Auteur: Rik Schürmann, Janine van der Toorn en Lenny Stoeldraijer

Ontwikkelingen in sterfte in 2020 en 2021

Over deze publicatie

Sinds de start van de coronapandemie heeft Nederland een aantal perioden gekend waarin sprake was van oversterfte. In dit artikel wordt de oversterfte en de sterfte aan COVID-19 evenals andere doodsoorzaken beschreven, met name over 2020 en 2021. Hierbij wordt gebruik gemaakt van modelschattingen om een eerste beeld te krijgen van de meest recente periode van oversterfte in het najaar van 2021. Op basis van de resultaten is op te maken dat, net als in andere golven van oversterfte, ook in de derde oversterftegolf de sterfte door COVID-19 toeneemt.

1. Inleiding

Sinds de start van de coronapandemie heeft Nederland een aantal perioden gekend waarin sprake was van oversterfte: het aantal overledenen lag in die perioden significant hoger dan wat verwacht mocht worden op basis van sterftecijfers in de jaren vóór de pandemie.

Het CBS publiceert sinds het begin van de coronapandemie wekelijks sterftecijfers en maandelijks informatie over doodsoorzaken. In dit artikel wordt de oversterfte en de sterfte aan COVID-19 evenals andere doodsoorzaken beschreven, met name over 2020 en 2021. Hierbij wordt gebruik gemaakt van modelschattingen om een eerste beeld te krijgen van de meest recente periode van oversterfte in het najaar van 2021. De modellen zijn toegepast op onvolledige doodsoorzakengegevens uit oktober (92 procent dekking) en november 2021 (87 procent dekking). Vragen die in dit artikel centraal staan zijn 1) wat is de mate van oversterfte en hoeveel COVID-19-overledenen waren er in de perioden van oversterfte, 2) wat is de leeftijdsverdeling onder de sterfgevallen, 3) wat is de oversterfte en COVID-19-sterfte onder gebruikers van langdurige zorg en 4) of er meer of juist minder mensen overleden aan andere onderliggende doodsoorzaken dan COVID-19.

Op basis van de resultaten is op te maken dat, net als in andere golven van oversterfte, ook in de derde oversterftegolf, de sterfte door COVID-19 toeneemt. De doodsoorzaken op hoofdgroepen laten echter geen duidelijke verschuivingen zien in het najaar van 2021. De resultaten van dit artikel zijn beschrijvend van aard. Vervolgonderzoeken gaan helpen om oorzaken van oversterfte in kaart te brengen.

Leeswijzer

In paragraaf 2 wordt het verloop van de totale sterfte en de oversterfte in de periode 2020–2021 besproken. Paragraaf 3 laat vervolgens de verhouding zien tussen COVID-19-sterfte en de totale sterfte. Paragraaf 4 beschrijft de ontwikkeling van de sterfte onder mensen die gebruik maken van zorg in het kader van de Wet langdurige zorg (Wlz-zorggebruik). Paragraaf 5 bevat een uitsplitsing van de totale sterfte en COVID-19-sterfte naar een vijftal leeftijdsgroepen. Paragraaf 6 beschrijft de overledenen naar doodsoorzaak voor 2015 tot en met 2021, paragraaf 7 de ontwikkelingen van de onderliggende doodsoorzaken in de periode 2020–2021. Paragraaf 8 geeft een samenvatting van de trendmatige veranderingen in de doodsoorzaken tot en met 2020. De conclusies over de ontwikkelingen in de sterfte zijn opgenomen in paragraaf 9. Hier wordt ook beschreven wat de beperkingen zijn van dit onderzoek. Tenslotte is in paragraaf 10 toegelicht welke data er gebruikt zijn, wat de betekenis van gebruikte termen is, hoe de cijfers zijn berekend en welke methoden zijn toegepast.

2. Ontwikkelingen in de totale sterfte

In de sterftecijfers zijn gedurende de coronapandemie drie golven met oversterfte te onderscheiden: de eerste golf in het voorjaar van 2020, de tweede golf die startte in het najaar van 2020 en die duurde tot het begin van 2021 en de derde golf die startte rond het einde van de zomer van 2021 en rond de jaarwisseling van 2021/2022 eindigde (zie voor verdere specificatie de paragraaf ‘10 Data en methoden’). In deze perioden lag het aantal overledenen hoger dan de verwachte sterfte en buiten het interval van verwachte fluctuaties in de sterfte. Tussen deze perioden met oversterfte was er in de onderliggende cijfers variatie te zien. Zo was er in april en mei 2021 slechts in twee weken net sprake van oversterfte, maar overleden er wel duidelijk meer mensen jonger dan 80 jaar dan verwacht mocht worden.

In het midden van augustus 2020 was ook een korte periode van oversterfte te zien, maar die viel samen met een hittegolf en wordt dus niet meegenomen in de verdere analyses.

2.1 Overledenen per week*
   OverledenenOverledenen, verwachtOverledenen, verwacht (95%-interval)
20201310332772908 – 3645
20202336433112930 – 3692
20203315733442945 – 3742
20204304633923008 – 3776
20205316434073027 – 3788
20206319634012979 – 3823
20207319834082916 – 3901
20208295933872851 – 3922
20209309833522805 – 3898
202010310733152785 – 3845
202011321832532756 – 3751
202012361431742711 – 3637
202013445831042703 – 3505
202014508530242712 – 3337
202015498229572719 – 3195
202016430829152711 – 3120
202017391028692677 – 3060
202018338328412650 – 3032
202019298928212633 – 3009
202020277727942626 – 2962
202021277027702620 – 2920
202022273227532608 – 2898
202023268227352591 – 2880
202024268927372600 – 2875
202025269627252594 – 2855
202026265927172577 – 2857
202027263827232544 – 2902
202028261927192515 – 2923
202029252827202507 – 2934
202030267327072515 – 2900
202031266626872492 – 2882
202032264226822483 – 2881
202033320926692481 – 2857
202034285626632510 – 2815
202035273526672526 – 2807
202036269226762549 – 2804
202037274226982564 – 2832
202038272127292585 – 2873
202039289127522618 – 2886
202040300227862628 – 2943
202041302228072655 – 2960
202042322228392677 – 3001
202043344828622661 – 3063
202044368728892683 – 3095
202045358929022692 – 3111
202046358029322710 – 3155
202047333529722742 – 3202
202048340530122762 – 3263
202049353030372742 – 3332
202050361531002800 – 3399
202051390931662830 – 3501
202052386732222871 – 3573
202053410232662906 – 3625
20211414433092940 – 3677
20212385233432962 – 3724
20213386233762978 – 3775
20214371634253040 – 3809
20215365434403060 – 3821
20216355034343012 – 3856
20217352834412949 – 3934
20218320734202884 – 3955
20219310533842838 – 3931
202110324533472817 – 3877
202111304332852787 – 3782
202112304532052742 – 3668
202113317831342733 – 3535
202114316430542741 – 3366
202115314129862748 – 3224
202116314529442739 – 3148
202117312528972705 – 3088
202118300328692677 – 3060
202119301828492660 – 3037
202120298928212653 – 2989
202121280627972646 – 2947
202122300927802635 – 2925
202123288427622617 – 2906
202124287127642627 – 2901
202125267527512620 – 2882
202126279327432603 – 2883
202127283827502571 – 2929
202128287227452541 – 2949
202129277627472534 – 2960
202130291327342541 – 2926
202131295927132518 – 2908
202132284027082509 – 2907
202133289926952507 – 2883
202134292926882535 – 2841
202135286026932552 – 2833
202136309027022575 – 2829
202137291827242590 – 2858
202138288927552612 – 2899
202139307227782644 – 2912
202140307028132655 – 2970
202141306228352682 – 2987
202142327328662705 – 3028
202143338528892688 – 3090
202144351529172711 – 3123
202145378429302720 – 3139
202146399429602738 – 3183
202147419030012771 – 3231
202148438730422791 – 3292
202149436430662771 – 3361
202150403631302830 – 3429
202151374031962861 – 3531
202152364732532902 – 3605
20221341433212953 – 3690
20222313433562975 – 3737
20223314633902991 – 3788
20224334434383054 – 3822
2022534543073 – 3835
2022634473025 – 3870
2022734552963 – 3947
2022834332898 – 3969
* Voorlopige cijfers. Week 4 van 2022 is een schatting.

3. COVID-19-sterfte

Gedurende de eerste oversterftegolf van de coronapandemie kwam de oversterfte (8,4 duizend) volledig overeen met het aantal overledenen aan COVID-19 (8,4 duizend). In deze periode overleden in totaal 26 duizend mensen. Na de eerste oversterftegolf overleden er nog steeds mensen aan COVID-19, maar veel minder dan tijdens de eerste golf. Omdat de sterfte aan andere doodsoorzaken dan COVID-19 lager was in de weken na de eerste golf, was er in die periode geen oversterfte meer.

In de tweede oversterftegolf van de coronapandemie overleden in totaal 64 duizend mensen. Dat waren er zo’n 9,5 duizend meer dan verwacht. Het aantal mensen dat aan COVID-19 overleed, was 13 duizend. De oversterfte in deze periode was dus lager dan de sterfte aan COVID-19. Dit betekent dat in de tweede oversterftegolf niet alle sterfte aan COVID-19 ook oversterfte betrof. Mogelijk dat een deel van de overledenen aan COVID-19 waarschijnlijk al kwetsbaar was en nog een beperkte levensverwachting had door andere aanwezige aandoeningen. Na de tweede golf overleden er, net als na de eerste golf, nog steeds mensen aan COVID-19 en was de sterfte aan andere doodsoorzaken lager. Hierdoor was er in die periode geen sprake meer van oversterfte.

In de tweede helft van 2021 startte een nieuwe periode van oversterfte. In de latere weken, waarin de oversterfte sterk toenam, nam ook het aantal overledenen aan COVID-19 sterk toe. Op basis van modelschattingen voor de maanden oktober en november 2021 op nog niet volledige gegevens van het aantal overledenen per doodsoorzaak (zie paragraaf '10. Data en methoden' voor een toelichting) kan geconcludeerd worden dat het totaal aantal overledenen exclusief het aantal overledenen aan COVID-19 in lijn is met de verwachte sterfte. Hoewel aanvullende onderzoeken nodig zijn, wekt dit de suggestie dat COVID-19 een groot deel van de oversterfte in dit deel van de derde golf omvat, maar mogelijk niet alle oversterfte. De totale sterfte exclusief de COVID-19-sterfte tijdens het eerste gedeelte van de derde golf ligt in zijn geheel iets boven de verwachte sterfte. In eerdere oversterftegolven lag de totale sterfte exclusief de COVID-19-sterfte onder de verwachte sterfte.

