Auteur: Rudi Bakker

Jeugdhulp 2023

Over deze publicatie

In deze rapportage presenteert het CBS de voorlopige cijfers over jeugdhulp in 2023.

Inleiding

Rijk en gemeenten hebben ieder een verantwoordelijkheid voor hulp aan jongeren; gemeenten zijn sinds 2015 verantwoordelijk voor jeugdzorg en het rijk is verantwoordelijk voor het functioneren van het systeem als zodanig, de stelselverantwoordelijkheid. Om gemeenten en rijk daarbij te ondersteunen is in de Jeugdwet een regeling opgenomen over het ontsluiten van beleidsinformatie. De beleidsinformatie gaat over jeugdhulpgebruik en de inzet van jeugdbescherming en jeugdreclassering. Jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen dienen hierover gegevens te verstrekken aan het CBS.

In deze rapportage staan de voorlopige resultaten over jeugdhulp in 2023. De resultaten over jeugdbescherming en jeugdreclassering worden in een aparte rapportage beschreven.

Jeugdhulp is gedefinieerd als de hulp en zorg zoals deze bedoeld en beschreven is in de Jeugdwet. Het betreft hulp en zorg aan jongeren en hun ouders bij psychische, psychosociale en of gedragsproblemen, een verstandelijke beperking van de jongere, of opvoedingsproblemen van de ouders. Het CBS verzamelt bij jeugdhulpverleners alleen gegevens over jeugdhulp die direct aan de jeugdhulpverlener wordt vergoed door de gemeente, de zogenaamde zorg in natura. Gegevens over jeugdhulp die door de cliënt zelf wordt vergoed met een persoonsgebonden budget (PGB), worden aan het CBS verstrekt door de Sociale verzekeringsbank (SVB). Particulier gefinancierde jeugdhulp, waarbij de hulp door de ouders zelf wordt betaald, valt buiten dit onderzoek.

0.0.1 Jongeren met jeugdhulp naar financieringsvorm 1)
 Jongeren met alleen zorg in naturaJongeren met zorg in natura en PGBJongeren met alleen PGB
2019410745139206325
2020403680130606660
2021440185122955985
2022448130114305155
2023*453830107004960
1)Personen van 0 tot en met 22 jaar.

Uit figuur 0.0.1 blijkt dat in 2023 ruim 469 duizend jongeren jeugdhulp hebben ontvangen. In 97 procent van de gevallen wordt de zorg direct door de gemeente aan de jeugdhulpverlener vergoed. Een klein deel van de jongeren met jeugdhulp, 1 procent, maakte alleen gebruik van een PGB. Het aantal jongeren dat gebruik maakt van een PGB neemt al jaren af.

De in dit rapport gepubliceerde aantallen over 2023 zijn de voorlopige resultaten, weergegeven met een *. Elk jaar blijkt dat het definitieve resultaat iets meer jongeren met jeugdhulp laat zien dan de voorlopige cijfers. Voor 2022 waren er in de definitieve versie 1,7 procent meer jongeren dan in de voorlopige versie. Op grond hiervan verwachten we dat het totaal aantal jongeren met jeugdhulp in 2023 nog met 8 duizend zal toenemen tot 477 duizend jongeren. Dat zou een stijging zijn van 2,7 procent ten opzichte van 2022 en dat zou betekenen dat 1 op elke 9,3 jongere tot en met 22 jaar en 1 op de 7,2 jongeren tot en met 17 jaar jeugdhulp in natura en/of een jeugd-PGB krijgt. De gegevens van de SVB over jeugdhulpontvangers met een PGB bevat geen zorginhoudelijke informatie. Overal waar in het vervolg jeugdhulp staat bedoelen we dan ook de jeugdhulp die is geleverd volgens het zorg in natura-principe.

De afgelopen jaren heeft het CBS enkele wijzigingen doorgevoerd bij het samenstellen van de cijfers. In de bijlage staat een toelichting hoe deze wijzigingen van invloed zijn geweest op de uitkomsten.

1. Jongeren met jeugdhulp

In 2023 kregen 465 duizend jongeren jeugdhulp in natura. In 2022 waren dit er 460 duizend. De meeste jongeren, 96 procent, kregen jeugdhulp zonder verblijf. Dat wil zeggen dat zij niet op de locatie van de jeugdhulpaanbieder overnachtten. Van hen kregen bijna 24 duizend jongeren in 2023 zowel jeugdhulp zonder als jeugdhulp met verblijf. Dit is mogelijk als de zorg gedurende het jaar wijzigt of als de jongere bij de ene jeugdhulpaanbieder verblijft en tegelijkertijd ook hulp zonder verblijf krijgt van een andere jeugdhulpaanbieder. 

1.0.1 Jongeren met jeugdhulp1)
 Column1
Zonder verblijf422920
Zowel zonder als met verblijf23745
Met verblijf17860
1)Personen van 0 tot en met 22 jaar.

In 2023 ontvingen de meeste jeugdhulpjongeren, 72 procent, ambulante jeugdhulp op de locatie van de jeugdhulpaanbieder. Er waren in 2023 ruim 7 duizend jongeren meer met deze hulpvorm dan in 2022. Ruim 21 procent van de jongeren met jeugdhulp kreeg deze in het eigen netwerk, 15 procent kreeg jeugdhulp van het wijk- of buurtteam van de gemeente en 7 procent kreeg daghulp op locatie van de jeugdhulpaanbieder. Ook hier geldt dat jongeren in een jaar meerdere hulpvormen kunnen hebben gehad.

1.0.2 Jongeren zonder verblijf1)
 2023* (x 1 000)2022 (x 1 000)2021 (x 1 000)2020 (x 1 000)
Totaal
zonder
verblijf
446,665441,875433,98397,68
Ambulant335,51328,27316,31281,675
Netwerk
jongere
99,71599,81596,5483,195
Wijkteam69,4171,09574,93583,08
Daghulp35,77534,0532,84530,3
1)Personen van 0 tot en met 22 jaar. Jongeren met meerdere hulpvormen komen meerdere malen in de figuur voor.

Het aantal jongeren dat door het wijk- of buurtteam van de gemeente wordt geholpen neemt iets af. Gemeenten vertalen zelf de definitie van jeugdhulp uit de jeugdwet naar de praktijksituatie in hun eigen wijkteam. Bij veel wijkteams lopen vraagverheldering, planvorming, doorverwijzing en eventueel hulpverlening in meer of mindere mate door elkaar. Hierdoor is het onderscheid tussen jongeren die wel of niet jeugdhulp van het wijkteam krijgen, en dus bij het CBS moeten worden aangeleverd, soms lastig te maken. Als gevolg hiervan zijn niet alleen de aantallen jongeren met wijkhulp tussen gemeenten moeilijk vergelijkbaar, ook laat de ontwikkeling in de tijd soms een grillig verloop zien.

Bijna 42 duizend jongeren kregen in 2023 jeugdhulp met verblijf. Dat is 9 procent van alle jongeren met jeugdhulp. Hiervan waren 19 duizend jongeren in een pleeggezin opgenomen. Bijna 7 duizend jongeren kregen gezinsgerichte opvang. In 2023 hadden 1 675 jongeren een gesloten plaatsing. Dat waren er 165 minder dan in 2022. 18 duizend jongeren kregen een andere vorm van jeugdhulp met verblijf (figuur 1.0.3).

1.0.3 Jongeren met verblijf1)
 2023* (x 1 000)2022 (x 1 000)2021 (x 1 000)2020 (x 1 000)
Totaal
met verblijf
41,60542,1143,7742,47
Pleegzorg19,4219,58520,8621,21
Gezinsgericht6,586,3956,545,31
Gesloten
plaatsing
1,6751,841,8952,08
Overig18,1918,5118,9718,135
1)Personen van 0 tot en met 22 jaar. Jongeren met meerdere hulpvormen komen meerdere malen in de figuur voor.

1.1 10,4 procent van de jongeren ontvangt jeugdhulp

Jeugdhulp is in principe bedoeld voor personen tot 18 jaar. Deze leeftijdsgrens is niet heel hard. Sinds 1 juli 2018 lopen sommige vormen van jeugdhulp zoals pleegzorg standaard door tot 21 jaar. In uitzonderlijke gevallen kan de jeugdhulp worden voortgezet tot de leeftijd van 23 jaar. Van alle 4,5 miljoen jongeren in de leeftijd tot en met 22 jaar kreeg 10,4 procent jeugdhulp in 2023. Als de groep van 18 tot en met 22-jarigen buiten beschouwing gelaten wordt, ontving 13,5 procent van alle jongeren jeugdhulp in deze periode.

Jongens ontvangen vaker jeugdhulp dan meisjes. Dit geldt zowel voor jeugdhulp met verblijf als voor jeugdhulp zonder verblijf. In 2023 kregen 217 duizend meisjes en 248 duizend jongens jeugdhulp. Het aandeel meisjes met jeugdhulp neemt de laatste jaren licht toe, met name bij jeugdhulp zonder verblijf (figuur 1.1.1).

