebben gekozen, kunnen een tweede vreemde taal als profielkeuzevak volgen. De overige leerlingen kunnen een tweede vreemde taal binnen de vrije ruimte volgen. Bijna 20 duizend vmbo-t geslaagden deden eindexamen Duits, 41 procent van de geslaagden. Ruim 5 duizend geslaagden volgden Frans, ruim 11 procent.

3.3.2 Gemiddelde eindcijfers geslaagden vmbo-t, 2016/'17*
Vak	Jongens	Meisjes
Nederlands	6,25	6,63
Engels	6,91	6,85
Wiskunde	6,64	6,57

3.3.2 Gemiddelde eindcijfers geslaagden vmbo-t, 2016/'17*
Vak	Jongens	Meisjes
Nederlands	6,25	6,63
Engels	6,91	6,85
Wiskunde	6,64	6,57

3.3.3 Vreemde talen¹⁾ geslaagden vmbo-t, 2016/'17*
Vak	Aantal leerlingen (x 1 000)
Duits	19,6
Frans	5,5
Spaans	0,3
Fries	0,1
¹⁾ Exclusief Engels dat voor alle geslaagde verplicht is.

3.3.3 Vreemde talen¹⁾ geslaagden vmbo-t, 2016/'17*
Vak	Aantal leerlingen (x 1 000)
Duits	19,6
Frans	5,5
Spaans	0,3
Fries	0,1
¹⁾ Exclusief Engels dat voor alle geslaagde verplicht is.

In grensgemeenten met Duitsland deden relatief veel vmbo-t-geslaagden Duits. In de provincie Limburg is dit aandeel het hoogst. Ook in het oostelijk deel van Gelderland deden relatief veel vmbo-t-geslaagden examen Duits en in de Randstad relatief weinig. In Noord-Holland werd het minst examen gedaan in Duits.

Samenvatting en conclusie

In het schooljaar 2016/’17 haalden ruim 129 duizend leerlingen een diploma van het vwo(34 duizend), havo (47 duizend) of vmbo-t (48 duizend). Het slagingspercentage onder de havo-examenkandidaten was duidelijk lager dan onder de leerlingen die examen deden voor vwo of vmbo-t. De vwo-geslaagden haalden gemiddeld het hoogste eindexamencijfer.

Op het vwo is een combinatie van de profielen Natuur en techniek en Natuur en Gezondheid met 36 procent van de geslaagden het meest gekozen profiel; het werd iets vaker door meisjes dan door jongens gevolgd. Op de havo kozen de geslaagden het vaakst voor het profiel Economie en maatschappij (42 procent); jongens vaker dan meisjes. In vergelijking met het vwo wordt het combinatieprofiel Natuur en techniek/Natuur en gezondheid door de havo geslaagden minder vaak gekozen.

Naast de voor iedereen verplichte vakken Nederlands, Engels en Maatschappijleer kent het vwo nog een verplichting voor Wiskunde (A, B of C). Welke vakken de geslaagde leerlingen nog meer volgden, hangt voor een groot deel samen met het profiel waarin zij examen deden. Voor de vwo-geslaagden was Scheikunde het meest gekozen (niet direct verplichte)vak. Dat vak is verplicht binnen de vwo-profielen Natuur en techniek én Natuur en gezondheid; samen en in combinatie gekozen door 60 procent van de vwo geslaagden. Inde top tien van de havo-geslaagden stond Wiskunde A bovenaan en ook in die van de vmbo-t-geslaagden was Wiskunde favoriet. Binnen de havo is Wiskunde voor drie van devier profielen verplicht, alleen niet binnen Cultuur en maatschappij. Maar ook daar wordt Wiskunde nog wel met regelmaat gekozen. Voor bepaalde vervolgopleidingen in het hbo is Wiskunde verplicht. Een vakkenpakket zonder Wiskunde verkleint de mogelijkheden voor een vervolgopleiding binnen het hbo.

Op zowel vwo, havo als vmbo-t geldt dat meisjes gemiddeld een hoger eindcijfer voor Nederlands haalden dan jongens. Voor de vakken Engels en Wiskunde zijn de verschillen tussen jongens en meisjes klein.

Op het vwo en op de havo haalden geslaagden met een natuurprofiel ongeveer even hoge cijfers voor Nederlands en Engels als geslaagden met een maatschappijprofiel.

Vwo-geslaagden die Wiskunde C volgden, haalden voor dit vak gemiddeld een lager eindcijfer dan degenen die Wiskunde A en Wiskunde B volgden. Op het vwo is Wiskunde verplicht, alle leerlingen moeten dus voor Wiskunde kiezen. Wiskunde C wordt alleen gevolgd door leerlingen met het profiel Cultuur en maatschappij waarin geen andere exacte vakken zijn opgenomen.
Een klein deel van de geslaagden op het vwo en de havo die Wiskunde B volgden koos voor Wiskunde D. Op het vwo werd Wiskunde D vaker gekozen dan op de havo.