3.1 Overledenen per week minus COVID-19*
   OverledenenOverledenen, verwachtOverledenen, verwacht (95%-interval)Overledenen minus COVID-19**Overledenen minus COVID-19, schatting***Overledenen minus COVID-19, schatting (betrouwbaarheidsinterval)
20201310332772908 – 3645
20202336433112930 – 3692
20203315733442945 – 3742
20204304633923008 – 3776
20205316434073027 – 3788
20206319634012979 – 3823
20207319834082916 – 3901
20208295933872851 – 3922
20209309833522805 – 3898
202010310733152785 – 3845310231023100 – 3104
202011321832532756 – 3751318331823176 – 3188
202012361431742711 – 3637320231953174 – 3215
202013445831042703 – 3505320831833147 – 3219
202014508530242712 – 3337316431333089 – 3178
202015498229572719 – 3195300429662921 – 3012
202016430829152711 – 3120283928092770 – 2849
202017391028692677 – 3060281627932759 – 2826
202018338328412650 – 3032271527022675 – 2728
202019298928212633 – 3009255525452523 – 2566
202020277727942626 – 2962249424892472 – 2506
202021277027702620 – 2920255225482532 – 2563
202022273227532608 – 2898258425802568 – 2593
202023268227352591 – 2880257425722561 – 2582
202024268927372600 – 2875262426232614 – 2631
202025269627252594 – 2855264626452637 – 2652
202026265927172577 – 2857262626252619 – 2631
202027263827232544 – 2902260526042598 – 2610
202028261927192515 – 2923259425932588 – 2598
202029252827202507 – 2934252125212518 – 2524
202030267327072515 – 2900265426542649 – 2658
202031266626872492 – 2882264426432639 – 2648
202032264226822483 – 2881261326122607 – 2618
202033320926692481 – 2857315931583150 – 3165
202034285626632510 – 2815280628052797 – 2812
202035273526672526 – 2807270527042699 – 2710
202036269226762549 – 2804266626652660 – 2670
202037274226982564 – 2832270927082702 – 2714
202038272127292585 – 2873265526532644 – 2661
202039289127522618 – 2886275227492737 – 2761
202040300227862628 – 2943280528002786 – 2814
202041302228072655 – 2960275527472731 – 2764
202042322228392677 – 3001278627762755 – 2798
202043344828622661 – 3063280627872761 – 2813
202044368728892683 – 3095283128072777 – 2837
202045358929022692 – 3111269526732642 – 2703
202046358029322710 – 3155279927772748 – 2805
202047333529722742 – 3202266726512624 – 2677
202048340530122762 – 3263275227372711 – 2763
202049353030372742 – 3332291529012876 – 2927
202050361531002800 – 3399291828972870 – 2924
202051390931662830 – 3501296929492917 – 2980
202052386732222871 – 3573274327162682 – 2751
202053410232662906 – 3625291228732837 – 2909
20211414433092940 – 3677300129732903 – 3040
20212385233432962 – 3724282628022736 – 2866
20213386233762978 – 3775287928582793 – 2920
20214371634253040 – 3809289528762816 – 2932
20215365434403060 – 3821292029022845 – 2955
20216355034343012 – 3856286028422787 – 2894
20217352834412949 – 3934287628612808 – 2911
20218320734202884 – 3955270526912643 – 2735
20219310533842838 – 3931268226692626 – 2710
202110324533472817 – 3877286128492808 – 2888
202111304332852787 – 3782269226802639 – 2717
202112304532052742 – 3668271026992660 – 2735
202113317831342733 – 3535281428042763 – 2841
202114316430542741 – 3366283428252787 – 2861
202115314129862748 – 3224279727872748 – 2824
202116314529442739 – 3148284328352798 – 2869
202117312528972705 – 3088280727952757 – 2830
202118300328692677 – 3060272427152679 – 2748
202119301828492660 – 3037277727692735 – 2799
202120298928212653 – 2989279927932763 – 2820
202121280627972646 – 2947269226892665 – 2709
202122300927802635 – 2925289428912867 – 2911
202123288427622617 – 2906282028182800 – 2833
202124287127642627 – 2901282028182802 – 2832
202125267527512620 – 2882264826472634 – 2656
202126279327432603 – 2883277127702758 – 2779
202127283827502571 – 2929281728162805 – 2824
202128287227452541 – 2949285328522841 – 2860
202129277627472534 – 2960270827062687 – 2721
202130291327342541 – 2926284228392820 – 2855
202131295927132518 – 2908285028452821 – 2865
202132284027082509 – 2907273827332710 – 2753
202133289926952507 – 2883280928042782 – 2822
202134292926882535 – 2841282328172793 – 2837
202135286026932552 – 2833277427692747 – 2787
202136309027022575 – 2829299829932971 – 3012
202137291827242590 – 2858282828222800 – 2841
202138288927552612 – 2899283328302812 – 2844
202139307227782644 – 2912301430112993 – 3025
202140307028132655 – 297029912971 – 3008
202141306228352682 – 298729572934 – 2976
202142327328662705 – 302830983059 – 3131
202143338528892688 – 309030813031 – 3125
202144351529172711 – 312330913032 – 3145
202145378429302720 – 313932033134 – 3267
202146399429602738 – 318331443060 – 3222
202147419030012771 – 323131603067 – 3247
202148438730422791 – 3292
202149436430662771 – 3361
202150403631302830 – 3429
202151374031962861 – 3531
202152364732532902 – 3605
* Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen.
*** Aantal volgens ontvangen verklaringen, opgehoogd tot 100 procent. Week 40 tot en met 47 van 2021 van het aantal overlijdens aan COVID-19 is een schatting.

4. Sterfte naar Wlz-zorggebruik

De sterfte onder mensen die zorg ontvingen in het kader van de Wet langdurige zorg (Wlz, zie paragraaf ‘10 Data en methoden’ voor een toelichting), zoals bewoners van verpleeghuizen en gehandicaptenzorginstellingen, was tijdens de eerste oversterftegolf van de coronapandemie relatief hoger dan onder de overige bevolking. Dit is gebruikelijk in perioden van oversterfte vanwege hun grotere kwetsbaarheid (en deels hogere leeftijd). In de eerste oversterftegolf van de pandemie was de oversterfte onder Wlz-zorggebruikers 5,0 duizend. Het aantal mensen in deze groep dat aan COVID-19 overleed was 5,2 duizend.

Tijdens de met de hittegolf samenhangende oversterfte in de zomer van 2020 stierven er relatief veel Wlz-zorggebruikers (450 meer dan verwacht).

Tijdens de tweede golf van de coronapandemie overleden 4,9 duizend meer Wlz-zorggebruikers dan verwacht. In deze periode overleden 7,5 duizend Wlz-zorggebruikers aan COVID-19. Aan het einde van de tweede golf liep de sterfte onder Wlz-zorggebruikers sneller terug dan onder de overige bevolking. Ook bleef het aantal COVID-19-overlijdens tot de zomer van 2021 lager dan in de overige bevolking. Uit modelschattingen blijkt dat de COVID-19-sterfte onder Wlz-zorggebruikers oploopt met de derde oversterftegolf tot en met november 2021.

4.1 Overledenen met Wlz-zorggebruik per week*
   OverledenenOverledenen, verwachtOverledenen, verwacht (95%-interval)Overledenen minus COVID-19**Overledenen minus COVID-19, schatting***Overledenen minus COVID-19, schatting (betrouwbaarheidsinterval)
20201121012521052 – 1451
20202126512721076 – 1468
20203113512821086 – 1478
20204112513011113 – 1489
20205109813101118 – 1503
20206114213091099 – 1519
20207115513091069 – 1549
20208112912961044 – 1549
20209119512761005 – 1546
20201011641260989 – 1531116211621161 – 1163
20201112001229950 – 1507118711871183 – 1191
20201213361191928 – 1454118511831171 – 1196
20201316561156912 – 1400119111861164 – 1207
20201422121120915 – 1326121612111179 – 1242
20201524091091910 – 1273114811331097 – 1169
20201620661075912 – 1238104310321000 – 1065
20201717161055898 – 1211995985958 – 1012
20201814291048900 – 1195969964942 – 986
20201911861038897 – 1179879876858 – 894
20202010311029902 – 1155851850836 – 863
20202110691015892 – 1138916914902 – 927
20202210041007887 – 1127904902892 – 913
202023909995886 – 1104840840831 – 848
202024958997888 – 1106918918911 – 924
202025912989879 – 1099888887882 – 893
202026940985864 – 1107919919914 – 923
202027931992850 – 1134910910905 – 914
202028911998849 – 1147891891886 – 895
2020299001003855 – 1152895895893 – 897
2020309571004854 – 1154946946943 – 949
202031946997851 – 1143936936933 – 939
202032904993846 – 1140888888884 – 892
2020331311987840 – 1134127212711265 – 1278
2020341113980849 – 1111108210821076 – 1087
202035995974860 – 1087977977973 – 981
202036942973860 – 1087925925921 – 929
202037942977865 – 1089921921916 – 925
202038980989876 – 1102933933926 – 939
20203910541001892 – 1110968967957 – 976
20204010761015897 – 1133967965954 – 975
20204110901028908 – 1147939937924 – 949
20204212181042910 – 1175976974958 – 989
20204313171054912 – 1195983978959 – 996
20204415201068920 – 121510251017994 – 1040
20204513911074925 – 1224892885862 – 908
20204614241086936 – 1235993985964 – 1006
20204712871102953 – 1252937931912 – 950
20204812871121964 – 1278935932913 – 951
20204912861135970 – 1300962956937 – 974
20205014521163996 – 1329104410391018 – 1059
202051160711931019 – 1368103710291005 – 1053
202052172712231035 – 1410103710281001 – 1055
202053173212441050 – 1437105510431017 – 1070
20211165712641065 – 146310211013961 – 1062
20212158812841089 – 1480988982931 – 1029
20213153912941098 – 1491948942892 – 989
20214146513131125 – 1501985979933 – 1021
20215143713231131 – 151510281024982 – 1063
20216135113221112 – 1532960954912 – 992
20217136613221082 – 156210181015976 – 1051
20218115913091056 – 1561937933902 – 962
20219110512881018 – 1559938935907 – 960
202110114712721001 – 154310161013988 – 1035
2021119971241962 – 1519899897876 – 916
20211210451203939 – 1466957956935 – 973
20211310301167923 – 1412970969952 – 984
2021149921131925 – 1337937936919 – 950
2021159781102920 – 1283919918901 – 933
2021169731085922 – 1248935935920 – 946
20211710431065908 – 1221991990974 – 1004
20211810091058910 – 1205963962946 – 975
20211910051048907 – 1189962961946 – 973
2021209921039912 – 1165960959946 – 970
2021219871025902 – 1147974974964 – 980
20212210701017897 – 1137104710471035 – 1055
2021239961005896 – 1114986986977 – 991
20212410611007897 – 1116104510451035 – 1052
202125960999889 – 1109953953945 – 957
202126986995874 – 1116978978970 – 982
20212710371002859 – 1144103310331026 – 1036
20212810381008858 – 1157103210321025 – 1036
20212910241013865 – 1161995995982 – 1004
20213010451013863 – 116410081007993 – 1018
20213110981007861 – 1153103710351017 – 1050
20213210521002855 – 114910061005989 – 1018
2021331075997850 – 1144103310321016 – 1044
2021341049989858 – 112010081007992 – 1019
2021351031983870 – 109710051004991 – 1013
2021361113983869 – 1097107810771063 – 1088
2021371043987874 – 1099997995979 – 1008
2021381037999886 – 1112101610151004 – 1024
20213910441010901 – 1119102710261015 – 1034
20214011321025907 – 114311011088 – 1111
20214111121037918 – 115710651049 – 1078
20214212511052920 – 118511481117 – 1173
20214313201064922 – 120511711135 – 1201
20214413341078930 – 122611411100 – 1176
20214514641085935 – 123411791130 – 1223
20214616041096947 – 124511701109 – 1225
20214716861113964 – 126211751109 – 1235
20214817041132975 – 1288
20214917651146981 – 1311
202150162411741008 – 1341
202151142812051031 – 1379
202152134912351047 – 1422
* Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen.
*** Aantal volgens ontvangen verklaringen, opgehoogd tot 100 procent. Week 40 tot en met 47 van 2021 van het aantal overlijdens aan COVID-19 is een schatting.