1.1.1 Jongeren naar geslacht1)
 Jongens (%)Meisjes (%)
Nederland
2023*22743952176580
202222617002161035
202122594402156565
202022680902167645
Totaal jeugdhulp
2023*247545216985
2022247220212335
2021247060205420
2020232135184605
Zonder verblijf
2023*238360208305
2022238040203835
2021237495196485
2020222360175320
Met verblijf
2023*2172019890
20222231519790
20212323020540
20202255519915
1)Personen van 0 tot en met 22 jaar.

1.2 Jongeren met verblijf ouder dan jongeren zonder verblijf

De meeste jongeren met jeugdhulp in 2023 hadden een basisschoolleeftijd, 78 duizend van hen waren 4 tot en met 7 jaar oud en 146 duizend waren 8 tot en met 11 jaar. Nederland kende op 1 januari 2023 739 duizend 8 t/m 11-jarigen. Van hen kreeg dus bijna 20 procent jeugdhulp. Van de 1,17 miljoen Nederlandse jongeren van 12-17 jaar kregen er 194 duizend jeugdhulp in 2023. Dat is 16,6 procent.

1.2.1 Jongeren naar leeftijd1)
 0-3 jaar (%)4-7 jaar (%)8-11 jaar (%)12-17 jaar (%)18 en ouder (%)
Nederland
2023*69424070817573935011713300
202269109570763573865511634600
202168166070841574950011716500
202068668571155075644011825700
Totaal jeugdhulp
2023*296257843514604519399516430
2022306707780514532019014015625
2021305257719514653018292515305
2020284957246513618016498514615
Zonder verblijf
2023*279907654014340018628512450
2022289757587014259518234512090
2021286507499014364017477511925
2020265757006013305015637511620
Met verblijf
2023*295550108195207054740
2022314052858445209854255
2021343057409020215154070
2020330055108640213303690
1)Personen van 0 tot en met 22 jaar. Bij Nederland is de leeftijdscategorie 18 jaar en ouder weggelaten omdat slechts een klein deel van deze jongeren jeugdhulp ontvangt.

Van de jongeren met jeugdhulp zonder verblijf was ruim 55 procent jonger dan 12 jaar, bij jeugdhulp met verblijf was bijna 39 procent jonger dan 12 jaar. Het aandeel jongeren van 18 jaar en ouder met jeugdhulp met verblijf, ten opzichte van alle jongeren met jeugdhulp met verblijf, is toegenomen van 8,7 procent in 2020 naar 11,4 procent in 2023. 

1.3 Jeugdhulp hangt samen met kenmerken van ouders en huishouden

Uit CBS-onderzoek1) is gebleken dat bepaalde achtergrondkenmerken van de ouders en het huishouden van de jongere in meer of mindere mate samenhang vertonen met het krijgen van jeugdhulp. Dat wil overigens niet zeggen dat jeugdhulp het gevolg is van deze kenmerken of een combinatie ervan. Van een aantal achtergrondkenmerken2) is in deze paragraaf weergegeven hoe de situatie van jongeren met jeugdhulp afwijkt van de jongeren zonder jeugdhulp.

1.3.1 Jeugdhulp naar huishoudkenmerken1)
 Ja (%)Nee (%)
Ouders op hetzelfde adres
Nederland32399101211065
Totaal jeugdhulp267315182925
Zonder verblijf264485168460
Met verblijf915531695
WMO in huishouden
Nederland2490554188065
Totaal jeugdhulp61240387140
Zonder verblijf55070376940
Met verblijf1429525135
GGZ in huishouden
Nederland10848253352295
Totaal jeugdhulp201725246655
Zonder verblijf193325238685
Met verblijf2243017000
Verdachte in huishouden
Nederland2036704233445
Totaal jeugdhulp33375415005
Zonder verblijf29140402870
Met verblijf893030500
1)Personen van 0 tot en met 22 jaar.

Bij 73 procent van de Nederlandse jongeren woonden beide juridische ouders in hetzelfde huishouden. Voor jongeren met jeugdhulp zonder verblijf was dit 61 procent en bij jongeren met jeugdhulp met verblijf slechts 22 procent.
Hetzelfde patroon is te zien voor jongeren uit huishoudens waar ook gebruik wordt gemaakt van ondersteuning op grond van de wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) of waarin zorgkosten zijn gemaakt voor geestelijke gezondheidszorg (GGZ) dan wel GGZ-medicatie is voorgeschreven. Bijna 6 procent van alle kinderen in Nederland woont in een huishouden waarin ook gebruik wordt gemaakt van de WMO en 24 procent in een huishouden met GGZ-zorg en/of medicatie. Bij jongeren met jeugdhulp zonder verblijf was dit veel hoger met respectievelijk 13 en 45 procent en bij jongeren met jeugdhulp met verblijf zelfs 36 en 57 procent. 
Bijna 5 procent van alle jongeren in Nederland heeft iemand in het huishouden die als verdachte van een misdrijf is aangemerkt. Bij jongeren met jeugdhulp zonder verblijf was dit 7 procent en bij jongeren met jeugdhulp met verblijf 23 procent.

1.3.2 Jeugdhulp naar huishoudinkomen1)
 Met jeugdhulp (%)
Totaal jeugdhulp
Totaal10,4
Laagste kwintiel15,7
2e kwintiel13,4
3e kwintiel10,7
4e kwintiel8,5
Hoogste kwintiel6,6
Zonder verblijf
Totaal10
Laagste kwintiel14,4
2e kwintiel12,9
3e kwintiel10,5
4e kwintiel8,4
Hoogste kwintiel6,5
Met verblijf
Totaal0,9
Laagste kwintiel2,9
2e kwintiel1,3
3e kwintiel0,6
4e kwintiel0,3
Hoogste kwintiel0,2
1)Personen van 0 tot en met 22 jaar.

In Nederland wonen 647 duizend jongeren tot en met 22 jaar in een huishouden3) met een inkomen dat tot de laagste 20 procent van alle huishoudinkomens behoort. Van hen ontving 15,7 procent jeugdhulp in 2023. Het aandeel jongeren met jeugdhulp daalt naarmate het huishoudinkomen hoger is. In de 20 procent rijkste huishoudens kreeg 6,6 procent van de jongeren jeugdhulp.
Van alle 4,2 miljoen Nederlandse jongeren tot en met 22 jaar, waarvan het huishoudinkomen bekend is, kreeg in 2023 0,9 procent jeugdhulp met verblijf. In de 20 procent laagste inkomens kreeg 2,9 procent jeugdhulp met verblijf. Dat is ruim drie keer zo vaak.

1.3.3. Jeugdhulp naar herkomst1)
 Jeugdhulp zonder verblijf (%)Jeugdhulp met verblijf (%)
Totaal geboren in Nederland10,10,9
Nederland100,9
Europa (exclusief Nederland)6,91
Turkije7,60,5
Marokko10,10,6
Suriname13,61,9
Nederlands-Caribisch gebied8,53,1
Indonesië9,70,8
Overig Afrika, Azië, Amerika en Oceanië10,11
Totaal niet geboren in Nederland6,50,8
Europa (exclusief Nederland)5,60,6
Turkije6,30,4
Marokko9,51
Suriname8,62,2
Nederlands-Caribisch gebied102
Indonesië40,3
Overig Afrika, Azië, Amerika en Oceanië70,8
1)Personen van 0 tot en met 22 jaar.

Ongeveer 90 procent van de jongeren die in 2023 jeugdhulp kregen, zijn geboren in Nederland. De meeste van hen, 70 procent, hebben ouders die ook in Nederland zijn geboren. Uit figuur 1.3.3 blijkt dat 10 procent van hen jeugdhulp zonder verblijf kreeg in 2023 en bijna 1 procent jeugdhulp met verblijf.

Van in Nederland geboren jongeren met minstens een ouder die in Suriname geboren is, heeft 13,6 procent jeugdhulp zonder verblijf. Bijna twee procent van deze jongeren kregen jeugdhulp met verblijf in 2023. In de groep jongeren die in Nederland zijn geboren met een ouder uit het Nederlands-Caribisch gebied kreeg het grootste aandeel jeugdhulp met verblijf, namelijk 3,1 procent. Dat is ruim vijf keer meer dan bijvoorbeeld bij in Nederland geboren jongeren met een Marokkaanse of Turkse ouder, waarvan een relatief laag aandeel jeugdhulp met verblijf krijgt.

1.4 6 procent jeugdhulpontvangers ook in jeugdbescherming

Bijna 93 procent van de 465 duizend jongeren met jeugdhulp in 2023 ontving alleen jeugdhulp en daarnaast geen andere vorm van jeugdzorg. Van de jongeren met jeugdhulp kreeg ruim 6 procent naast jeugdhulp ook jeugdbescherming en 890 jongeren kregen naast jeugdhulp en jeugdbescherming ook jeugdreclassering (figuur 1.4.1). Bij ruim 3 duizend jongeren was naast jeugdhulp ook een jeugdreclasseringsmaatregel van kracht zonder jeugdbescherming (0,7 procent). 

