4. Discussie

Tot 2020 werden op basis van de gezondheidsenquête (GE) op jaarbasis cijfers over de gezondheid, de leefstijl en het zorggebruik van de Nederlandse bevolking gepubliceerd. Naar aanleiding van de coronacrisis en de daarmee gepaard gaande lockdown is besloten om aan de hand van een structureel tijdreeksmodel cijfers op kwartaalbasis te publiceren. Dit dient meerdere doelen. Ten eerste kan met kwartaalcijfers de coronaperiode scherper afgebakend worden, waardoor mogelijke effecten van de crisis op cijfers met trekking tot gezondheid, zorggebruik en leefstijl duidelijker in beeld worden gebracht. Ten tweede komen kwartaalcijfers sneller beschikbaar, namelijk al gedurende 2020 in plaats van begin 2021. Hierdoor neemt de relevantie van de GE cijfers duidelijk toe. Ook is het mogelijk om met het tijdreeksmodel te corrigeren voor het wegvallen van de face-to-facewaarneming gedurende de lockdown.

De cijfers over het eerste en het vierde kwartaal van 2020 zijn behandeld alsof de face-to-facewaarneming volledig beschikbaar is. Daarbij is het wegvallen van deze waarnemingen in de laatste twee weken van maart en in de laatste twee weken van december genegeerd. In tweede kwartaal is er geen face-to-facewaarneming beschikbaar en in het derde kwartaal alleen in de maanden augustus en september. Voor deze kwartalen is er een correctie toegepast via het tijdreeksmodel. Deze correctie is gebaseerd op twee sterke aannames. Ten eerste wordt verondersteld dat de samenstelling van de internetrespons niet verandert tijdens de coronacrisis. Deze aanname is geëvalueerd via een responsanalyse en dit lijkt inderdaad het geval te zijn. De tweede veronderstelling is dat het verschil tussen de capi- en cawi-respons niet verandert door de coronacrisis. Deze modelveronderstelling kan niet worden geëvalueerd. De correcties voor het wegvallen van de face-to-facewaarneming is in de jaarcijfers verwerkt door in de weging van het jaarbestand een tabel op te nemen met de gecorrigeerde kwartaalcijfers van de acht onderzochte doelvariabelen, geschat via het tijdreeksmodel.

Een bijkomend voordeel van het tijdreeksmodel is dat de schattingen op basis van het model nauwkeuriger zijn dan de directe schattingen. Met name periode-op-periodeveranderingen kunnen veel nauwkeuriger worden geschat dankzij de positieve correlatie tussen de trendschattingen van de opeenvolgende perioden.

Voor een aantal variabelen lijkt de coronacrisis een sterk effect te hebben op de ontwikkeling. Om in het tijdreeksmodel rekening te houden met de plotselinge toename in de dynamiek van deze cijfers, is het noodzakelijk de trendcomponent van het model flexibeler te maken. Dit is gedaan door de variantie van de storingstermen van de trendcomponent gedurende de coronacrisis groter te maken. Het gevolg is dat de standaardfouten van de tijdreeksschattingen voor deze perioden groter worden.