5. Sterfte naar leeftijd

De sterfte onder mensen van 90 jaar of ouder, zowel voor het totaal als exclusief de COVID-19-sterfte, liet een vergelijkbaar patroon zien als voor de sterfte van alle leeftijden. De grootste afwijkingen op dit patroon zijn te zien tijdens de tweede oversterftegolf waarin er in verhouding minder oversterfte onder 90-plussers was dan bij de sterfte van alle leeftijden. Ook nam de sterfte onder 90-plussers na de tweede oversterftegolf meer af in vergelijking met andere leeftijdscategorieën. Deze periode waarin de sterfte lager was dan verwacht duurde tot eind mei 2021.

Voor 90-plussers komt de mate van oversterfte, net als bij de oversterfte van alle leeftijden, bijna volledig overeen met de sterfte door COVID-19. Modelschattingen laten zien dat dit ook geldt voor het eerste deel van de derde oversterftegolf.

5.1 Overledenen per week, leeftijd 90 jaar of ouder*
   OverledenenOverledenen, verwachtOverledenen, verwacht (95%-interval)Overledenen minus COVID-19**Overledenen minus COVID-19, schatting***Overledenen minus COVID-19, schatting (betrouwbaarheidsinterval)
20201769770623 – 917
20202747799638 – 959
20203762821649 – 994
20204764854683 – 1025
20205754860693 – 1028
20206752852675 – 1030
20207781850655 – 1045
20208727836623 – 1048
20209717820611 – 1028
202010739805604 – 1005738738737 – 739
202011697777590 – 964690690687 – 693
202012787749576 – 922732732724 – 739
202013936721572 – 869733731716 – 745
2020141179693576 – 810737734713 – 756
2020151162671588 – 754670663641 – 686
2020161048660590 – 729627621601 – 642
202017935643575 – 710646640623 – 657
202018718636561 – 710526524510 – 538
202019652624550 – 698523522510 – 533
202020610617544 – 690524523514 – 533
202021655607539 – 675584583575 – 592
202022593596525 – 666548547541 – 554
202023550586514 – 658520520514 – 525
202024569583522 – 643547547542 – 551
202025549575524 – 626536536532 – 539
202026559571520 – 621547547544 – 550
202027532570504 – 637520520516 – 523
202028562565487 – 642555555552 – 558
202029529566481 – 651526526524 – 528
202030543559478 – 641541541540 – 542
202031540556473 – 638535535533 – 537
202032498549463 – 635488488485 – 491
202033702545458 – 632684684679 – 688
202034594541474 – 608586586583 – 589
202035571539482 – 596560560557 – 563
202036555540493 – 587548548545 – 551
202037514542497 – 588504504501 – 507
202038569547501 – 592552552548 – 556
202039591556518 – 593558557552 – 563
202040547564520 – 607500499492 – 506
202041610570525 – 614551550543 – 558
202042655580527 – 633559558548 – 568
202043708584523 – 646552550537 – 563
202044796591520 – 662588583568 – 598
202045734593515 – 672535532518 – 547
202046749600509 – 690563560546 – 574
202047671607517 – 698513511498 – 524
202048690617518 – 715548545533 – 557
202049668622513 – 731540539527 – 550
202050753655533 – 777577574561 – 588
202051831697568 – 826583579563 – 595
202052891734592 – 876581578560 – 596
202053907754608 – 896620613595 – 630
202111003773623 – 917687683645 – 717
20212965802638 – 959664661624 – 694
20213971825649 – 994644640602 – 675
20214880858683 – 1025649645612 – 674
20215865864693 – 1028662658628 – 686
20216788856675 – 1030615613585 – 638
20217850854655 – 1045676674645 – 699
20218695840623 – 1048576574550 – 595
20219688823611 – 1028590588566 – 607
202110716808604 – 1005637635615 – 652
202111643780590 – 964588587570 – 601
202112636753576 – 922577576558 – 590
202113641724572 – 869597596581 – 609
202114634696576 – 810590589574 – 601
202115600674588 – 754567566553 – 577
202116629663590 – 729599599586 – 608
202117622646575 – 710580579564 – 591
202118594639561 – 710571571559 – 579
202119610627550 – 698589589577 – 597
202120568620544 – 690548548537 – 556
202121599610539 – 675588588579 – 593
202122636599525 – 666624624615 – 630
202123589589514 – 658589588583 – 589
202124601586522 – 643593593585 – 598
202125550578524 – 626545545538 – 548
202126571573520 – 621569569564 – 571
202127593573504 – 637588588581 – 591
202128583567487 – 642578578571 – 581
202129580568481 – 651564564554 – 571
202130622562478 – 641601600589 – 609
202131571558473 – 638550550538 – 558
202132614551463 – 635589588576 – 597
202133572548458 – 632551550539 – 559
202134596544474 – 608574573561 – 582
202135561541482 – 596544544533 – 551
202136631542493 – 587620620611 – 625
202137555545497 – 588540539529 – 546
202138549549501 – 592541541533 – 545
202139628558518 – 593623623616 – 626
202140615566520 – 607588575 – 597
202141600572525 – 614583573 – 590
202142695583527 – 633652632 – 668
202143710587523 – 646645620 – 664
202144727594520 – 662642613 – 665
202145801596515 – 672660624 – 690
202146827602509 – 690610566 – 649
202147882610517 – 698649602 – 689
202148996620518 – 715
202149939625513 – 731
202150853658533 – 777
202151736700568 – 826
202152804738592 – 876
* Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen.
*** Aantal volgens ontvangen verklaringen, opgehoogd tot 100 procent. Week 40 tot en met 47 van 2021 van het aantal overlijdens aan COVID-19 is een schatting.

Het beeld van de sterfte in de periode 2020–2021 onder mensen van 80 tot 90 jaar lijkt sterk op dat van 90-plussers. Ook voor deze groep laten modelschattingen zien dat de COVID-19-sterfte oploopt met de oversterfte in het eerste gedeelte van de derde golf.

5.2 Overledenen per week, leeftijd 80-90 jaar*
   OverledenenOverledenen, verwachtOverledenen, verwacht (95%-interval)Overledenen minus COVID-19**Overledenen minus COVID-19, schatting***Overledenen minus COVID-19, schatting (betrouwbaarheidsinterval)
20201105311491001 – 1297
20202121911591003 – 1316
20203106411681001 – 1335
2020499411781010 – 1345
20205103711801019 – 1341
20206106011811010 – 1352
2020710721183990 – 1377
2020810221174973 – 1376
2020910661166960 – 1371
20201010851154948 – 1359108210821080 – 1084
20201111631133941 – 1325114411441139 – 1148
20201212991100914 – 1287109910971082 – 1111
20201316191072901 – 1242104310371013 – 1061
20201419041043899 – 1186108310711042 – 1100
20201519001018894 – 114210341025995 – 1055
20201616001001893 – 1109986978953 – 1003
2020171364987893 – 1081888882860 – 904
2020181220978888 – 1068927920903 – 938
2020191030973886 – 1060851847833 – 860
202020958965889 – 1040847846835 – 857
202021942954890 – 1017863862853 – 871
202022909951891 – 1011849848840 – 856
202023911943884 – 1002861860853 – 868
202024881942878 – 1006858858853 – 862
202025916939874 – 1003892892887 – 897
202026892936863 – 1008881881877 – 884
202027895937852 – 1021881881877 – 884
202028855936849 – 1023848848845 – 851
202029852933845 – 1022848848846 – 850
202030901931849 – 1013889889885 – 892
202031910922849 – 995901901898 – 904
202032903917845 – 990891891887 – 894
2020331117913849 – 977109510941089 – 1099
202034984908852 – 964958957952 – 962
202035946910852 – 969938938935 – 941
202036894915860 – 970881881877 – 884
202037936923861 – 984920920916 – 924
202038914932866 – 998882881876 – 887
2020391027942876 – 1008959958950 – 966
2020401104954880 – 1027102010181009 – 1027
2020411043966893 – 1040929926915 – 937
2020421148979900 – 1058953950935 – 964
2020431236991896 – 1085963958941 – 974
20204413171004910 – 1097938932912 – 952
20204513121013910 – 1117882875854 – 896
20204613371024922 – 1127986977957 – 996
20204711641039935 – 1143870864846 – 881
20204811991055951 – 1160912908891 – 925
20204913031069956 – 1182103610311015 – 1048
20205012951094979 – 1208994985968 – 1003
20205114191112985 – 1240103210261006 – 1046
20205213971131997 – 1264916908885 – 930
20205314591144999 – 1281943929906 – 953
20211153211571001 – 129710261017970 – 1061
20212136611671003 – 1316927916872 – 957
20213137811761001 – 1335989983942 – 1022
20214132711861010 – 13451003997959 – 1032
20215130811881019 – 134110101004968 – 1038
20216125511891010 – 1352960953916 – 986
2021711611192990 – 1377879873837 – 905
2021811241183973 – 1376896891859 – 920
2021910321174960 – 1371854850822 – 876
20211011231162948 – 1359967964937 – 988
20211110001141941 – 1325886883860 – 904
20211210121108914 – 1287895892868 – 913
20211310821079901 – 1242960957933 – 978
20211410341050899 – 1186941939917 – 957
20211510221025894 – 1142915913891 – 933
20211610431008893 – 1109965964944 – 980
2021171020994893 – 1081954952934 – 968
202118975985888 – 1068899897877 – 914
202119975980886 – 1060917916899 – 930
202120979971889 – 1040930929912 – 942
202121943960890 – 1017914913901 – 923
202122989957891 – 1011960959946 – 969
202123963950884 – 1002946945935 – 953
202124962949878 – 1006949949939 – 955
202125875945874 – 1003868868860 – 872
202126931942863 – 1008925925918 – 929
202127935943852 – 1021930930923 – 933
202128981943849 – 1023977977970 – 980
202129909940845 – 1022887886875 – 895
202130950937849 – 1013923922909 – 932
2021311050928849 – 995996994977 – 1008
202132926924845 – 990895894880 – 904
202133999919849 – 977963961947 – 973
202134941914852 – 964900898883 – 910
202135986917852 – 969960959946 – 969
2021361001922860 – 970963961946 – 973
2021371003929861 – 984964962947 – 974
202138975938866 – 998957956945 – 964
2021391019948876 – 1008993992979 – 1001
2021401017961880 – 1027996984 – 1004
2021411049973893 – 1040992975 – 1006
2021421125986900 – 105810431015 – 1065
2021431187997896 – 10851034998 – 1066
20214411951011910 – 10971016976 – 1050
20214513231021910 – 111710741028 – 1115
20214615101032922 – 112711431087 – 1193
20214715411047935 – 114310911028 – 1148
20214815681062951 – 1160
20214915801077956 – 1182
20215014661101979 – 1208
20215113661120985 – 1240
20215212081139997 – 1264
* Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen.
*** Aantal volgens ontvangen verklaringen, opgehoogd tot 100 procent. Week 40 tot en met 47 van 2021 van het aantal overlijdens aan COVID-19 is een schatting.