Jongeren tot en met drie jaar die jeugdhulp met verblijf kregen, hadden in 64 procent van de gevallen ook jeugdbescherming. Bij jongeren van 4 tot en met 7 jaar was dit 58 procent en bij jongeren van 8 tot en met 11 jaar 48 procent. 
Van de jongeren met jeugdhulp zonder verblijf had bijna 8 procent van de 0 tot en met 3-jarigen ook jeugdbescherming. Van de 4 tot en met 7-jarigen had 6 procent ook jeugdbescherming en van de 8 tot en met 11-jarigen 5 procent.

Jongeren kunnen pas vanaf 12 jaar een jeugdreclasseringsmaatregel opgelegd krijgen en jeugdbescherming houdt op zodra de jongere de leeftijd van achttien jaar bereikt.

1.4.1 Samenloop jeugdzorgvormen
 Alleen jeugdhulp (%)Jeugdhulp en jeugdbescherming (%)Jeugdhulp en jeugdreclassering (%)Jeugdhulp en jeugdbescherming en jeugdreclassering (%)
Totaal jeugdhulp
0 tot en met 3 jaar26535308500
4 tot en met 7 jaar72800563000
8 tot en met 11 jaar138235780550
12 tot en met 17 jaar178220125602325890
18 tot en met 22 jaar1544009900
Zonder verblijf
0 tot en met 3 jaar25875211500
4 tot en met 7 jaar71985455500
8 tot en met 11 jaar136890650550
12 tot en met 17 jaar17418091752205720
18 tot en met 22 jaar1165008050
Met verblijf
0 tot en met 3 jaar1120183500
4 tot en met 7 jaar2190282500
8 tot en met 11 jaar4325387000
12 tot en met 17 jaar116558060450540
18 tot en met 22 jaar442503150


Het aandeel jongeren met jeugdhulp in combinatie met jeugdbescherming en/of jeugdreclassering neemt de laatste jaren heel geleidelijk af van 9 procent in 2020 naar 7 procent in 2023. 

1.4.2 Samenloop jeugdzorgvormen
 Alleen jeugdhulp (%)Jeugdhulp en jeugdbescherming (%)Jeugdhulp en jeugdreclassering (%)Jeugdhulp en jeugdbescherming en jeugdreclassering (%)
2023*431235290853320890
2022424275311303225930
2021415435328303285930
20203749053138033551005

1.5 Grote regionale verschillen in aandeel jeugdhulp

Van de in totaal 465 duizend jongeren met jeugdhulp in 2023 woonden er 98 duizend in Zuid-Holland4). Zeeland had het kleinste aantal, ruim 11 duizend Zeeuwse jongeren ontvingen jeugdhulp. De meeste jongeren in jeugdhulp kwamen uit Amsterdam (22 duizend), Den Haag (16 duizend), Rotterdam (13 duizend) en Utrecht (11 duizend). Echter, wanneer wordt gekeken naar het aandeel van de jongeren met jeugdhulp ten opzichte van alle jongeren in de gemeente, dan blijkt dat in de gemeenten Tiel en Veendam meer dan 19 procent van de jongeren tot 18 jaar jeugdhulp kreeg (zie figuur 1.5.1). De gemeenten Nissewaard, Best, Weert en Cranendonck hadden met meer dan 4 procent het hoogste aandeel jongeren van 18 jaar en ouder met jeugdhulp.

1.5.1 Jeugdhulp bij 0 t/m 17-jarigen
Gemeente_naamaandeelJH (%)
's-Gravenhage14,17
's-Hertogenbosch13,17
AaenHunze13,91
Aalsmeer14,67
Aalten12,96
Achtkarspelen12,17
Alblasserdam13,78
Albrandswaard10,14
Alkmaar15,8
Almelo15,23
Almere13,38
Alphen-Chaam11,94
AlphenaandenRijn13,75
Altena12,32
Ameland6,74
Amersfoort15,43
Amstelveen11,16
Amsterdam14,09
Apeldoorn14,93
Arnhem15,63
Assen16,99
Asten10,93
Baarle-Nassau12,9
Baarn13,88
Barendrecht10,44
Barneveld9,87
Beek15,48
Beekdaelen14,5
Beesel15,57
Bergeijk10,75
Bergen(L.)14,53
Bergen(NH.)12,88
BergenDal12,74
BergenopZoom17,78
Berkelland13,25
Bernheze14,16
Best14,62
Beuningen13,82
Beverwijk13,25
Bladel10,24
Blaricum12,17
Bloemendaal11,38
Bodegraven-Reeuwijk12,11
Boekel11,79
Borger-Odoorn13,76
Borne13,12
Borsele13,54
Boxtel13,44
Breda13,77
Bronckhorst12,88
Brummen14,42
Brunssum18,18
Bunnik13,64
Bunschoten15,74
Buren15,75
CapelleaandenIJssel16,37
Castricum12,49
Coevorden11,55
Cranendonck12,48
Culemborg13,86
Dalfsen11,52
Dantumadiel11,25
DeBilt14,75
DeFryskeMarren11,4
Delft15,99
DenHelder17,18
DeRondeVenen10,42
Deurne10,43
Deventer11,8
DeWolden11,59
Diemen10,04
DijkenWaard15,4
Dinkelland9,28
Doesburg17,09
Doetinchem12,29
Dongen15,04
Dordrecht15,19
Drechterland10,03
Drimmelen16,3
Dronten12,1
Druten13,63
Duiven15,99
Echt-Susteren18,35
Edam-Volendam8,34
Ede12,71
Eemnes13,2
Eemsdelta13,28
Eersel10,45
Eijsden-Margraten11,9
Eindhoven11,61
Elburg10,96
Emmen14,37
Enkhuizen14,71
Enschede14,61
Epe12,94
Ermelo14,09
Etten-Leur14,91
Geertruidenberg17,8
Geldrop-Mierlo14,25
Gemert-Bakel9,21
Gennep15,68
GilzeenRijen14,7
Goeree-Overflakkee10,94
Goes17,96
Goirle13,18
GooiseMeren12,94
Gorinchem14,87
Gouda14,91
Groningen14,77
Gulpen-Wittem13,3
Haaksbergen10,55
Haarlem11
Haarlemmermeer13,28
Halderberge15,14
Hardenberg12,99
Harderwijk15,58
Hardinxveld-Giessendam9,62
Harlingen12,62
Hattem10,29
Heemskerk13,03
Heemstede11,87
Heerde14,63
Heerenveen13,39
Heerlen16,64
Heeze-Leende11,5
Heiloo13,15
Hellendoorn11,56
Helmond12,67
Hendrik-Ido-Ambacht13,55
Hengelo14,47
HetHogeland15,36
Heumen11,6
Heusden13,2
Hillegom16,51
Hilvarenbeek10,22
Hilversum13,19
HoekscheWaard13,05
HofvanTwente11,16
HollandsKroon14,6
Hoogeveen13,78
Hoorn14,05
HorstaandeMaas13,45
Houten12,82
Huizen13,89
Hulst15,08
IJsselstein15,16
KaagenBraassem12,96
Kampen13,38
Kapelle16,56
Katwijk12,8
Kerkrade16,82
Koggenland11,46
KrimpenaandenIJssel14,84
Krimpenerwaard11,85
Laarbeek10,82
Landgraaf15,15
Landsmeer12,26
LandvanCuijk12,9
Lansingerland11,55
Laren12,79
Leeuwarden17,89
Leiden16,66
Leiderdorp16,26
Leidschendam-Voorburg14,29
Lelystad11,5
Leudal15,65
Leusden14,35
Lingewaard15,66
Lisse15,65
Lochem13,03
LoonopZand13,81
Lopik10,52
Losser13,11
Maasdriel12,59
Maasgouw14,69
Maashorst12,41
Maassluis6,31
Maastricht16,1
Medemblik12,37
Meerssen14,36
Meierijstad13,05
Meppel13,38
Middelburg15,31
Midden-Delfland10,18
Midden-Drenthe13,68
Midden-Groningen17,18
Moerdijk16,05
Molenlanden12,74
Montferland12,63
Montfoort9,6
MookenMiddelaar11,03
Neder-Betuwe12,7
Nederweert14,65
Nieuwegein14,54
Nieuwkoop12,68
Nijkerk12,4
Nijmegen15,99
Nissewaard14,6
Noardeast-Fryslân12,38
Noord-Beveland14,7
Noordenveld12,21
Noordoostpolder9,72
Noordwijk14,94
Nuenen,GerwenenNederwetten10,34
Nunspeet11,37
Oegstgeest14,89
Oirschot14,6
Oisterwijk11,34
Oldambt15,62
Oldebroek10,69
Oldenzaal12,2
Olst-Wijhe11,13
Ommen12,03
Oosterhout16,74
OostGelre14,89
Ooststellingwerf15,14
Oostzaan8,32
Opmeer11,7
Opsterland11,87
Oss17,56
OudeIJsselstreek17,11
Ouder-Amstel12,03
Oudewater9,91
Overbetuwe14,29
Papendrecht14,72
PeelenMaas11,5
Pekela16,12
Pijnacker-Nootdorp12,62
Purmerend10,96
Putten12,33
Raalte7,27
Reimerswaal12,86
Renkum16,7
Renswoude10,15
Reusel-DeMierden9,89
Rheden15,5
Rhenen11,11
Ridderkerk11,03
Rijssen-Holten11,83
Rijswijk13,55
Roerdalen15,53
Roermond15,21
Roosendaal15,29
Rotterdam9,92
Rozendaal12,1
Rucphen16,54
Schagen11,94
Scherpenzeel11,16
Schiedam6,8
Schiermonnikoog8,11
Schouwen-Duiveland13,02
Simpelveld12,29
Sint-Michielsgestel10,55
Sittard-Geleen17,71
Sliedrecht17,7
Sluis17,16
Smallingerland15,22
Soest14,02
Someren9,53
SonenBreugel13,54
Stadskanaal15,06
Staphorst6,38
StedeBroec12,83
Steenbergen16,16
Steenwijkerland11,01
Stein14,64
StichtseVecht12,04
Súdwest-Fryslân13,83
Terneuzen18,6
Terschelling13,16
Texel13,49
Teylingen13,99
Tholen12,93
Tiel25,87
Tilburg14,43
Tubbergen9,57
Twenterand13,72
Tynaarlo12,82
Tytsjerksteradiel12,96
Uitgeest11,05
Uithoorn12,02
Urk7,46
Utrecht14,71
UtrechtseHeuvelrug13,58
Vaals11,25
ValkenburgaandeGeul13,02
Valkenswaard14,55
Veendam19,48
Veenendaal12,89
Veere11,43
Veldhoven14,24
Velsen14,95
Venlo14,1
Venray13,52
Vijfheerenlanden11,01
Vlaardingen7,12
Vlieland6,25
Vlissingen17,37
Voerendaal8,52
VoorneaanZee9,25
Voorschoten12,66
Voorst10,1
Vught12,35
Waadhoeke12,95
Waalre12,63
Waalwijk13,71
Waddinxveen11,96
Wageningen14,12
Wassenaar11,03
Waterland11,26
Weert13,99
WestBetuwe13,99
Westerkwartier14,46
Westerveld12,43
Westervoort17,25
Westerwolde12,38
Westland12,3
WestMaasenWaal14,95
Weststellingwerf10,71
Wierden9,6
Wijchen14,29
Wijdemeren12,41
WijkbijDuurstede15,6
Winterswijk15,75
Woensdrecht14,81
Woerden12,29
Wormerland8,75
Woudenberg11,79
Zaanstad16,03
Zaltbommel12,91
Zandvoort10,83
Zeewolde15,96
Zeist15,96
Zevenaar15,77
Zoetermeer17,78
Zoeterwoude15,8
Zuidplas12,99
Zundert11,64
Zutphen17,09
Zwartewaterland8,9
Zwijndrecht16,78
Zwolle11,87

