4. Conclusie en suggesties voor verder onderzoek
Dit artikel heeft laten zien hoe sequentieanalyse genuanceerde inzichten kan geven in het verloop van longitudinale fenomenen, zoals loopbanen en vroege loopbanen. Door de vroege loopbanen van een aantal cohorten jongvolwassenen in Nederland in kaart te brengen, hebben we laten zien dat deze periode in de loopbaan veel dynamischer is dan op te maken is uit traditionele tabellen of loopbaanstatistieken. Jongeren wisselen regelmatig tussen verschillende arbeidsmarktposities en maken ook transities die minder gebruikelijk zijn, bijvoorbeeld van vast naar flexibel werk, of vanuit werk terug naar onderwijs.
Sequentieanalyse kan niet alleen laten zien welke dynamische typen vroege loopbanen er zijn, maar ook inzicht geven in de vraag welke groepen vaker bepaalde typen loopbanen hebben. Zo is duidelijk geworden dat langdurig werken in een vast contract eigenlijk onder alle groepen ongeveer even vaak voorkomt, maar ook dat laagopgeleide vrouwen een behoorlijk grotere kans hebben om een vroege loopbaan te hebben die wordt gekenmerkt door niet werken.
In dit artikel hebben we een relatief simpele sequentieanalyse uitgevoerd. Er zijn echter nog talloze mogelijkheden om de sequentieanalyse uit te breiden. In de eerste plaats zouden de vroege loopbanen op een gedetailleerder niveau in kaart kunnen worden gebracht, bijvoorbeeld door meer verschillende arbeidsmarktposities te onderscheiden of door naar maandelijkse in plaats van jaarlijkse informatie te kijken. Op die manier kan de dynamiek in vroege loopbanen nog beter worden onthuld.
Een tweede mogelijkheid is om meer aspecten van de levensloop in de analyse mee te nemen door middel van multichannel sequentieanalyse (Pollock, 2007). Dat houdt in dat er per individu niet alleen een sequentie van arbeidsmarktposities kan worden geanalyseerd, maar bijvoorbeeld ook een simultaan lopende sequentie van de burgerlijke staat van het individu (bijvoorbeeld of iemand alleen is, getrouwd is of kinderen heeft) om te zien in hoeverre deze twee aspecten van de levensloop met elkaar samenhangen (Aisenbrey & Fasang, 2017). Een ander aspect dat simultaan in kaart gebracht zou kunnen worden is de inkomenspositie van het individu, waarmee de kwaliteit van vroege loopbanen in termen van werk- en inkomenszekerheid geduid zou kunnen worden (Mattijssen & Pavlopoulos, 2019).
Een derde optie is om andere sequentiestatistieken toe te passen om de stabiliteit en kwaliteit van de vroege loopbanen te duiden. In dit artikel hebben we ons beperkt tot een viertal statistieken, maar er bestaan er veel meer. Er zijn bijvoorbeeld ook sequentiestatistieken die rekening proberen te houden met de inhoud van de sequenties. Zo zagen we dat de vroege loopbanen in Uiteindelijk Uitstroom relatief stabiel waren, omdat zij een lage score hadden op entropie en complexiteit. Deze stabiliteit kan echter niet gelijk worden gesteld aan een positieve uitkomst, omdat langdurig niet-werkzaam zijn in het algemeen beschouwd wordt als een slechtere positie dan langdurig een vast contract hebben. De precarity index (Ritschard et al., 2018) en de normatieve volatiliteitsindex (Brzinsky-Fay, 2018) kunnen de inhoudelijke kwaliteitsverschillen of –verhoudingen tussen staten meenemen.
Tot slot kan sequentieanalyse gecombineerd worden met andere analysetechnieken. Op zichzelf is sequentieanalyse namelijk geen causale analyse. Typologieën die verkregen zijn uit sequentieanalyse kunnen echter wel gebruikt worden als afhankelijke variabele in multinomiale analyses om relaties tussen individuele kenmerken en de typen sequenties vast te stellen. Ook zijn ze bruikbaar als verklarende variabele voor uitkomsten uit vervolgonderzoek dat later in de tijd is gedaan. Zo zouden de typen vroege loopbanen uit dit artikel gelinkt kunnen worden aan bijvoorbeeld het inkomensniveau, het opgebouwde vermogen of welzijn op 33-jarige leeftijd.
Kortom, sequentieanalyse is een veelzijdige methode waarmee veel bestaande onderzoeksvragen op een nieuwe manier kunnen worden beantwoord en die ook de mogelijkheid biedt om veel nieuwe vragen te stellen en te beantwoorden.