De sterfte onder mensen van 65 tot 80 jaar liet met name na de tweede oversterftegolf een afwijkend patroon zien in vergelijking met het verloop van de sterfte van alle leeftijden. In april en mei van 2021 was sprake van lichte oversterfte en ook in de periode erna is er in meerdere weken oversterfte waargenomen. De beperkte oversterfte voor alle leeftijden net voor het begin van de derde oversterftegolf lijkt vooral van deze leeftijdsgroep afkomstig. Ook voor deze leeftijdscategorie laten modelberekeningen tot en met november 2021 zien dat de sterke stijging van de sterfte tijdens de derde oversterftegolf naar verwachting grotendeels overeenkomt met de extra sterfte door COVID-19. Het deel van de oversterfte aan het begin van de derde golf dat niet toe te schrijven is aan COVID-19 lijkt bij deze leeftijdsgroep het meest uitgesproken.

5.3 Overledenen per week, leeftijd 65-80 jaar*
   OverledenenOverledenen, verwachtOverledenen, verwacht (95%-interval)Overledenen minus COVID-19**Overledenen minus COVID-19, schatting***Overledenen minus COVID-19, schatting (betrouwbaarheidsinterval)
20201896947852 – 1041
20202967944851 – 1038
20203913944851 – 1038
20204936949856 – 1043
20205925956857 – 1056
20206982957843 – 1071
20207938961832 – 1091
20208870961815 – 1108
20209911951805 – 1096
202010889944804 – 1085888888887 – 889
202011950932803 – 1062939939936 – 942
2020121079917796 – 1039942939927 – 951
2020131402907806 – 10081002991971 – 1012
2020141503889806 – 972945934910 – 958
2020151436876809 – 942913901878 – 924
2020161234867799 – 935866856836 – 876
2020171156857787 – 926882875859 – 892
202018999847779 – 916847844832 – 857
202019915845777 – 912816814803 – 824
202020836834768 – 901764762753 – 771
202021805832766 – 898752751743 – 758
202022858830764 – 895821820814 – 826
202023838827767 – 887811810805 – 815
202024836829770 – 888818818814 – 822
202025856827765 – 889846846843 – 849
202026828825763 – 887821821818 – 824
202027810829764 – 894803803800 – 805
202028813830760 – 899803803800 – 806
202029775830762 – 899774774773 – 775
202030823828759 – 896817817815 – 819
202031843824752 – 896834834831 – 837
202032821829755 – 904816816814 – 818
202033928826749 – 904921921918 – 924
202034864829756 – 901849849845 – 852
202035864831761 – 900857857854 – 860
202036828833766 – 900824824821 – 826
202037896839773 – 905891891888 – 893
202038846850777 – 923831830826 – 834
202039880855785 – 924851850845 – 856
202040915865789 – 941865863856 – 870
202041992868785 – 950910907898 – 916
202042986872788 – 956866863852 – 874
2020431081878787 – 969894886872 – 900
2020441166888798 – 979931923907 – 939
2020451114890807 – 973883875859 – 890
2020461064898814 – 982849843828 – 858
2020471084913829 – 996899893879 – 907
2020481085925845 – 1005892886872 – 900
2020491110933843 – 1022930925911 – 938
2020501103938853 – 1023910904889 – 918
2020511188941848 – 1034929922905 – 938
2020521150944849 – 1039866855838 – 873
2020531283958851 – 1040937924904 – 943
202111179971852 – 1041900891856 – 924
202121111969851 – 1038859853819 – 884
202131087969851 – 1038853847815 – 877
202141106974856 – 1043874869837 – 899
202151101981857 – 1056918914885 – 940
202161097981843 – 1071907901872 – 928
202171039986832 – 1091878875847 – 899
20218985986815 – 1108853849823 – 871
20219969975805 – 1096848844819 – 865
202110990969804 – 1085867863839 – 885
202111985956803 – 1062836831804 – 855
2021121008941796 – 1039877874848 – 896
2021131041930806 – 1008884878851 – 903
2021141047912806 – 972899895868 – 918
2021151079898809 – 942912906878 – 932
2021161019890799 – 935867862835 – 886
2021171046879787 – 926874865836 – 891
2021181023869779 – 916877872845 – 895
202119937866777 – 912809803777 – 825
2021201026855768 – 901936933911 – 951
202121867854766 – 898813811794 – 825
202122946851764 – 895886884866 – 899
202123928848767 – 887895894880 – 905
202124897850770 – 888879879868 – 886
202125849848765 – 889840839831 – 845
202126865846763 – 887853852843 – 858
202127896851764 – 894892892885 – 895
202128900851760 – 899892892883 – 896
202129909852762 – 899891890879 – 898
202130943849759 – 896928927917 – 934
202131922845752 – 896897896883 – 905
202132884851755 – 904855853840 – 863
202133920848749 – 904892890877 – 900
202134946850756 – 901918916903 – 926
202135886852761 – 900853850836 – 862
2021361023854766 – 900995993980 – 1003
202137932861773 – 905902900886 – 910
202138926872777 – 923907906894 – 914
202139986877785 – 924969968957 – 975
2021401006887789 – 941987976 – 995
202141968890785 – 950948936 – 956
2021421010894788 – 956971951 – 986
2021431044900787 – 969972945 – 993
2021441139911798 – 9791001966 – 1031
2021451185913807 – 9731022983 – 1055
2021461216921814 – 982990945 – 1029
2021471272936829 – 996983932 – 1029
2021481329949845 – 1005
2021491312957843 – 1022
2021501242962853 – 1023
2021511143965848 – 1034
2021521142968849 – 1039
* Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen.
*** Aantal volgens ontvangen verklaringen, opgehoogd tot 100 procent. Week 40 tot en met 47 van 2021 van het aantal overlijdens aan COVID-19 is een schatting.

Het sterfteverloop op jongere leeftijden kent veel fluctuaties omdat relatief weinig mensen voor hun 65ste overlijden. In de leeftijdsgroep van 50 tot 65 jaar zijn de eerste en de derde oversterftegolf van de coronapandemie goed zichtbaar. De tweede oversterftegolf is minder goed te zien, alleen net voor de jaarwisseling 2020/2021 was er sprake van oversterfte. In de periode na april 2021 lag de sterfte, in tegenstelling tot de periode daarvoor, langere tijd boven de verwachting, maar nog wel binnen het 95-procent-interval. Normaal fluctueert de sterfte rondom de verwachte sterfte. Eind april van 2021 was er nog een substantieel aantal COVID-19-gerelateerde ziekenhuisopnames onder mensen jonger dan 60 jaar, terwijl die onder de oudsten eerder afnamen.

Ook voor de 50- tot 65-jarigen is er een toename te zien in COVID-19-sterfte tijdens de eerste en tweede oversterftegolf. Dit is ook aan het begin van de derde oversterftegolf te zien.

5.4 Overledenen per week, leeftijd 50-65 jaar*
   OverledenenOverledenen, verwachtOverledenen, verwacht (95%-interval)Overledenen minus COVID-19**Overledenen minus COVID-19, schatting***Overledenen minus COVID-19, schatting (betrouwbaarheidsinterval)
20201288315278 – 351
20202312314274 – 353
20203300314276 – 352
20204255314276 – 353
20205329316279 – 353
20206302316274 – 357
20207298317273 – 361
20208263318274 – 362
20209296317273 – 361
202010277316275 – 358278277276 – 278
202011317314271 – 357316315314 – 316
202012344309266 – 353323322318 – 327
202013374308270 – 345307305296 – 313
202014392303265 – 340305302293 – 312
202015365297263 – 332284281271 – 290
202016329294259 – 329270268260 – 276
202017333289251 – 327289287280 – 294
202018329287252 – 322300299294 – 305
202019282285250 – 320261260255 – 265
202020254283248 – 319243243239 – 246
202021268283243 – 323255254250 – 258
202022270282238 – 325265265263 – 267
202023295282241 – 324292292290 – 294
202024302284241 – 328298298296 – 300
202025280285243 – 326278278276 – 279
202026269286242 – 330266266264 – 268
202027305286243 – 329304304303 – 305
202028279286249 – 322277277275 – 278
202029271288252 – 325270269268 – 270
202030314287250 – 323313312311 – 313
202031271286254 – 318270270269 – 271
202032311287252 – 323310310308 – 311
202033351287254 – 320347347345 – 349
202034301286247 – 325299299297 – 300
202035250290246 – 334246246244 – 248
202036287292249 – 334282282280 – 284
202037286295252 – 339284284282 – 285
202038285300254 – 346281281279 – 283
202039297300253 – 347289289286 – 292
202040338303255 – 350326326322 – 329
202041286304262 – 346275275271 – 278
202042319306266 – 346299298294 – 303
202043326307267 – 348300299294 – 304
202044298306267 – 346263262256 – 268
202045331304269 – 340293292285 – 298
202046320308275 – 341288286281 – 292
202047305310281 – 340276275269 – 281
202048336312278 – 347306305300 – 311
202049335311279 – 343303302296 – 308
202050365311277 – 345342341336 – 346
202051371314280 – 347327325318 – 332
202052334315280 – 351287285278 – 292
202053342313279 – 351299297290 – 304
20211326312278 – 351286284269 – 296
20212323310274 – 353291290276 – 300
20213320311276 – 352291290277 – 300
20214317311276 – 353286285271 – 295
20215284313279 – 353241239224 – 252
20216307312274 – 357280279266 – 289
20217363313273 – 361330329315 – 340
20218309315274 – 362287286274 – 294
20219326313273 – 361300299286 – 308
202110321313275 – 358295293281 – 303
202111315311271 – 357287285272 – 295
202112303306266 – 353277275262 – 285
202113305304270 – 345265264249 – 276
202114339300265 – 340301300285 – 311
202115330294263 – 332302300287 – 310
202116344290259 – 329307305291 – 317
202117330286251 – 327295293279 – 304
202118298284252 – 322269268255 – 278
202119378282250 – 320349347334 – 357
202120315280248 – 319285283270 – 294
202121300280243 – 323284283272 – 290
202122330279238 – 325316316306 – 322
202123291279241 – 324279278269 – 285
202124299281241 – 328288287277 – 293
202125298282243 – 326292292284 – 296
202126316283242 – 330315315310 – 316
202127303283243 – 329298298291 – 301
202128303283249 – 322301301295 – 303
202129268285252 – 325257257247 – 262
202130292284250 – 323285284276 – 289
202131313283254 – 318306305297 – 310
202132307284252 – 323296295285 – 301
202133325284254 – 320320319312 – 323
202134325283247 – 325314313303 – 319
202135330287246 – 334322321312 – 326
202136332289249 – 334320319309 – 325
202137318292252 – 339312311303 – 316
202138344297254 – 346335334325 – 339
202139315297253 – 347307306298 – 311
202140316300255 – 350307299 – 312
202141353301262 – 346344336 – 349
202142336303266 – 346326314 – 333
202143340304267 – 348326312 – 334
202144350303267 – 346332316 – 342
202145354301269 – 340333317 – 344
202146327305275 – 341297278 – 310
202147379307281 – 340329305 – 347
202148382309278 – 347
202149416308279 – 343
202150377308277 – 345
202151379310280 – 347
202152363312280 – 351
* Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen.
*** Aantal volgens ontvangen verklaringen, opgehoogd tot 100 procent. Week 40 tot en met 47 van 2021 van het aantal overlijdens aan COVID-19 is een schatting.