1.5.2 Jeugdhulp bij 18 t/m 22-jarigen
Gemeente_naamaandeelJH (%)
's-Gravenhage1,13
's-Hertogenbosch1,28
AaenHunze1,67
Aalsmeer0,6
Aalten1,73
Achtkarspelen1,05
Alblasserdam1,51
Albrandswaard0,56
Alkmaar1,37
Almelo1,56
Almere1,52
Alphen-Chaam0
AlphenaandenRijn1,69
Altena0,76
Ameland0
Amersfoort3,5
Amstelveen1,15
Amsterdam1,98
Apeldoorn1,59
Arnhem1,41
Assen2,6
Asten0
Baarle-Nassau0
Baarn2,25
Barendrecht0,44
Barneveld0,79
Beek0
Beekdaelen0,53
Beesel2
Bergeijk3,91
Bergen(L.)0
Bergen(NH.)0
BergenDal1,07
BergenopZoom1,38
Berkelland0,61
Bernheze0,52
Best4,78
Beuningen1,14
Beverwijk0,84
Bladel3,64
Blaricum1,36
Bloemendaal1,7
Bodegraven-Reeuwijk1,48
Boekel0
Borger-Odoorn2,29
Borne1,02
Borsele1,48
Boxtel1,55
Breda0,51
Bronckhorst0,99
Brummen1,36
Brunssum1,27
Bunnik1,18
Bunschoten0,7
Buren2,16
CapelleaandenIJssel2,23
Castricum0,86
Coevorden1,27
Cranendonck4,19
Culemborg1,64
Dalfsen1,03
Dantumadiel1,24
DeBilt1,66
DeFryskeMarren1
Delft0,98
DenHelder1,78
DeRondeVenen0,68
Deurne0,58
Deventer0,96
DeWolden1,15
Diemen1,17
DijkenWaard0,7
Dinkelland0
Doesburg0
Doetinchem0,95
Dongen0,58
Dordrecht1,43
Drechterland1,1
Drimmelen0
Dronten0,69
Druten0,87
Duiven0,7
Echt-Susteren1,82
Edam-Volendam0,89
Ede1,02
Eemnes1,68
Eemsdelta2,15
Eersel1,9
Eijsden-Margraten0,73
Eindhoven3,3
Elburg0,7
Emmen2,09
Enkhuizen1,41
Enschede1,32
Epe1,05
Ermelo1,19
Etten-Leur1,13
Geertruidenberg0,81
Geldrop-Mierlo3,12
Gemert-Bakel0,64
Gennep0
GilzeenRijen0,71
Goeree-Overflakkee0,68
Goes1,26
Goirle0
GooiseMeren1,53
Gorinchem1,33
Gouda1,35
Groningen0,76
Gulpen-Wittem0
Haaksbergen1,02
Haarlem1,93
Haarlemmermeer1,07
Halderberge1,46
Hardenberg1,02
Harderwijk0,61
Hardinxveld-Giessendam1,64
Harlingen1,12
Hattem0
Heemskerk1,43
Heemstede1,4
Heerde1,02
Heerenveen1,08
Heerlen1,16
Heeze-Leende3,57
Heiloo0,83
Hellendoorn0,66
Helmond1,14
Hendrik-Ido-Ambacht0,54
Hengelo1,08
HetHogeland1,53
Heumen0
Heusden1,22
Hillegom1,48
Hilvarenbeek0
Hilversum1,59
HoekscheWaard0,72
HofvanTwente0,75
HollandsKroon1,18
Hoogeveen2,18
Hoorn1,5
HorstaandeMaas0,97
Houten1,41
Huizen1,3
Hulst0,72
IJsselstein1,74
KaagenBraassem1,16
Kampen0,92
Kapelle0
Katwijk0,99
Kerkrade1,27
Koggenland0,91
KrimpenaandenIJssel2,04
Krimpenerwaard1,23
Laarbeek1,13
Landgraaf1,31
Landsmeer1,74
LandvanCuijk0,44
Lansingerland0,89
Laren0
Leeuwarden1,86
Leiden0,67
Leiderdorp1,77
Leidschendam-Voorburg0,84
Lelystad1,22
Leudal3,87
Leusden1,45
Lingewaard1,04
Lisse1,63
Lochem0,67
LoonopZand0,75
Lopik1,89
Losser0
Maasdriel1,1
Maasgouw2,45
Maashorst0,55
Maassluis1,1
Maastricht0,55
Medemblik1,14
Meerssen1
Meierijstad0,83
Meppel2,08
Middelburg1,32
Midden-Delfland1,31
Midden-Drenthe1,56
Midden-Groningen1,82
Moerdijk1,38
Molenlanden1,19
Montferland0,68
Montfoort1,07
MookenMiddelaar0
Neder-Betuwe1,79
Nederweert3,42
Nieuwegein2,14
Nieuwkoop0,61
Nijkerk0,99
Nijmegen1,13
Nissewaard5,04
Noardeast-Fryslân1,1
Noord-Beveland0
Noordenveld1,66
Noordoostpolder0,87
Noordwijk1,16
Nuenen,GerwenenNederwetten3,89
Nunspeet0,91
Oegstgeest0,77
Oirschot2,6
Oisterwijk0,67
Oldambt1,73
Oldebroek0
Oldenzaal0,44
Olst-Wijhe0
Ommen0
Oosterhout0,85
OostGelre1,1
Ooststellingwerf1,27
Oostzaan0
Opmeer1,13
Opsterland0,62
Oss0,93
OudeIJsselstreek0,87
Ouder-Amstel1,89
Oudewater0
Overbetuwe1,36
Papendrecht1,05
PeelenMaas0,98
Pekela1,41
Pijnacker-Nootdorp0,92
Purmerend1,31
Putten0
Raalte0,79
Reimerswaal1,87
Renkum0,99
Renswoude0
Reusel-DeMierden2,29
Rheden1,39
Rhenen1,61
Ridderkerk1,18
Rijssen-Holten1,89
Rijswijk1,19
Roerdalen2,83
Roermond2,98
Roosendaal1,32
Rotterdam1,95
Rozendaal0
Rucphen2,19
Schagen1,26
Scherpenzeel1,28
Schiedam1,19
Schiermonnikoog0
Schouwen-Duiveland1,31
Simpelveld0
Sint-Michielsgestel0,47
Sittard-Geleen0,96
Sliedrecht1,56
Sluis0
Smallingerland1,83
Soest1,78
Someren0,73
SonenBreugel3,59
Stadskanaal1,28
Staphorst0,59
StedeBroec1,77
Steenbergen0,98
Steenwijkerland1,15
Stein0,65
StichtseVecht2
Súdwest-Fryslân1,46
Terneuzen1,23
Terschelling0
Texel0
Teylingen1,39
Tholen1,02
Tiel3,3
Tilburg0,67
Tubbergen0,56
Twenterand1,01
Tynaarlo2,02
Tytsjerksteradiel1,47
Uitgeest0
Uithoorn1,62
Urk0
Utrecht3,4
UtrechtseHeuvelrug1,5
Vaals0
ValkenburgaandeGeul0
Valkenswaard3,75
Veendam2,37
Veenendaal1,72
Veere0,88
Veldhoven3,62
Velsen1,59
Venlo1,97
Venray0,71
Vijfheerenlanden1,15
Vlaardingen1,48
Vlieland0
Vlissingen1,89
Voerendaal0
VoorneaanZee0,88
Voorschoten0,97
Voorst1,78
Vught0,97
Waadhoeke1,48
Waalre3,91
Waalwijk0,7
Waddinxveen1,25
Wageningen0,25
Wassenaar0,65
Waterland1,32
Weert4,32
WestBetuwe1,28
Westerkwartier1,55
Westerveld1,17
Westervoort1,2
Westerwolde1,47
Westland1,24
WestMaasenWaal0
Weststellingwerf0,72
Wierden0,77
Wijchen1,35
Wijdemeren1,65
WijkbijDuurstede1,62
Winterswijk2,07
Woensdrecht1,42
Woerden1,33
Wormerland0,76
Woudenberg2,58
Zaanstad3,01
Zaltbommel1,23
Zandvoort0
Zeewolde1,16
Zeist2,09
Zevenaar1,33
Zoetermeer0,87
Zoeterwoude0
Zuidplas1,18
Zundert0,75
Zutphen1,63
Zwartewaterland0,87
Zwijndrecht1,06
Zwolle0,94

