1. Inleiding

In deze rapportage wordt verslag gedaan van de resultaten van de Module Arbeid, Zorg en Kinderopvang 2021. De Module Arbeid, Zorg en Kinderopvang wordt eens in de twee jaar uitgevoerd op verzoek van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). De informatie wordt verzameld middels een aantal vragenlijstblokken in één peiling van de Enquête beroepsbevolking (EBB). De module werd tot 2009 in de eerste peiling face-to-face uitgevraagd, vanaf 2011 telefonisch in de derde peiling, en in 2021 ook telefonisch in de vijfde peiling. Bij de ontwikkelingen tussen 2009 en 2011 enerzijds en 2019 en 2021 anderzijds kunnen dus ook effecten van wijziging in de waarneming meespelen. De effecten van deze wijziging in 2021 zouden klein moeten zijn omdat de respondenten op dezelfde manier telefonisch benaderd worden. Wel zijn er ook maatregelen van kracht geweest om de verspreiding van het coronavirus te beperken. Hierdoor konden respondenten in verschillende periodes in 2020 en 2021 in de eerste peiling van de EBB niet aan huis benaderd worden. Het betreft mensen die niet via internet meededen en waarvan geen telefoonnummer bekend was en relatief vaak huishoudens waar vier of meer personen wonen. Daardoor waren het mogelijk ook specifieke respondenten die niet aan de EBB mee hebben kunnen doen en dus ook niet in de vijfde peiling terecht zijn gekomen. Daarnaast hebben er in de loop der jaren verschillende veranderingen in de vragenlijst en definities plaatsgevonden. Deze veranderingen zullen aan de hand van de uitkomsten beschreven worden.

De uitkomsten in deze rapportage hebben betrekking op werknemers omdat veel tabellen gaan over het gebruik van verlofregelingen. Tot 2015 werd de module enkel aan werknemers die twaalf uur of meer per week werken uitgevraagd. Deze afbakening van de beroepsbevolking zal in de rest van deze rapportage aangeduid worden als de 12-uursgrens definitie van de beroepsbevolking. Daarbij werd als doelpopulatie de 15- tot 65-jarigen gebruikt. Vanaf 2015 wordt de module ook uitgevraagd aan werknemers die één uur of meer per week werken, de zogenaamde ILO-definitie van de beroepsbevolking. Vanaf dan worden de 15- tot 75-jarigen gebruikt als doelpopulatie. Om deze reden zijn van alle tabellen die vóór 2015 zijn geïntroduceerd twee varianten berekend, één waarin de 12-uursgrens definitie wordt gehanteerd en één waarin de ILO-definitie wordt gehanteerd. In deze rapportage worden de uitkomsten op basis van de ILO-definitie beschreven. Dat betekent dat in niet alle gevallen de volledige trend (2005 tot en met 2021) kan worden weergegeven, maar enkel de jaren waarvoor deze definitie beschikbaar is (2015 tot en met 2021). In de rapportage over de module van 2017 zijn de lange termijn trends op basis van de 12-uursgrens definitie meer beschreven. De selectie op de ILO-definitie betekent vanzelfsprekend dat meer werknemers de vragen uit de module gesteld krijgen. Deze directe toename in bijvoorbeeld het aantal zorgenden is voor de jaren 2015 tot en met 2019 gevisualiseerd in figuur 1.1. In deze figuur is ook de methodewijziging in 2011 zichtbaar; doordat de module van de eerste peiling (face-to-face) naar de derde peiling (telefonisch) is verplaatst, daalde het aantal respondenten dat aangaf dat ze met een zorgsituatie te maken hadden gehad. Na 2011 zette de stijgende trend in het aantal zorgverlenende 15- tot 65-jarige werknemers weer door. In 2021 is een daling te zien, wat betreft het aantal zorgsituaties. Het is niet duidelijk of dit met de beperkingen in de benaderstrategie als gevolg van de coronamaatregelen te maken had of dat de coronamaatregelen wellicht ook direct impact hadden op het aantal zorgsituaties waar mensen mee te maken konden krijgen.

Zie voor een gedetailleerd overzicht van de resultaten van de Module Arbeid, Zorg en Kinderopvang de tabellenset in de bijlage.