Oversterfte komt in vergelijking met oudere leeftijdsgroepen in veel mindere mate voor bij mensen jonger dan 50 jaar. In de weekcijfers zijn perioden van oversterfte daarom niet goed zichtbaar. Uit jaarcijfers blijkt dat de sterfte in 2020 en 2021 wat hoger lag dan verwacht. Het aantal mensen dat in deze leeftijdscategorie overleed aan COVID-19 was klein in vergelijking met andere leeftijden.

5.5 Overledenen per week, leeftijd 0-50 jaar*
   OverledenenOverledenen, verwachtOverledenen, verwacht (95%-interval)Overledenen minus COVID-19**Overledenen minus COVID-19, schatting***Overledenen minus COVID-19, schatting (betrouwbaarheidsinterval)
202019710079 – 121
2020212010078 – 121
2020311910180 – 123
202049810283 – 122
2020512110179 – 122
202069910180 – 123
2020711210380 – 126
202087710280 – 125
2020910810380 – 126
20201011710179 – 123116115114 – 116
2020119410181 – 121949392 – 94
20201210610182 – 119106105104 – 106
2020131299982 – 116123123120 – 125
2020141099882 – 114949389 – 97
2020151209781 – 11310310297 – 106
202016989580 – 111909087 – 92
2020171219479 – 110111111107 – 114
2020181169476 – 111115115113 – 116
2020191089574 – 115104104101 – 106
2020201209574 – 116116116114 – 118
2020211019473 – 115989897 – 99
2020221019571 – 118101101100 – 102
202023909573 – 118908988 – 90
2020241059875 – 121103103102 – 104
202025959777 – 118949493 – 95
2020261149880 – 115111111110 – 112
202027989882 – 114979695 – 97
20202811210085 – 116111110109 – 111
20202910310087 – 113103102101 – 103
2020309510086 – 113949392 – 94
2020311059785 – 109104104103 – 105
2020321089783 – 110108107106 – 108
2020331139580 – 109112112111 – 113
2020341159683 – 108114114113 – 115
2020351029480 – 108104103102 – 104
2020361309477 – 110131130129 – 131
2020371099581 – 109110109108 – 110
2020381139782 – 112109109108 – 110
202039989782 – 111959593 – 96
202040979884 – 112949492 – 96
202041939782 – 111909088 – 92
2020421159985 – 112109109107 – 111
2020431019988 – 110979795 – 98
2020441139884 – 111111111109 – 112
2020451049983 – 114102102100 – 103
20204612010085 – 115113113110 – 115
20204711010185 – 117109109108 – 110
20204810010282 – 121949491 – 96
20204911110078 – 123106106104 – 108
2020509910280 – 124959593 – 96
20205111010280 – 125989895 – 101
20205210010080 – 120939390 – 96
20205312210080 – 121113113110 – 115
202111049979 – 12110210296 – 104
20212879978 – 121858579 – 87
2021310610080 – 12310210194 – 105
202148610183 – 122838376 – 85
202159610079 – 122898879 – 93
2021610310080 – 123989890 – 101
2021711510280 – 126113113107 – 115
202189410180 – 125939388 – 94
202199010280 – 126908984 – 90
2021109510079 – 123959489 – 95
20211110010081 – 121959487 – 98
2021128610082 – 119848478 – 86
2021131099882 – 116108108103 – 109
2021141109782 – 11410310395 – 107
2021151109681 – 11310110092 – 106
2021161109480 – 11110510597 – 108
2021171079379 – 11010410497 – 106
2021181139376 – 111108107100 – 111
2021191189474 – 115113113105 – 116
2021201019474 – 11610010095 – 101
202121979373 – 115939386 – 96
2021221089471 – 118108107102 – 108
2021231139473 – 118111111105 – 113
2021241129775 – 121111111106 – 112
2021251039677 – 11810310297 – 103
2021261109780 – 115109109104 – 110
2021271119782 – 114109109103 – 111
2021281059985 – 11610510499 – 105
2021291109987 – 113109109104 – 110
2021301069886 – 113105105100 – 106
2021311039685 – 10910110195 – 103
2021321099683 – 11010310294 – 106
202133839480 – 109838377 – 84
2021341219583 – 108117117110 – 120
202135979380 – 108959588 – 97
2021361039377 – 11010010093 – 102
2021371109481 – 109110110104 – 111
202138959682 – 112939387 – 95
2021391249682 – 111122122116 – 124
2021401169784 – 112114108 – 116
202141929682 – 1119084 – 92
2021421079885 – 11210699 – 107
2021431049888 – 11010396 – 104
2021441049684 – 11110293 – 105
2021451219883 – 114116106 – 120
2021461149985 – 11510694 – 112
20214711610085 – 11710998 – 114
20214811210082 – 121
2021491179978 – 123
2021509810180 – 124
20215111610180 – 125
2021521279980 – 120
* Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen.
*** Aantal volgens ontvangen verklaringen, opgehoogd tot 100 procent. Week 40 tot en met 47 van 2021 van het aantal overlijdens aan COVID-19 is een schatting.

6. Sterfte naar doodsoorzaak

Kanker en hart- en vaatziekten zijn de meest voorkomende groepen doodsoorzaken over alle leeftijden samen. Meer dan de helft van de overledenen heeft kanker of hart- en vaatziekten als belangrijkste doodsoorzaak. Deze ziekten zijn al jaren de meest voorkomende doodsoorzaken. Daarna komen psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel, waartoe onder andere dementie en de ziekte van Alzheimer behoren, en ziekten van de ademhalingsorganen. De sterfte aan deze laatste ziekten fluctueert en is afhankelijk van het wel of niet heersen van een griepepidemie. Het aandeel overledenen aan ziekten van de ademhalingsorganen is in jaren van een griepepidemie doorgaans groter. Onder de groep van overige doodsoorzaken valt een breed scala aan ziekten en aandoeningen, die verder gespecificeerd worden in de paragraaf ’10 Data en methoden’.

In 2020 heeft de World Health Organization (WHO) ten gevolge van de coronapandemie een aparte categorie doodsoorzaken voor deze ziekte geïntroduceerd. In 2020 was het aandeel overledenen aan COVID-19 12 procent van de totale sterfte. In 2021 was dit aandeel 10 procent, op basis van voorlopige cijfers tot en met eind november 2021. Het aandeel overledenen door COVID-19 is ongeveer even groot als het aandeel overledenen aan psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel in 2020 en 2021. Het aandeel overledenen aan nieuwvormingen, hart- en vaatziekten, psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel, ziekten van de ademhalingsorganen neemt af tijdens de coronapandemie, ten opzichte van de jaren voor de pandemie.

Wanneer gekeken wordt naar de verhoudingen tussen de groepen doodsoorzaken met uitzondering van COVID-19 zijn er geen duidelijke verschuivingen te zien in 2020 en 2021 ten opzichte van de jaren daarvoor.

6.1 Overledenen naar doodsoorzaak
 Nieuwvormingen (%)Psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel en zintuigen (%)Hart- en vaatziekten (%)Ziekten van de ademhalingsorganen (%)Niet-natuurlijke doodsoorzaken (%)Overige natuurlijke doodsoorzaken (%)COVID-19 (%)
2021*29,012,222,86,15,713,310,8
202028,612,222,26,45,512,912,2
2021* (excl. COVID-19)32,513,725,66,86,415,0
2020 (excl. COVID-19)32,613,925,37,36,214,7
201931,614,525,28,55,814,3
201831,014,625,19,35,714,2
201731,614,325,98,85,414,0
201632,113,926,48,25,314,1
201531,613,127,28,85,014,3
*2021 is gebaseerd op voorlopige cijfers over de maanden januari tot en met november, gemeten op 1 februari 2022. Voor alle jaren zijn onbekende doodsoorzaken niet opgenomen in de groep overige doodsoorzaken.

7. Ontwikkelingen in onderliggende doodsoorzaken 2020–2021

De ontwikkelingen in de onderliggende doodsoorzaken voor de periode 2020–2021 zijn inzichtelijk gemaakt door de waargenomen sterfte te vergelijken met de verwachte sterfte per doodsoorzaak. Voor de periode oktober–november van 2021 (tot en met week 47) zijn modelschattingen gebruikt om de sterfte per oorzaak te schatten op basis van onvolledige doodsoorzakengegevens. Het beeld is dat de sterfte aan nieuwvormingen, psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel, hart- en vaatziekten, niet-natuurlijke doodsoorzaken en overige doodsoorzaken veelal binnen de marges valt van de verwachte sterfte per doodsoorzaak, met uitzondering van de tweede golf. In deze periode was het aantal sterfgevallen gerelateerd aan hart- en vaatziekten, ziekten van de ademhalingsorganen en psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel kleiner dan verwacht. De lagere sterfte aan ziekten van de ademhalingsorganen kan samenhangen met het ontbreken van een griepepidemie in het eerste kwartaal van 2021. Uit de modelschattingen volgt dat de sterfte in het eerste deel van de derde golf voor de meeste doodsoorzaken in lijn ligt met de verwachte sterfte.