1.5.3 Jeugdhulp bij 0 t/m 17-jarigen
Jeugdzorgregios_naamstatcode
Achterhoek13,81
Alkmaar(Noord-Kennemerland)14,64
Amsterdam-Amstelland13,58
CentraalGelderland15,52
Drenthe13,86
Eemland14,78
Flevoland12,23
FoodValley11,92
Friesland(Fryslân)13,84
GooienVechtstreek13,08
Groningen15,15
Haaglanden14,22
Haarlemmermeer13,28
HollandRijnland14,58
IJmond(MiddenKennemerland)13,96
IJsselland11,38
KopvanNoord-Holland14,61
Lekstroom12,96
Midden-Brabant13,77
Midden-LimburgOost15,87
Midden-LimburgWest14,65
MiddenHolland12,99
MiddenIJssel/OostVeluwe14,28
Noord-Limburg13,67
Noord-Veluwe12,86
NoordoostBrabant13,55
RijkvanNijmegen14,73
Rijnmond10,39
Rivierenland15,6
Twente13,05
UtrechtStad14,71
UtrechtWest11,44
WestBrabantOost14,42
WestBrabantWest15,69
WestFriesland12,85
Zaanstreek-Waterland12,98
Zeeland15,42
Zuid-HollandZuid14,32
Zuid-Limburg15,62
ZuidKennemerland11,15
Zuidoost-Brabant12,02
ZuidoostUtrecht14,87

1.5.4 Jeugdhulp bij 18 t/m 22-jarigen
Jeugdzorgregios_naamstatcode
Achterhoek1,05
Alkmaar(Noord-Kennemerland)0,92
Amsterdam-Amstelland1,83
CentraalGelderland1,11
Drenthe1,96
Eemland2,64
Flevoland1,21
FoodValley1,15
Friesland(Fryslân)1,39
GooienVechtstreek1,48
Groningen1,14
Haaglanden1,06
Haarlemmermeer1,07
HollandRijnland1,1
IJmond(MiddenKennemerland)1,34
IJsselland0,92
KopvanNoord-Holland1,35
Lekstroom1,63
Midden-Brabant0,69
Midden-LimburgOost2,6
Midden-LimburgWest4,01
MiddenHolland1,3
MiddenIJssel/OostVeluwe1,39
Noord-Limburg1,32
Noord-Veluwe0,71
NoordoostBrabant0,88
RijkvanNijmegen1,1
Rijnmond1,81
Rivierenland1,75
Twente1,1
UtrechtStad3,4
UtrechtWest1,31
WestBrabantOost0,61
WestBrabantWest1,33
WestFriesland1,31
Zaanstreek-Waterland2,02
Zeeland1,26
Zuid-HollandZuid1,17
Zuid-Limburg0,79
ZuidKennemerland1,77
Zuidoost-Brabant2,77
ZuidoostUtrecht1,73

In relatie tot de bevolkingsomvang van de gemeente, werd de meeste jeugdhulp verleend in gemeenten met 100 tot 150 duizend inwoners (figuur 1.5.5). Van de jongeren tot en met 17 jaar uit die gemeenten ontving 14,6 procent jeugdhulp. Het percentage jongeren van 18 tot en met 22 jaar met jeugdhulp was het hoogst in de vier grote steden met meer dan 250 duizend inwoners.

1.5.5 Jeugdhulp naar gemeentegrootte
 0 tot en met 17 jaar (%)18 tot en met 22 jaar (%)
Totaal Nederland13,51,4
Gemeenten met:
Minder dan 5.000 inwoners100,7
5.000 tot 10.000 inwoners12,21
10.000 tot 20.000 inwoners12,21,3
20.000 tot 50.000 inwoners13,41,3
50.000 tot 100.000 inwoners13,51,4
100.000 tot 150.000 inwoners14,61,2
150.000 tot 250.000 inwoners14,11,5
250.000 inwoners of meer13,12

1) Zie.
2) Voor alle huishoudkenmerken is de meest recent beschikbare informatie gebruikt. Voor ouders in het hetzelfde huishouden is dit de situatie op 1 januari 2023. WMO in huishouden is gebaseerd op twee databronnen over de ondersteuning in 2022 op grond van de wet maatschappelijke ondersteuning (WMO); de combinatie van deze bronnen is zo goed als volledig, alleen in enkele gemeenten ontbreekt de WMO waarvoor geen eigen bijdrage via CAK is betaald. GGZ in huishouden is een combinatie van of personen in het huishouden zorgkosten voor GGZ hebben gemaakt (2021) en of personen in het huishouden medicatie gebruikten vanwege psychische problemen (2022). Voor verdachte in het huishouden is gekeken of personen in het huishouden in de periode 2018-2022 zijn geregistreerd als verdachte, ongeacht het type misdrijf.
3) Gegevens over huishoudinkomen betreft de stand op 1 januari 2022. Dat is de meest recente datum waarop dit kenmerk beschikbaar is.
4) Volgens het woonplaatsbeginsel. Zie.

2. Jeugdhulptrajecten

2.1 Kleine groei aantal hulptrajecten in 2023 

In 2023 waren ruim 668 duizend jeugdhulptrajecten actief. Dat waren er 5 duizend meer dan in 2022, een toename van 0,7 procent. Het aantal trajecten jeugdhulp door het wijk- of buurtteam nam met ruim 3 procent af, de overige jeugdhulp zonder verblijf nam met 1,5 procent toe en de jeugdhulp met verblijf daalde met 1,4 procent (figuur 2.1.1). De ervaring uit 2022 leert dat het definitieve aantal jeugdhulptrajecten 3 procent hoger lag dan de voorlopige uitkomsten. De hier gepresenteerde voorlopige uitkomsten over 2023 zullen bij de definitieve versie naar verwachting hoger uitkomen en dus nog verder groeien ten opzichte van 2022. 

2.1.1 Jeugdhulptrajecten1)
 2023* (x 1 000)2022 (x 1 000)2021 (x 1 000)2020 (x 1 000)
Totaal
jeugdhulp
668,185663,32648,56584,545
Wijk- of
buurtteam
71,94574,2879,23585,74
Overig
zonder
verblijf
546,31538,42516,7448,225
Met
verblijf
49,9350,62552,6350,575
1)Trajecten die over meerdere perioden liepen komen meerdere malen in de figuur voor.

In 2023 zijn 302 duizend nieuwe jeugdhulptrajecten gestart. Dat is een daling van ruim 5 procent ten opzichte van 2022. Bijna 45 procent van de trajecten die op enig moment in 2023 actief waren, is ook in dat jaar begonnen. In 2022 was 48 procent van alle trajecten ook in dat jaar begonnen.
Het aantal trajecten ambulante jeugdhulp was in 2023 ruim 1,7 procent hoger dan in 2022, maar het aantal nieuw begonnen trajecten daalde van 195 duizend naar 185 duizend (figuur 2.1.2)

2.1.2 Begonnen trajecten jeugdhulp zonder verblijf, naar hulpvorm1)
 In verslagjaar begonnen (x 1 000)Reeds lopend traject (x 1 000)
Wijkteam
2023*32,83539,11
202234,0840,195
202133,44545,79
202035,4150,335
Ambulant
2023*184,74213,295
2022194,88196,425
2021188,555186,66
2020153,37171,66
Daghulp
2023*16,01522,635
202216,1420,58
202116,7118,615
202014,84517,635
Netwerk
jongere
2023*51,5858,04
202254,99555,395
202155,6250,54
202046,73543,98
1)Trajecten die over meerdere perioden liepen komen meerdere malen in de figuur voor.