Duits was de meest gekozen vreemde taal onder vwo-, havo- en vmbo-t-geslaagden. Er zijn regionale verschillen in het aandeel geslaagden dat voor Duits kiest. Voor zowel vwo-,havo- als vmbo-t-geslaagden geldt dat in Noord-Holland het minst vaak Duits wordt gevolgd. Op de havo en op het vmbo-t volgden geslaagden in de grensstreek met Duitsland vaker Duits. Op het vwo is dit patroon minder zichtbaar. Op de havo en het vmbo-t is een tweede vreemde taal niet voor alle geslaagden verplicht. Alle vwo’ers moeten een tweede vreemde taal kiezen; vrijwel alle geslaagden kozen voor Duits of Frans.

Literatuur

College voor Toetsen en Examens. (z.d.-a). Judicium cum laude - Examenblad. Geraadpleegd op 11 februari 2019.

College voor Toetsen en Examens. (z.d.-b). vwo in 2016 - Examenblad. Geraadpleegd op 11 februari 2019.

College voor Toetsen en Examens. (z.d.-c). havo in 2016 - Examenblad. Geraadpleegd op 11 februari 2019.

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2019, 28 januari). Kamerbrief alternatieven transitieperiode rekenen. Geraadpleegd op 11 februari 2019.

NOS. (2019, 5 februari). Tijd rekentoets voorbij, rekenen wordt onderdeel van wiskunde.Geraadpleegd op 11 februari 2019.

Bijlage: Vakken per onderwijssoort en profiel

Vwo

Verplicht deel

Centraal schriftelijke examen:
-Nederlandse taal en literatuur
-Engelse taal en literatuur
-Moderne vreemde taal bij atheneum. Bij het gymnasium Latijn of Grieks
Schoolexamen:
-Maatschappijleer
-Culturele en kunstzinnige vorming (CKV). Bij het gymnasium is dit klassieke culturele vorming. (voldoende of goed)
-Lichamelijke opvoeding (voldoende of goed)
- Rekenen (cijfer telt niet mee voor diploma)

Profiel deel

Natuur en techniek
-Wiskunde B
-Natuurkunde
-Scheikunde
-Keuze uit: natuur, leven en technologie; informatica; biologie of wiskunde D
Natuur en gezondheid
-Wiskunde A (of B)
-Biologie
-Scheikunde
-Keuze uit: natuur, leven en technologie; aardrijkskunde of natuurkunde
Economie en maatschappij
-Wiskunde A (of B)
-Economie
-Geschiedenis
-Keuze uit: bedrijfseconomie;
aardrijkskunde; maatschappijwetenschappen of moderne vreemde taal
Cultuur en maatschappij
-Wiskunde C (of A of B)
-Geschiedenis
-Keuze uit: kunstvakken; filosofie of moderne vreemde taal
-Keuze uit: aardrijkskunde; maatschappijwetenschappen of economie
Vrije deel
-Keuzevak

Havo

Verplicht deel

Centraal schriftelijke examen:
-Nederlandse taal en literatuur
-Engelse taal en literatuur

Schoolexamen:
-Maatschappijleer
-Culturele en kunstzinnige vorming (CKV) (voldoende of goed)
-Lichamelijke opvoeding (voldoende of goed)
-Rekenen (cijfer telt niet mee voor diploma)

Profiel deel

Natuur en techniek
-Wiskunde B
-Natuurkunde
-Scheikunde
-Keuze uit: natuur, leven en technologie; informatica of biologie of wiskunde D
Natuur en gezondheid
-Wiskunde A (of B)
-Biologie
-Scheikunde
-Keuze uit: natuur, leven en technologie; aardrijkskunde of natuurkunde
Economie en maatschappij
-Wiskunde A (of B)
-Economie
-Geschiedenis
-Keuze uit: bedrijfseconomie;
aardrijkskunde; maatschappijwetenschappen of moderne vreemde taal
Cultuur en maatschappij
-Geschiedenis
-Moderne vreemde taal
-Keuze uit: kunstvakken; filosofie of moderne vreemde taal
-Keuze uit: aardrijkskunde; maatschappijwetenschappen of economie
Vrije deel
-Keuzevak

Vmbo-t

Verplicht deel

Centraal schriftelijke examen:
-Nederlands
-Engels
Schoolexamen:
-Maatschappijleer
-Lichamelijke opvoeding (voldoende of goed)
-Keuze uit: beeldende vorming; muziek; dans of drama.
-Rekenen (cijfer telt niet mee voor diploma)

Profiel deel

Techniek
-Wiskunde
-Natuur- en scheikunde 1
Zorg en Welzijn
-Biologie
-Keuze uit: wiskunde, aardrijkskunde, geschiedenis, maatschappijleer 2
Economie
-Economie
-Keuze uit: Frans; Duits of wiskunde
Landbouw
-Wiskunde
-Keuze uit: natuur- en scheikunde 1 of biologie
Vrije deel
-Twee keuzevakken