7.1 Overledenen aan nieuwvormingen*
   Overledenen**Overledenen, verwachtOverledenen, verwacht (95%-interval)Overledenen, schatting***Overledenen, schatting (betrouwbaarheidsinterval)
20201848932859 – 1005848819 – 877
20202978932862 – 1002978947 – 1009
20203946933865 – 1001946915 – 977
20204876942882 – 1002876846 – 906
20205957944886 – 1002957926 – 988
20206974937873 – 1001974943 – 1005
20207956939867 – 1011956925 – 987
20208861936853 – 1019861832 – 890
20209892933851 – 1015892862 – 922
202010881930855 – 1005881851 – 911
202011942926851 – 1001942911 – 973
202012966923850 – 996966935 – 997
202013963923856 – 990963932 – 994
202014917917853 – 981917887 – 947
202015938909857 – 961938907 – 969
202016856904848 – 960856827 – 885
202017913900844 – 956913883 – 943
202018866900840 – 960866837 – 895
202019811900836 – 964811783 – 839
202020807897831 – 963807779 – 835
202021836896835 – 957836807 – 865
202022877896839 – 953877847 – 907
202023866900846 – 954866837 – 895
202024893905849 – 961893863 – 923
202025946906853 – 959946915 – 977
202026893906855 – 957893863 – 923
202027873904850 – 958873843 – 903
202028891899847 – 951891861 – 921
202029902901841 – 961902872 – 932
202030949897833 – 961949918 – 980
202031886894826 – 962886856 – 916
202032899894824 – 964899869 – 929
202033955891823 – 959955924 – 986
202034886899833 – 965886856 – 916
202035912904835 – 973912882 – 942
202036906907839 – 975906876 – 936
202037901911839 – 983901871 – 931
202038851913836 – 990851822 – 880
202039892913842 – 984892862 – 922
202040912916841 – 991912882 – 942
202041942913839 – 987942911 – 973
202042882918845 – 991882852 – 912
202043867917841 – 993867838 – 896
202044892920854 – 986892862 – 922
202045935918861 – 975935904 – 966
202046878923868 – 978878848 – 908
202047840927872 – 982840811 – 869
202048890929870 – 988890860 – 920
202049979919848 – 990979948 – 1010
202050881920854 – 986881851 – 911
202051916923852 – 994916886 – 946
202052824929859 – 999824795 – 853
202053843935864 – 1007843814 – 872
20211937941868 – 1014937878 – 999
20212908941871 – 1011908850 – 969
20213892942874 – 1010892834 – 953
20214887951891 – 1011887830 – 947
20215899953895 – 1011899841 – 960
20216869946882 – 1010869812 – 929
20217868948876 – 1020868811 – 928
20218818945862 – 1028818763 – 876
20219829942860 – 1024829774 – 887
202110924939864 – 1014924865 – 986
202111860935860 – 1010860803 – 919
202112886931858 – 1004886829 – 946
202113893932865 – 999893835 – 954
202114906926862 – 990906848 – 967
202115921917865 – 969921862 – 982
202116965913857 – 969965905 – 1028
202117847909853 – 965847791 – 906
202118813908848 – 968813758 – 871
202119873909845 – 973873816 – 933
202120914906840 – 972914856 – 975
202121857904843 – 965857801 – 916
202122915905848 – 962915857 – 976
202123966908854 – 962966906 – 1029
202124914914858 – 970914856 – 975
202125900915862 – 968900842 – 961
202126930915864 – 966930871 – 992
202127928912858 – 966928869 – 990
202128915907855 – 959915857 – 976
202129829909849 – 969829774 – 887
202130879905841 – 969879822 – 939
202131901903835 – 971901843 – 962
202132818903833 – 973818763 – 876
202133894900832 – 968894836 – 955
202134922907841 – 973922863 – 983
202135879913844 – 982896838 – 957
202136914916848 – 984933873 – 995
202137906920848 – 992926866 – 988
202138912922845 – 999933874 – 996
202139965922851 – 993990928 – 1054
202140925850 – 1000931871 – 993
202141922848 – 996866809 – 927
202142926853 – 999944865 – 1028
202143925849 – 1001898821 – 980
202144929863 – 995919840 – 1002
202145926869 – 983932852 – 1017
202146931876 – 986907827 – 991
202147936881 – 991901821 – 987
202148938879 – 997
202149928857 – 999
202150929863 – 995
202151
202152
* Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen.
*** Aantal volgens ontvangen verklaringen, opgehoogd tot 98 procent.

7.2 Overledenen aan hart- en vaatziekten*
   Overledenen**Overledenen, verwachtOverledenen, verwacht (95%-interval)Overledenen, schatting***Overledenen, schatting (betrouwbaarheidsinterval)
20201786855758 – 952786758 – 814
20202817864753 – 975817788 – 846
20203829874755 – 993829800 – 858
20204799881764 – 998799771 – 827
20205777881759 – 1003777749 – 805
20206815877755 – 999815786 – 844
20207850875752 – 998850821 – 879
20208740865748 – 982740713 – 767
20209760859743 – 975760732 – 788
202010765852732 – 972765737 – 793
202011824839725 – 953824795 – 853
202012724820715 – 925724697 – 751
202013750802703 – 901750723 – 777
202014784784694 – 874784756 – 812
202015667773685 – 861667641 – 693
202016754761679 – 843754727 – 781
202017656746672 – 820656630 – 682
202018660740667 – 813660634 – 686
202019669731660 – 802669643 – 695
202020632718653 – 783632607 – 657
202021609708637 – 779609584 – 634
202022634699633 – 765634609 – 659
202023648688626 – 750648623 – 673
202024653684622 – 746653627 – 679
202025641672606 – 738641616 – 666
202026664672606 – 738664638 – 690
202027632675597 – 753632607 – 657
202028623669597 – 741623598 – 648
202029551666597 – 735551528 – 574
202030625660587 – 733625600 – 650
202031626652579 – 725626601 – 651
202032613651582 – 720613588 – 638
202033727644578 – 710727700 – 754
202034630641589 – 693630605 – 655
202035624647593 – 701624599 – 649
202036619652595 – 709619594 – 644
202037630665613 – 717630605 – 655
202038636681625 – 737636611 – 661
202039687692634 – 750687661 – 713
202040696706642 – 770696670 – 722
202041685717656 – 778685659 – 711
202042721728666 – 790721694 – 748
202043729737672 – 802729702 – 756
202044716747685 – 809716689 – 743
202045666753694 – 812666640 – 692
202046710761710 – 812710683 – 737
202047690771729 – 813690664 – 716
202048700781740 – 822700674 – 726
202049750791742 – 840750723 – 777
202050767809752 – 866767739 – 795
202051775827750 – 904775747 – 803
202052699840758 – 922699673 – 725
202053734852763 – 942734707 – 761
20211787864767 – 961787733 – 844
20212725872761 – 983725673 – 780
20213763883764 – 1002763710 – 819
20214799889772 – 1006799745 – 856
20215775889767 – 1011775721 – 832
20216781885763 – 1007781727 – 838
20217751883760 – 1006751698 – 807
20218700874757 – 991700649 – 754
20219704868752 – 984704653 – 758
202110735860740 – 980735683 – 790
202111680847733 – 961680630 – 733
202112690828723 – 933690639 – 743
202113709810711 – 909709658 – 763
202114746792702 – 882746693 – 802
202115707781693 – 869707656 – 761
202116679769687 – 851679629 – 732
202117699753679 – 827699648 – 753
202118707747674 – 820707656 – 761
202119678739668 – 810678628 – 731
202120692725660 – 790692641 – 746
202121707715644 – 786707656 – 761
202122703706640 – 772703652 – 757
202123628695633 – 757628580 – 679
202124661690628 – 752661612 – 713
202125611679613 – 745611564 – 661
202126646678612 – 744646597 – 698
202127660681603 – 759660611 – 712
202128659676604 – 748659610 – 711
202129670672603 – 741670620 – 723
202130673666593 – 739673623 – 726
202131677658585 – 731677627 – 730
202132638657588 – 726638589 – 689
202133636650584 – 716636588 – 687
202134611647595 – 699611564 – 661
202135675653599 – 707689638 – 743
202136691659602 – 716706654 – 760
202137626672620 – 724640591 – 692
202138648687631 – 743663613 – 716
202139681699641 – 757699647 – 753
202140713649 – 777758704 – 815
202141724663 – 785749696 – 806
202142735673 – 797763693 – 839
202143744679 – 809742673 – 817
202144754692 – 816742672 – 818
202145760701 – 819748677 – 824
202146768717 – 819801727 – 881
202147779737 – 821752679 – 831
202148789748 – 830
202149799750 – 848
202150816759 – 873
202151
202152
* Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen.
*** Aantal volgens ontvangen verklaringen, opgehoogd tot 98 procent.

7.3 Overledenen aan psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel en zintuigen*
   Overledenen**Overledenen, verwachtOverledenen, verwacht (95%-interval)Overledenen, schatting***Overledenen, schatting (betrouwbaarheidsinterval)
20201434463367 – 559434413 – 455
20202477471380 – 562477455 – 499
20203403474378 – 570403383 – 423
20204425483385 – 581425404 – 446
20205442484387 – 581442421 – 463
20206400484381 – 587400380 – 420
20207430483372 – 594430409 – 451
20208400480365 – 595400380 – 420
20209439470343 – 597439418 – 460
202010445465345 – 585445424 – 466
202011460453341 – 565460439 – 481
202012447440332 – 548447426 – 468
202013476426332 – 520476454 – 498
202014468411332 – 490468446 – 490
202015475398330 – 466475453 – 497
202016405394336 – 452405385 – 425
202017388385327 – 443388368 – 408
202018387383320 – 446387367 – 407
202019328376313 – 439328310 – 346
202020314375312 – 438314296 – 332
202021343374313 – 435343324 – 362
202022341371311 – 431341323 – 359
202023325368308 – 428325307 – 343
202024328372318 – 426328310 – 346
202025309370321 – 419309291 – 327
202026329370319 – 421329311 – 347
202027351373318 – 428351332 – 370
202028335377307 – 447335317 – 353
202029333381302 – 460333315 – 351
202030348383304 – 462348329 – 367
202031371379298 – 460371352 – 390
202032345378297 – 459345326 – 364
202033489381297 – 465489467 – 511
202034435380305 – 455435414 – 456
202035371376315 – 437371352 – 390
202036344375321 – 429344325 – 363
202037387373318 – 428387367 – 407
202038367374318 – 430367348 – 386
202039354375321 – 429354335 – 373
202040377376324 – 428377358 – 396
202041347379327 – 431347328 – 366
202042369381329 – 433369350 – 388
202043382388330 – 446382362 – 402
202044372392334 – 450372353 – 391
202045336397336 – 458336318 – 354
202046369402338 – 466369350 – 388
202047359409339 – 479359340 – 378
202048367417339 – 495367348 – 386
202049342422336 – 508342324 – 360
202050391432350 – 514391371 – 411
202051390441355 – 527390370 – 410
202052349453360 – 546349330 – 368
202053366460366 – 555366347 – 385
20211388467371 – 563388350 – 429
20212356475384 – 566356320 – 395
20213352479383 – 575352316 – 391
20214373488390 – 586373336 – 413
20215373489392 – 586373336 – 413
20216361489386 – 592361325 – 400
20217362487376 – 598362326 – 401
20218342485370 – 600342307 – 380
20219321474347 – 601321287 – 358
202110350470350 – 590350314 – 389
202111339457345 – 569339304 – 377
202112322444336 – 552322288 – 359
202113332430336 – 524332297 – 370
202114334415336 – 494334299 – 372
202115355401333 – 469355319 – 394
202116347398340 – 456347311 – 386
202117389389331 – 447389351 – 430
202118347386323 – 449347311 – 386
202119366380317 – 443366329 – 405
202120362379316 – 442362326 – 401
202121345377316 – 438345310 – 383
202122394375315 – 435394356 – 435
202123405371311 – 431405367 – 446
202124406375321 – 429406367 – 447
202125328374325 – 423328293 – 365
202126376373322 – 424376339 – 416
202127384376321 – 431384347 – 424
202128406381311 – 451406367 – 447
202129357385306 – 464357321 – 396
202130400387308 – 466400362 – 441
202131394382301 – 463394356 – 435
202132381382301 – 463381344 – 421
202133391385301 – 469391353 – 432
202134396383308 – 458396358 – 437
202135388380319 – 441395357 – 437
202136405378324 – 432413374 – 455
202137364377322 – 432372335 – 412
202138386378322 – 434395357 – 436
202139385379325 – 433395356 – 436
202140380328 – 432395356 – 436
202141383331 – 435424384 – 467
202142384332 – 436411360 – 467
202143392334 – 450443389 – 501
202144396338 – 454408357 – 465
202145401340 – 462448394 – 508
202146405341 – 469405352 – 463
202147413343 – 483432376 – 492
202148421343 – 499
202149426340 – 512
202150436354 – 518
202151
202152
* Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen.
*** Aantal volgens ontvangen verklaringen, opgehoogd tot 98 procent.