Het aantal trajecten gesloten plaatsing daalde van 2 175 in 2022 naar 1 895 in 2023. Het aantal nieuw begonnen trajecten nam met 245 af.

2.1.3 Begonnen trajecten jeugdhulp met verblijf, naar hulpvorm1)
 In verslagjaar begonnen (x 1 000)Reeds lopend traject (x 1 000)
Pleegzorg
2023*3,3516,94
20224,0916,37
20214,39517,635
20204,36517,83
Gezinsgericht
2023*2,5054,355
20222,6853,985
20212,6654,16
20202,0453,42
Gesloten
plaatsing
2023*1,2050,685
20221,450,72
20211,410,795
20201,4750,955
Overig
2023*10,1110,77
202211,210,12
202111,2910,28
202010,7759,71
1)Trajecten die over meerdere perioden liepen komen meerdere malen in de figuur voor.

Bij 22,1 procent van de nieuw begonnen jeugdhulptrajecten in 2023 was sprake van herhaald beroep (figuur 2.1.4). Dat wil zeggen dat de jongeren die in deze periode een nieuw jeugdhulptraject startten, in de vijf voorafgaande jaren al eerder jeugdhulp hebben gehad. Daarbij wordt geen onderscheid gemaakt naar het soort jeugdhulp dat eerder is ontvangen.
Het aandeel herhaald beroep van de nieuw begonnen jeugdhulptrajecten was in 2023 ongeveer even hoog als in 2022. Het aandeel herhaald beroep van trajecten jeugdhulp met verblijf nam in dezelfde periode af. 

2.1.4 Herhaald beroep1)
 2023* (%)2022 (%)2021 (%)2020 (%)
Totaal
jeugdhulp
22,122,323,123,6
Wijk- of
buurtteam
22,423,522,824,5
Overig
zonder
verblijf
22,722,723,824,1
Met
verblijf
13,815,314,515,8
1)Jeugdhulptrajecten die zijn gestart in de verslagperiode.

Bij 3,5 procent van de 302 duizend trajecten die in 2023 zijn gestart, was sprake van crisis bij aanvang. Dat gold met name bij trajecten jeugdhulp met verblijf. Daarvan is ruim 21 procent gestart met crisis. Bij 29 procent van de nieuw aangevangen trajecten gesloten plaatsing in 2023 was sprake van crisis. In 2022 was dit bijna 26 procent. Bij pleegzorg nam het percentage gestart met crisis toe van 13 procent in 2022 naar 18 procent in 2023 en bij gezinsgerichte jeugdhulp met verblijf steeg het aandeel met crisis gestarte trajecten van 12 procent in 2022 naar 16 procent in 2023. Of er sprake is van crisis is gebaseerd op het oordeel van de jeugdhulpprofessional. 

2.1.5 Gestart met crisis1)
 2023* (%)2022 (%)2021 (%)2020 (%)
Totaal
jeugdhulp
3,53,13,73,7
Wijk- of
buurtteam
0,30,50,70,6
Overig
zonder
verblijf
2,72,43,13
Met
verblijf
21,317,316,717,4
1)Jeugdhulptrajecten die zijn gestart in de verslagperiode.

2.2 Meeste jeugdhulp doorverwezen door de huisarts

In 2023 werd bijna 38 procent van de jeugdhulptrajecten gestart na verwijzing door een huisarts en 31 procent via een gemeentelijke toegang. Uitgesplitst naar hulpvorm blijkt dat de huisarts bijna 40 procent van de in 2023 nieuw begonnen trajecten jeugdhulp zonder verblijf heeft verwezen (figuur 2.2.1) en 6 procent van de nieuw begonnen trajecten jeugdhulp met verblijf (figuur 2.2.2). 

2.2.1 Verwijzer jeugdhulp zonder verblijf1)
 2023* (%)2022 (%)2021 (%)2020 (%)
Huisarts39,5239,7439,738,41
Gemeentelijke toegang30,6330,8730,9333,54
Geen verwijzer15,4515,0614,611,25
Gecertificeerde instelling5,695,916,187,7
Medisch specialist4,54,524,85,07
Jeugdarts3,863,493,143,2
Rechter, Officier van Justitie, functionaris Justitiële jeugdinrichting0,340,340,460,45
Onbekend0,030,080,190,39
1)Jeugdhulptrajecten die zijn gestart in de verslagperiode. Trajecten onder Geen verwijzer betreft vrij toegankelijke jeugdhulp.

Vanaf 2021 zijn alle trajecten met de hulpvorm uitgevoerd door het wijk- of buurtteam ondergebracht in de categorie ‘geen verwijzer’. Dit betreft jeugdhulptrajecten waarvoor geen verwijzing nodig is, de zogenaamde vrij toegankelijke jeugdhulp. Wijkhulp is immers per definitie vrij toegankelijk. Wel kan het zo zijn dat bijvoorbeeld de huisarts de jongere of diens ouders heeft geadviseerd om contact op te nemen met het wijkteam, maar dit is formeel gezien geen verwijzing. Bij de aantallen over 2020 is een deel van de wijkhulptrajecten nog geclassificeerd met de verwijzer zoals die door de wijkteams is aangeleverd, veelal gemeentelijke toegang, gecertificeerde instelling of huisarts. Dit kan enige vertekening in deze categorieën geven.

De meeste Jeugdhulp met verblijf wordt doorverwezen via de gemeente (46 procent) en door Gecertificeerde Instellingen (34 procent).

2.2.2 Verwijzer jeugdhulp met verblijf1)
 2023* (%)2022 (%)2021 (%)2020 (%)
Gemeentelijke toegang45,6244,0245,5742,78
Gecertificeerde instelling34,3336,3735,3239,78
Medisch specialist6,786,154,935,41
Huisarts5,655,375,66,66
Rechter, Officier van Justitie, functionaris Justitiële jeugdinrichting0,980,760,720,58
Jeugdarts0,380,470,40,31
Onbekend6,256,857,464,48
1)Jeugdhulptrajecten die zijn gestart in de verslagperiode.

2.3 Jeugdhulptrajecten duren meestal korter dan een jaar

Van de trajecten die in 2023 zijn afgesloten, duurde 32 procent korter dan zes maanden en 62 procent duurde korter dan een jaar. 

Na de methodewijziging van 2020 (zie bijlage) worden definitieve cijfers pas vastgesteld wanneer ook de gegevens over het eerste halfjaar van het volgende verslagjaar beschikbaar zijn. Trajecten die in het tweede halfjaar van 2023 zijn aangeleverd zonder einddatum en die ontbreken in het eerste halfjaar van 2024 worden door het CBS alsnog voorzien van een einddatum in het tweede halfjaar op basis van de gemiddelde duur van de trajecten waarvan wel een einddatum is aangeleverd.
Hierdoor is besloten om bij de presentatie van de voorlopige cijfers het aantal afgesloten trajecten niet te presenteren, omdat dit aantal nog te onbetrouwbaar is. De gemiddelde duur en de reden beëindiging van trajecten waarvan nu al bekend is dat ze afgesloten zijn, wordt wel weergegeven. De definitieve uitkomsten zullen naar verwachting niet wezenlijk afwijken van het beeld uit de voorlopige uitkomsten. 

2.3.1 Duur afgesloten trajecten
 0 tot 3 maanden (%)3 tot 6 maanden (%)6 tot 12 maanden (%)12 tot 36 maanden (%)langer dan 36 maanden (%)
Totaal4799048490919409342019225
Zonder verblijf4292046105883158931516445
waarvan
Wijkteam87656645910595653140
Ambulant244302980556550584009815
Daghulp14402045530555251375
Netwerk jongere8280761017355158252115
Met verblijf50702385362541052780
waarvan
Pleegzorg5403505209001710
Gezinsgericht415285550720375
Gesloten plaatsing56022026015525
Overig3555152522952330670

Een in 2023 afgesloten jeugdhulptraject duurde gemiddeld 417 dagen (figuur 2.3.2). Dat is 26 dagen langer dan een gemiddeld afgesloten traject in 2022. Trajecten met de hulpvorm gesloten plaatsing duren met gemiddeld 191 dagen het kortst. Afgesloten pleegzorgtrajecten duurden het langst, gemiddeld 1 368 dagen. In 2022 duurde een gemiddeld pleegzorgtraject nog 428 dagen korter. De grote fluctuatie van de gemiddelde duur van afgesloten pleegzorgtrajecten is te verklaren doordat dit soms zeer langdurige trajecten zijn, die van grote invloed zijn op de gemiddelde waarde. Zo waren er in 2023 380 jongeren die langer dan 10 jaar pleegzorg kregen tegen 225 in 2022.