7.4 Overledenen aan ziekten van de ademhalingsorganen*
   Overledenen**Overledenen, verwachtOverledenen, verwacht (95%-interval)Overledenen, schatting***Overledenen, schatting (betrouwbaarheidsinterval)
20201320338219 – 457320302 – 338
20202363354222 – 486363344 – 382
20203294371227 – 515294277 – 311
20204275389241 – 537275258 – 292
20205289399250 – 548289272 – 306
20206316405245 – 565316298 – 334
20207297411225 – 597297280 – 314
20208278411203 – 619278261 – 295
20209298401194 – 608298281 – 315
202010318387189 – 585318300 – 336
202011293365180 – 550293276 – 310
202012351337167 – 507351332 – 370
202013285314170 – 458285268 – 302
202014270288184 – 392270254 – 286
202015262265196 – 334262246 – 278
202016189252197 – 307189175 – 203
202017180240193 – 287180167 – 193
202018184229185 – 273184170 – 198
202019167225187 – 263167154 – 180
202020160216181 – 251160147 – 173
202021146209178 – 240146134 – 158
202022127204175 – 233127116 – 138
202023177197167 – 227177164 – 190
202024140193160 – 226140128 – 152
202025126192157 – 227126115 – 137
202026140186150 – 222140128 – 152
202027146184148 – 220146134 – 158
202028132183142 – 224132121 – 143
202029163182139 – 225163150 – 176
202030151179139 – 219151139 – 163
202031155175137 – 213155143 – 167
202032150172140 – 204150138 – 162
202033242170137 – 203242226 – 258
202034198168136 – 200198184 – 212
202035149166137 – 195149137 – 161
202036128167137 – 197128117 – 139
202037138171141 – 201138126 – 150
202038145178147 – 209145133 – 157
202039180184148 – 220180167 – 193
202040185190155 – 225185171 – 199
202041143195160 – 230143131 – 155
202042169202168 – 236169156 – 182
202043170208174 – 242170157 – 183
202044166215181 – 249166153 – 179
202045144217183 – 251144132 – 156
202046162222187 – 257162149 – 175
202047160231193 – 269160147 – 173
202048159242199 – 285159146 – 172
202049190254197 – 311190176 – 204
202050176276202 – 350176163 – 189
202051170297203 – 391170157 – 183
202052180319209 – 429180167 – 193
202053184330216 – 445184170 – 198
20211183341222 – 460183157 – 212
20212176358226 – 490176151 – 204
20213180374230 – 518180155 – 208
20214193393245 – 541193167 – 222
20215187403254 – 552187161 – 216
20216147409249 – 569147124 – 173
20217167415229 – 601167143 – 194
20218173415207 – 623173148 – 201
20219139405198 – 612139117 – 164
202110175391193 – 589175150 – 203
202111154369184 – 554154131 – 180
202112168340170 – 510168144 – 195
202113172317173 – 461172147 – 200
202114173290186 – 394173148 – 201
202115170268199 – 337170145 – 198
202116187254199 – 309187161 – 216
202117176242195 – 289176151 – 204
202118157232188 – 276157133 – 184
202119180227189 – 265180155 – 208
202120172218183 – 253172147 – 200
202121167211180 – 242167143 – 194
202122184206177 – 235184158 – 213
202123183199169 – 229183157 – 212
202124177195162 – 228177152 – 205
202125155193158 – 228155132 – 181
202126163188152 – 224163139 – 190
202127180186150 – 222180155 – 208
202128176185144 – 226176151 – 204
202129212184141 – 227212184 – 243
202130182181141 – 221182157 – 210
202131186176138 – 214186160 – 215
202132188174142 – 206188162 – 217
202133205172139 – 205205178 – 235
202134175170138 – 202175150 – 203
202135162168139 – 197165140 – 192
202136218169139 – 199222193 – 253
202137199173143 – 203203176 – 233
202138179180149 – 211183157 – 211
202139205186150 – 222210182 – 241
202140192157 – 227204177 – 235
202141197162 – 232204177 – 235
202142204170 – 238263223 – 309
202143210176 – 244252212 – 297
202144217183 – 251254214 – 300
202145219185 – 253285242 – 334
202146224189 – 259214176 – 257
202147233195 – 271260217 – 308
202148244201 – 287
202149257200 – 314
202150279205 – 353
202151
202152
* Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen.
*** Aantal volgens ontvangen verklaringen, opgehoogd tot 98 procent.

7.5 Overledenen aan niet-natuurlijke doodsoorzaken*
   Overledenen**Overledenen, verwachtOverledenen, verwacht (95%-interval)Overledenen, schatting***Overledenen, schatting (betrouwbaarheidsinterval)
20201200170134 – 206200186 – 214
20202191169132 – 206191177 – 205
20203169168130 – 206169156 – 182
20204168168133 – 203168155 – 181
20205197169134 – 204197183 – 211
20206170171137 – 205170157 – 183
20207187171138 – 204187173 – 201
20208167169138 – 200167154 – 180
20209189168139 – 197189175 – 203
202010177166135 – 197177164 – 190
202011169166136 – 196169156 – 182
202012184162132 – 192184170 – 198
202013175157125 – 189175162 – 188
202014182155122 – 188182169 – 195
202015185153120 – 186185171 – 199
202016165151120 – 182165152 – 178
202017178150122 – 178178165 – 191
202018164148117 – 179164151 – 177
202019149147116 – 178149137 – 161
202020161147115 – 179161148 – 174
202021177147117 – 177177164 – 190
202022162146115 – 177162149 – 175
202023154147115 – 179154142 – 166
202024170150118 – 182170157 – 183
202025166152122 – 182166153 – 179
202026168152122 – 182168155 – 181
202027161154126 – 182161148 – 174
202028167153124 – 182167154 – 180
202029161154127 – 181161148 – 174
202030153153126 – 180153141 – 165
202031168150122 – 178168155 – 181
202032163149119 – 179163150 – 176
202033202148118 – 178202188 – 216
202034164147117 – 177164151 – 177
202035185147114 – 180185171 – 199
202036168148115 – 181168155 – 181
202037183150116 – 184183169 – 197
202038173151116 – 186173160 – 186
202039170153120 – 186170157 – 183
202040171155122 – 188171158 – 184
202041164157124 – 190164151 – 177
202042146162132 – 192146134 – 158
202043169162129 – 195169156 – 182
202044169162131 – 193169156 – 182
202045156162130 – 194156144 – 168
202046165164131 – 197165152 – 178
202047172165132 – 198172159 – 185
202048163167136 – 198163150 – 176
202049195166129 – 203195181 – 209
202050167167132 – 202167154 – 180
202051203169132 – 206203189 – 217
202052181169134 – 204181168 – 194
202053214171135 – 206214199 – 229
20211201172136 – 208201174 – 231
20212179171134 – 208179154 – 207
20213187170132 – 208187161 – 216
20214145169134 – 204145122 – 171
20215167171136 – 206167143 – 194
20216179173139 – 207179154 – 207
20217187173140 – 206187161 – 216
20218175171140 – 202175150 – 203
20219191169140 – 198191165 – 220
202110164168137 – 199164140 – 191
202111174167137 – 197174149 – 202
202112148164134 – 194148125 – 174
202113184159127 – 191184158 – 213
202114180157124 – 190180155 – 208
202115182154121 – 187182157 – 210
202116189153122 – 184189163 – 218
202117157151123 – 179157133 – 184
202118168149118 – 180168144 – 195
202119168148117 – 179168144 – 195
202120146148116 – 180146123 – 172
202121164148118 – 178164140 – 191
202122191148117 – 179191165 – 220
202123158148116 – 180158134 – 185
202124177151119 – 183177152 – 205
202125171153123 – 183171146 – 199
202126175154124 – 184175150 – 203
202127171155127 – 183171146 – 199
202128168154125 – 183168144 – 195
202129180155128 – 182180155 – 208
202130163154127 – 181163139 – 190
202131159152124 – 180159135 – 186
202132183151121 – 181183157 – 212
202133144150120 – 180144121 – 170
202134172148118 – 178172147 – 200
202135155148115 – 181157133 – 184
202136191149116 – 182194167 – 223
202137180151117 – 185183157 – 211
202138154153118 – 188156133 – 183
202139181154121 – 187184158 – 213
202140157124 – 190190164 – 219
202141159126 – 192187161 – 216
202142163133 – 193163132 – 199
202143163130 – 196186152 – 224
202144163132 – 194191157 – 230
202145164132 – 196204169 – 245
202146166133 – 199183149 – 221
202147167134 – 200203167 – 243
202148168137 – 199
202149168131 – 205
202150169134 – 204
202151
202152
* Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen.
*** Aantal volgens ontvangen verklaringen, opgehoogd tot 98 procent.

7.6 Overledenen aan overige natuurlijke doodsoorzaken*
   Overledenen**Overledenen, verwachtOverledenen, verwacht (95%-interval)Overledenen, schatting***Overledenen, schatting (betrouwbaarheidsinterval)
20201442463395 – 531442421 – 463
20202470467396 – 538470448 – 492
20203449470395 – 545449428 – 470
20204442475405 – 545442421 – 463
20205436477408 – 546436415 – 457
20206444474400 – 548444423 – 465
20207421475391 – 559421400 – 442
20208442471383 – 559442421 – 463
20209444469380 – 558444423 – 465
202010440464381 – 547440419 – 461
202011448455374 – 536448427 – 469
202012466444361 – 527466444 – 488
202013473434360 – 508473451 – 495
202014463422362 – 482463441 – 485
202015384413359 – 467384364 – 404
202016385404359 – 449385365 – 405
202017419399354 – 444419399 – 439
202018387394354 – 434387367 – 407
202019362392356 – 428362343 – 381
202020369390358 – 422369350 – 388
202021385385349 – 421385365 – 405
202022374382349 – 415374355 – 393
202023353381345 – 417353334 – 372
202024388378343 – 413388368 – 408
202025386376335 – 417386366 – 406
202026382373331 – 415382362 – 402
202027379374325 – 423379360 – 398
202028373376331 – 421373354 – 392
202029352374329 – 419352333 – 371
202030356374332 – 416356337 – 375
202031363373334 – 412363344 – 382
202032373373340 – 406373354 – 392
202033463371338 – 404463441 – 485
202034412366336 – 396412392 – 432
202035399366334 – 398399379 – 419
202036407368333 – 403407387 – 427
202037390369333 – 405390370 – 410
202038400373334 – 412400380 – 420
202039404376336 – 416404384 – 424
202040389382337 – 427389369 – 409
202041391388347 – 429391371 – 411
202042430393347 – 439430409 – 451
202043391396349 – 443391371 – 411
202044417400349 – 451417397 – 437
202045370402350 – 454370351 – 389
202046415410349 – 471415395 – 435
202047366415355 – 475366347 – 385
202048395422357 – 487395375 – 415
202049382427359 – 495382362 – 402
202050431439374 – 504431410 – 452
202051433451382 – 520433412 – 454
202052420457384 – 530420400 – 440
202053441462392 – 533441420 – 462
20211407467399 – 535407368 – 449
20212395471400 – 542395357 – 436
20213425474399 – 549425386 – 467
20214413480410 – 550413374 – 455
20215431482413 – 551431391 – 474
20216434478404 – 552434394 – 477
20217463480396 – 564463422 – 507
20218408476388 – 564408369 – 450
20219408473384 – 562408369 – 450
202110418469386 – 552418379 – 460
202111381460379 – 541381344 – 421
202112398448365 – 531398360 – 439
202113435438364 – 512435395 – 478
202114415426366 – 486415376 – 457
202115376417363 – 471376339 – 416
202116394408363 – 453394356 – 435
202117425403358 – 448425386 – 467
202118438398358 – 438438398 – 481
202119410396360 – 432410371 – 452
202120417394362 – 426417378 – 459
202121370388352 – 424370333 – 410
202122425386353 – 419425386 – 467
202123390384348 – 420390352 – 431
202124398381346 – 416398360 – 439
202125375379338 – 420375338 – 415
202126374376334 – 418374337 – 414
202127386377328 – 426386348 – 426
202128408379334 – 424408369 – 450
202129373378333 – 423373336 – 413
202130429377335 – 419429389 – 472
202131397377338 – 416397359 – 438
202132391376343 – 409391353 – 432
202133380375342 – 408380343 – 420
202134384370340 – 400384347 – 424
202135354369337 – 401361324 – 400
202136411371336 – 406419380 – 462
202137364372336 – 408372335 – 412
202138386377338 – 416395357 – 437
202139429380340 – 420440399 – 484
202140386341 – 431411371 – 453
202141392351 – 433437397 – 481
202142396350 – 442430377 – 487
202143400353 – 447453399 – 513
202144404353 – 455443389 – 502
202145406354 – 458445390 – 504
202146414353 – 475511452 – 575
202147419359 – 479521460 – 588
202148426361 – 491
202149432364 – 500
202150444379 – 509
202151
202152
* Voorlopige cijfers. ** Aantal volgens ontvangen doodsoorzaakverklaringen.
*** Aantal volgens ontvangen verklaringen, opgehoogd tot 98 procent.