De gemiddelde duur van jeugdhulptrajecten zonder verblijf nam in 2023 ten opzichte van 2022 toe met 21 dagen. De gemiddelde duur van wijkhulp steeg met 7 dagen, ambulante trajecten met 25 dagen, daghulp steeg met gemiddeld 41 dagen en afgesloten trajecten jeugdhulp in het netwerk van de jongere steeg met gemiddeld 12 dagen. 

2.3.2 Gemiddelde duur
 2023* (dagen)2022 (dagen)2021 (dagen)2020 (dagen)
Totaal jeugdhulp417391415405
Zonder verblijf406385400398
waarvan
Wijkteam403396469419
Ambulant408383392399
Daghulp489448417442
Netwerk jongere377365359363
Met verblijf599481620498
waarvan
Pleegzorg136894013221046
Gezinsgericht600512483476
Gesloten plaatsing191178199204
Overig349310323310

2.4 Jeugdhulptraject meestal volgens plan beëindigd

Van alle jeugdhulptrajecten die in 2023 met een bekende reden5) werden afgesloten, werd 81 procent beëindigd volgens plan (figuur 2.4.1). Naast beëindiging volgens plan werd 12 procent van de trajecten voortijdig afgesloten in overeenstemming tussen cliënt en aanbieder. De overige werden eenzijdig beëindiging door de jeugdige (3,2 procent) of door de aanbieder (1,5 procent) of er was sprake van externe omstandigheden (2,6 procent). 

2.4.1 Reden beëindiging1)
 2023* (%)2022 (%)2021 (%)2020 (%)
Beëindigd
volgens
plan
80,980,78181,3
Voortijdig
in over-
eenstemming
11,811,911,510,8
Voortijdig
door
cliënt
3,23,33,23,5
Voortijdig
wegens externe
omstandigheden
2,62,532,8
Voortijdig
door
aanbieder
1,51,51,31,5
1)Jeugdhulptrajecten die zijn beëindigd in de verslagperiode en waarvan de reden beëindiging bekend is.

5) Met ingang van 2021 is de categorie ‘onbekend’ toegevoegd bij de reden van beëindiging van jeugdhulptrajecten. Deze categorie bevat twee soorten jeugdhulptrajecten: afgesloten trajecten waarvan de reden van beëindiging ontbrak in de gegevensaanlevering aan het CBS én trajecten die het CBS zelf alsnog van een einddatum voorziet omdat ze niet terugkomen in een latere verslagperiode. Trajecten van het eerste soort kwamen vóór 2021 ook al in beperkte mate voor, maar daarbij werd de reden van beëindiging nog door het CBS geschat op basis van de verdeling van de wel bekende redenen van beëindiging. Trajecten van het tweede soort komen pas vanaf verslagjaar 2021 voor.

Meer informatie over jeugdhulp kunt u vinden op de website van het CBS

Onderzoeksbeschrijving Beleidsinformatie Jeugd

Tabellen Jeugdzorg

Dashboard Jeugdzorg

Voor een uitgebreide beschrijving van de methodewijzigingen en de gevolgen zie.

Privacy is een groot goed. Ook als je niks te verbergen hebt, heb je heel wat te beschermen. Het CBS is het Statistisch Bureau van Nederland dat onafhankelijk onderzoek uitvoert. Het CBS werkt bij elk onderzoek met strenge eisen om data op een veilige manier te verwerven, te verwerken en te publiceren en is transparant over de manier van werken en de methodieken.
Het CBS verzamelt gegevens van natuurlijke personen, bedrijven en instellingen. Dit is wettelijk vastgelegd in de CBS-wet en de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Identificerende persoonskenmerken worden na ontvangst direct gepseudonimiseerd. Hierdoor kan het onderzoek alleen worden uitgevoerd op gegevens met een pseudosleutel. Bij publicatie zorgt het CBS er bovendien voor dat natuurlijke personen of bedrijven niet herkenbaar of herleidbaar zijn. Ook hanteert het CBS diverse maatregelen tegen diefstal, verlies of misbruik van persoonsgegevens. Het CBS levert geen herkenbare gegevens aan derden, ook niet aan andere overheidsinstellingen. Wel kunnen sommige (wetenschappelijke) instellingen onder strenge voorwaarden toegang krijgen tot gegevens met pseudosleutel op persoons- of bedrijfsniveau. Dit noemen we microdata.
Voor meer informatie, zie onze website www.cbs.nl/privacy.

Begrippenlijst

Jeugdhulp 

Hulp en zorg zoals deze bedoeld en beschreven is in de Jeugdwet. Het betreft hulp en zorg aan jongeren en hun ouders bij psychische, psychosociale en of gedragsproblemen, een verstandelijke beperking van de jongere, of opvoedingsproblemen van de ouders. De hulp is bedoeld voor kinderen en jongeren tot 18 jaar en kan verlengd worden tot 23 jaar. Als de jongere overnacht bij de jeugdhulpinstelling, het pleeggezin of het gezinshuis, is er sprake van jeugdhulp met verblijf.

De volgende vormen van jeugdhulp worden onderscheiden:

Jeugdhulp zonder verblijf

Hulp en zorg zoals deze bedoeld en beschreven is in de Jeugdwet, en voor zover deze in natura is geleverd door de zorgaanbieder (dus exclusief PGB). Het betreft hulp en zorg aan jongeren en hun ouders bij psychische, psychosociale en of gedragsproblemen, een verstandelijke beperking van de jongere, of opvoedingsproblemen van de ouders. De jongere verblijft thuis, in het eigen gezin. Of anders gezegd, de jongere slaapt thuis. In ieder geval formeel. Het kan zijn dat de jongere bij opa en oma slaapt of bij iemand anders, echter dit is dan niet formeel zo geregeld.

Uitgevoerd door het wijk- of buurtteam - Nagenoeg elke gemeente werkt met de inzet van wijk- of buurtteams. Soms beperken deze teams zich tot het coördineren van de hulp aan de jongere, maar veelal bieden deze teams ook zelf hulp. Het gaat hier om de jeugdhulp die de teams zelf verleend hebben. PGB gefinancierde jeugdhulp is hierin niet meegenomen.

Ambulante jeugdhulp op locatie van de aanbieder - Ambulante jeugdhulp op locatie betreft ambulante hulp of groepsgesprekken op locatie bij de zorgaanbieder of digitaal waarbij in principe één (algemene) expertise tegelijkertijd binnen de hulpverlening wordt ingezet. Het betreft fysieke of digitale face-to-face contacten (groepsgesprekken of individueel) met de jeugdige en/of ouders. De gesprekken duren doorgaans maximaal twee uur. PGB gefinancierde jeugdhulp is hierin niet meegenomen.

Daghulp op locatie van de aanbieder - Bij daghulp is een begeleider of hulpverlener minimaal een dagdeel in de nabije omgeving van de jongere. De hulp kan in een groep of individueel plaatsvinden. Dagbesteding en dagstructurering vallen hier ook onder. Daghulp vindt plaats op de locatie van de zorgaanbieder. Een belangrijk kenmerk van de dagbehandeling is dat een multidisciplinair team voor de dagbehandeling wordt ingezet. Het gaat bijvoorbeeld om een combinatie van fysiotherapie, gedragstherapie en psychotherapie die tijdens de dagbehandeling wordt ingezet. PGB gefinancierde jeugdhulp is hierin niet meegenomen.

Jeugdhulp in het netwerk van de jongere - Jeugdhulp in het netwerk van de jongere vindt plaats bij de jongere thuis, op school of elders in het netwerk van de jongere. In ieder geval niet op locatie bij de zorgaanbieder. De intensiteit kan variëren van een of enkele uren tot 24 uur per dag. Het gaat hier in de regel om interventies, die zich niet alleen op het kind richten, maar ook op de bredere omgeving van het kind (variërend van ouders en bredere familie tot vrienden, buren en leerkracht). PGB gefinancierde jeugdhulp is hierin niet meegenomen.

Jeugdhulp met verblijf

Hulp en zorg zoals deze bedoeld en beschreven is in de Jeugdwet. Het betreft hulp en zorg aan jongeren en hun ouders bij psychische, psychosociale en of gedragsproblemen, een verstandelijke beperking van de jongere, of opvoedingsproblemen van de ouders. De jongere verblijft in een pleeggezin, gezinshuis, leef- of behandelgroep, gesloten afdeling, GGZ-instelling of soortgelijke locaties waar jeugdhulp geleverd wordt. Of anders gezegd, de jongere slaapt formeel niet thuis in het eigen gezin. Dit betekent dat het hier alleen om de verblijfsvormen gaat waarbij er sprake is van een overnachting. Ook verblijf in logeerhuizen, alleen tijdens weekenden of juist door de week, vallen onder jeugdhulp met verblijf.

Pleegzorg - Vorm van jeugdhulp waarbij een jongere (tijdelijk) wordt opgenomen in een pleeggezin en waarbij pleegkind, pleegouders en eigen ouders worden begeleid door een pleegzorgaanbieder. PGB gefinancierde jeugdhulp is hierin niet meegenomen.

Gezinsgericht - Alle vormen van verblijf die een gezinssituatie benaderen, maar geen pleegzorg zijn. Te denken valt aan gezinshuizen, logeerhuizen en zorgboerderijen waar jongeren overnachten. PGB gefinancierde jeugdhulp is hierin niet meegenomen.

Gesloten plaatsing - De jongere verblijft bij een jeugdhulpaanbieder op basis van een machtiging gesloten jeugdzorg of op basis van een machtiging BOPZ (Wet Bijzondere Opname Psychiatrische Ziekenhuizen, t/m 2019) of machtiging Wvggz (Wet Verplichte Geestelijke Gezondheidszorg, vanaf 2020). PGB gefinancierde jeugdhulp is hierin niet meegenomen.

Overig verblijf bij een jeugdhulpaanbieder - De jongere verblijft in een accommodatie van de jeugdhulpaanbieder, veelal in een groep met andere jongeren. In feite betreft het alle vormen van verblijf die niet onder een van de voorgaande categorieën vallen. Hieronder vallen ook begeleid wonen en kamertraining. Ook kleinschalige residentiele leef- en behandelgroepen die geen gezinssituatie benaderen, vallen onder deze categorie. PGB gefinancierde jeugdhulp is hierin niet meegenomen.

Herhaald beroep

Een jeugdhulptraject wordt als herhaald beroep gezien, als de desbetreffende jongere in de vijf jaar voorafgaand aan de verslagperiode jeugdhulp heeft ontvangen.

Gestart met crisis

De hulpverlening is aangevangen met het stabiliseren van een crisissituatie. Of de jeugdhulp al dan niet is aangevangen met het stabiliseren van een crisissituatie is het professionele oordeel van de jeugdhulpprofessional. Er is daarmee geen vaste definitie van crisis. Iedere professional heeft een beeld bij het onderscheid crisis-geen crisis.

Gecertificeerde instelling

Gecertificeerde instellingen zijn organisaties die, conform de Jeugdwet, maatregelen van jeugdbescherming en jeugdreclassering uitvoeren. Deze instellingen moeten in het bezit zijn van een certificaat. Daarvoor moeten zij aan een aantal eisen voldoen gericht op het borgen van de kwaliteit van de uitvoering van de jeugdbescherming en jeugdreclassering. 

Jeugdbescherming

Een jeugdbeschermingsmaatregel wordt door de rechter dwingend opgelegd. Het doel van de jeugdbeschermingsmaatregel is het opheffen van de bedreiging voor de veiligheid en ontwikkeling van het kind. Een kind of jongere wordt dan 'onder toezicht gesteld' of 'onder voogdij geplaatst'.

Jeugdreclassering

Jeugdreclassering is een combinatie van toezicht en begeleiding voor jongeren vanaf 12 jaar, die voor hun 18e verjaardag met de politie of leerplichtambtenaar in aanraking zijn geweest en een proces-verbaal hebben gekregen. Bij jongvolwassenen in de leeftijd van 18 tot en met 22 jaar kan ook het jeugdstrafrecht toegepast worden op grond van het adolescentenstrafrecht, indien het ontwikkelingsniveau van de dader daartoe aanleiding geeft. De jongere krijgt op maat gesneden begeleiding van een jeugdreclasseringswerker om te voorkomen dat hij of zij opnieuw de fout ingaat. Jeugdreclassering kan worden opgelegd door de kinderrechter of het openbaar ministerie. Jeugdreclassering kan ook op initiatief van de Raad voor de Kinderbescherming in het vrijwillige kader worden opgestart.

Verwijzer 

De organisatie of persoon die de jongere en/of zijn/haar ouders heeft verwezen naar de jeugdhulp. Het betreft organisaties of personen die rechtstreeks jongeren en hun ouders op grond van de Jeugdwet kunnen doorverwijzen naar jeugdhulp. De Jeugdwet stelt dat tussen gemeenten en betrokkenen afspraken worden gemaakt over de voorwaarden waaronder en wijze waarop de rechtstreekse verwijzing verloopt.

Gemeentelijke toegang - De jongere is door de gemeente of een gemeentelijke organisatie aangemeld bij een jeugdhulpaanbieder. Hieronder vallen ook de verwijzingen van de politie, Veilig Thuis organisaties en het onderwijs.

Bijlage Methodewijzigingen Beleidsinformatie jeugd

Voor het vaststellen van het jeugdhulpgebruik heeft het CBS vanaf 2020 verschillende verbeteringen doorgevoerd bij de verwerking van de gegevens. Dit betreft een verbeterde methode voor het berekenen van de definitieve cijfers over een verslagjaar en een uitbreiding van de populatie6). In de figuur hieronder is dit schematisch weergegeven.

Jongeren met jeugdhulp1)
 oude methode (x 1 000)nieuwe methode (x 1 000)nieuwe populatie (x 1 000)verschil voorlopig definitief (x 1 000)
2023*00469,497,98
202200464,7150
20210420,13138,3350
20200423,400
2019430,997,0200
2018417,765000
2017407,245000
2016389,925000
2015363,31000
1)Personen van 0 tot en met 22 jaar.

Nieuwe methode

Vanaf verslagjaar 2020 wordt bij het berekenen van de definitieve cijfers niet meer alleen gebruik gemaakt van de aangeleverde data over het eerste (HJ1) en tweede (HJ2) halfjaar van het verslagjaar, maar ook van de aangeleverde data over het eerste halfjaar van het daaropvolgende verslagjaarjaar (HJ3). Het is namelijk gebleken dat de bestanden over HJ3 soms informatie bevat over het voorafgaande jaar, die niet eerder was aangeleverd. 

Deze nieuwe informatie kan verschillende vormen aannemen; er kunnen trajecten van jongeren worden aangeleverd met een begindatum in HJ1 of HJ2 die nooit eerder zijn aangeleverd. Ook kunnen trajecten ontbreken in HJ3 die in HJ2 nog zijn aangeleverd zonder einddatum. Hieruit kan worden opgemaakt dat het traject in HJ2 moet zijn afgerond.

Het gevolg van deze veranderde werkwijze is enerzijds dat de jaarcijfers beter op elkaar aansluiten en anderzijds dat het aantal waargenomen jongeren met jeugdhulp toeneemt. Uit een herberekening van de cijfers over 2019 inclusief de bestanden over het eerste halfjaar van 2020, blijkt dat het totale aantal jongeren met jeugdhulp in 2019 met 1,6 procent kon worden gecorrigeerd.

Nieuwe populatie 

Er bestaat geen centraal register van jeugdhulpaanbieders. Bij de aanvang van het onderzoek in 2015 heeft het CBS een lijst van jeugdhulpaanbieders gemaakt op basis van een uitvraag onder alle gemeenten van alle jeugdhulpaanbieders waarmee ze een contract hadden afgesloten voor het leveren van jeugdhulp. In de loop der jaren zijn jeugdhulpaanbieders afgevallen en hebben nieuwe aanbieders zich bij het CBS aangemeld. Er kwamen in de jaren erna steeds meer signalen dat deze lijst niet volledig was. Het CBS heeft daarom in het voorjaar van 2021 de lijst aangevuld met informatie uit het berichtenverkeer, de zogenaamde iJW berichten, tussen gemeenten en jeugdhulpaanbieders in 2019 of 2020. Eerder bij het CBS onbekende aanbieders die met gemeenten berichten uitwisselen over jeugdhulp zijn aan de populatie toegevoegd. Deze ‘nieuwe’ jeugdhulpaanbieders leverden in 2021 jeugdhulp aan 38 duizend jongeren die niet al bij de reeds bekende jeugdhulpaanbieders jeugdhulp ontvingen. Sinds het voorjaar van 2021 voegt het CBS jaarlijks de eventuele nieuw gestarte jeugdhulpaanbieders toe aan de populatie op basis van recente informatie uit het iJW berichtenverkeer, zodat grote trendbreuken zoals tussen 2020 en 2021 vermeden worden. Van de totale populatie jeugdhulpaanbieders heeft elk halfjaar ongeveer 90 procent een bestand aangeleverd7).

Verschil voorlopig-definitief

Tenslotte is in de figuur voor 2023 een prognose opgenomen van het definitieve aantal jongeren met jeugdhulp in deze periode. Elk jaar blijkt dat de definitieve cijfers hoger uitvallen dan de voorlopige cijfers. Voor 2022 kwam het aantal jongeren met jeugdhulp in de definitieve versie 1,7 procent hoger uit dan in de voorlopige versie. Door het aantal jongeren met jeugdhulp in 2023 met dit percentage te verhogen, ontstaat een betere raming. Op basis van deze opgehoogde cijfers verwachten we dat 477 duizend jongeren in 2023 jeugdhulp hebben gehad.

In deze rapportage zijn de aantallen over 2020 volgens de nieuwe methode weergegeven en de jaren 2021, 2022 en 2023 volgens de nieuwe methode en de nieuwe populatie. Dit zijn ook de aantallen zoals het CBS die op StatLine presenteert8)

6) Voor een uitgebreide beschrijving van de methodewijzigingen en de gevolgen zie.
7) De jeugdhulpaanbieders zonder opgave ontbreken in de resultaten. Dit betreft overwegend aanbieders met weinig cliënten. Naar verwachting zal de aldus ontstane onderschatting hooguit enkele procenten bedragen.
8) Zie StatLine.