8. Trendmatige veranderingen in doodsoorzaken (2015–2020)

In de schatting van de verwachte sterfte is rekening gehouden met het feit dat de bevolking in omvang toeneemt en vergrijst. Daarnaast kan de sterfte aan specifieke doodsoorzaken ook beïnvloed worden door andere factoren, zoals veranderingen in leefstijl (bijvoorbeeld roken en overgewicht), veranderingen in de samenstelling van de bevolking naar sociaaleconomische status, het aanbod en de kwaliteit van de zorg en veranderingen in de medische technologie (Stoeldraijer, 2020). Door te kijken naar de ontwikkelingen van de sterfte in de tijd, rekening houdend met bevolkingsgroei en vergrijzing, kan een beeld worden gegeven van de invloed van die factoren (gestandaardiseerde sterfte).

In 2020, het eerste jaar waarin de coronapandemie uitbrak, zette de al dalende trend in de gestandaardiseerde sterfte aan kanker verder door en nam ook de gestandaardiseerde sterfte aan hart- en vaatziekten verder af. De sterfte aan ziekten van de ademhalingsorganen laat de afgelopen jaren geen duidelijke trend zien. Wel is een duidelijke piek te zien in 2018, die veroorzaakt is door de langdurige griepepidemie in 2017/’18, die leidde tot onder andere een toename van het aantal sterfgevallen aan longontsteking (Harteloh, 2017). Op de langere termijn neemt de gestandaardiseerde sterfte aan ademhalingsziekten wel duidelijk af (Traag en Hoogenboezem, 2021). De gestandaardiseerde sterfte aan psychische aandoeningen en ziekten van het zenuwstelsel nam tot 2017 toe en laat in 2018 een daling zien die doorzet tot en met 2020. De sterfte aan niet-natuurlijke doodsoorzaken neemt iets toe. Deze toename wordt met name veroorzaakt door een groeiend aantal mensen dat ongelukkig ten val komt en uiteindelijk als gevolg daarvan komt te overlijden.

8.1 Overledenen naar doodsoorzaak, gestandaardiseerd*
 2015 (per 100 duizend van de gemiddelde bevolking)2016 (per 100 duizend van de gemiddelde bevolking)2017 (per 100 duizend van de gemiddelde bevolking)2018 (per 100 duizend van de gemiddelde bevolking)2019 (per 100 duizend van de gemiddelde bevolking)2020 (per 100 duizend van de gemiddelde bevolking)
Nieuwvormingen292,8293,8284,8279,2274,9270,0
Hart- en vaatziekten253,8242,9234,3226,8219,8210,0
Psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel en zintuigen122,4127,9129,0132,0126,2115,1
Ziekten van de ademhalingsorganen82,175,779,784,474,060,2
Niet-natuurlijke doodsoorzaken45,447,448,151,350,651,8
Overige natuurlijke doodsoorzaken147,2145,7143,7144,9143,2144,4
COVID-190,00,00,00,00,0115,7
*gestandaardiseerd op de leeftijdsopbouw van 2020

9. Conclusie en beperkingen

In dit artikel zijn recente ontwikkelingen met betrekking tot sterfte en doodsoorzaken beschreven. In 2020 en 2021 traden er in totaal drie perioden met oversterfte op. Op basis van doodsoorzakengegevens werd al eerder door het CBS vastgesteld dat de sterfte door COVID-19 overeenkomt met de mate van oversterfte. Modelberekeningen op nog onvolledige doodsoorzakengegevens in oktober en november 2021 wijzen erop dat COVID-19 ook in de derde oversterftegolf de belangrijkste onderliggende doodsoorzaak is. Echter, er is een indicatie dat andere doodsoorzaken ook hebben bijgedragen aan de oversterfte tijdens het eerste gedeelte van de derde golf. Aanvullende analyses op basis van complete datasets en ook andere databronnen zijn noodzakelijk om een nog beter beeld te krijgen van de oorzaken van oversterfte in oktober en november van 2021. De huidige resultaten geven een beschrijvend beeld. Vervolgonderzoek is noodzakelijk om te onderzoeken in welke mate oversterfte kan worden toegeschreven aan de sterfte door COVID-19 en welke andere factoren, inclusief co-morbiditeiten die interactief kunnen bijdragen aan het overlijden, hierbij een rol spelen.

De sterfte aan andere groepen doodsoorzaken – hart- en vaatziekten, psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel, ziekten van de ademhalingsorganen – ligt alleen rond de tweede oversterftegolf (net) onder de verwachte sterfte. Zonder COVID-19 lijken de verhoudingen tussen de verschillende groepen doodsoorzaken niet te veranderen over de tijd.

Daarnaast geldt dat de onzekerheid rond de schatting van de verwachte sterfte na twee jaar pandemie groter is dan aan het begin van deze periode. Bij de schatting van de verwachte sterfte wordt er van uitgegaan dat de toekomstige trends een voortzetting zijn van de trends uit het verleden, van voor de coronapandemie. Veranderingen in 2020 kunnen echter van invloed zijn op de sterfte. Deze veranderingen zijn niet meegenomen in de schatting van de verwachte sterfte in 2021.

10. Data en methoden

Sterfte en oversterfte

De cijfers over het aantal overledenen zijn gebaseerd op de berichten over het aantal overledenen (zonder informatie over de doodsoorzaak) die het CBS dagelijks van gemeenten ontvangt.

De oversterfte is het verschil tussen het waargenomen aantal overledenen en een verwacht aantal overledenen in dezelfde periode.

Het verwachte aantal overledenen wanneer er geen coronapandemie was geweest, is geschat op basis van de waargenomen sterfte in 2015–2019. Eerst wordt voor elk jaar de sterfte per week bepaald. Vervolgens wordt per week de gemiddelde sterfte in die week en de zes omliggende weken bepaald. Deze gemiddelde sterfte per week levert een benadering van de verwachte wekelijkse sterfte. Er is dan nog geen rekening gehouden met de trendmatige vergrijzing van de bevolking. Daarom is de sterfte per week nog herschaald naar de verwachte totale sterfte voor het jaar. Voor 2020 is de verwachte sterfte 153 402, voor 2021 is deze 154 887 en voor 2022 is deze 155 493. Het aantal voor 2020 is ontleend aan de Kernprognose 2019–2060, het aantal voor 2021 aan de Bevolkingsprognose 2020-2070 (exclusief de aanname van extra sterfgevallen door de corona-epidemie) en het aantal voor 2022 aan de Kernprognose 2021–2070 (exclusief de aanname van extra sterfgevallen door de corona-epidemie). De marges rond de verwachte sterfte zijn geschat op basis van de waargenomen spreiding in de sterfte per week in de periode 2015–2019. Dit 95 procent interval geeft de bandbreedte weer van de gewoonlijk fluctuaties in de sterfte. 95 procent van de sterfte die in eerdere jaren is waargenomen, valt in dit interval. Er wordt van oversterfte gesproken wanneer de sterfte boven de bovengrens van dit interval ligt.

Het artikel Sterfte en levensverwachting in de 21ste eeuw: waarom veranderde de trend rond 2012? belicht de ontwikkeling van de sterfte in de periode 1950–2020.

Golven van de coronapandemie in Nederland

Op basis van de totale sterfte en de oversterfte, zijn er drie golven van oversterfte tijdens de coronapandemie te herkennen:

  • eerste golf: week 13 tot en met 18 van 2020 (eind maart–eind april 2020),
  • tweede golf: week 39 van 2020 tot en met week 3 van 2021 (eind september 2020–januari 2021),
  • derde golf: week 33 tot en met week 52 van 2021 (half augustus 2021–eind december 2021).

De hittegolf in 2020 betreft week 33 en week 34 (half augustus 2020).

Doodsoorzaken

De overlijdensberichten die het CBS van de gemeenten ontvangt, bevatten geen informatie over de doodsoorzaak. Die informatie ontvangt het CBS later via een doodsoorzakenverklaring. Dit formulier wordt ingevuld door een arts die de overledene schouwt. De arts stuurt het formulier via de gemeente naar het CBS. Op basis van de doodsoorzakenverklaringen maakt het CBS de doodsoorzakenstatistiek.

Op de doodsoorzakenverklaring staat onder andere de onderliggende doodsoorzaak van de overledene ingevuld. Met de onderliggende doodsoorzaak wordt gedoeld op de ziekte of aandoening waarmee de reeks van gebeurtenissen die uiteindelijk het overlijden van de persoon veroorzaakte, begon. Deze reeks opeenvolgende gebeurtenissen wordt door de arts op het doodsoorzakenformulier aangegeven. Uit het formulier wordt de onderliggende doodsoorzaak overgenomen en gecodeerd volgens internationaal afgesproken ICD-10 codes van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

Vanaf 2020 is voor COVID-19 een tweetal codes toegevoegd aan de lijst met ICD-10 codes. Door de WHO is aangegeven hoe het onderscheid tussen COVID-19 als onderliggende doodsoorzaak en COVID-19 als comorbiditeit moet worden aangegeven. In het eerste geval was COVID-19 gerapporteerd in de causale keten van aandoeningen of verschijnselen die tot de dood hebben geleid. In het tweede geval maakte COVID-19 daar geen deel van uit, maar was het een bij het overlijden bestaande ziekte die wel tot de dood heeft bijgedragen maar niet in verband stond met de causale reeks van gebeurtenissen die rechtstreeks tot de dood hebben geleid. In een later stadium zal het CBS verder onderzoek doen naar de samenloop tussen comorbiditeiten die op het doodsoorzakenformulier worden aangegeven en de sterfte aan COVID-19.

De codering van de doodsoorzaken is terug te brengen tot zes hoofdgroepen en een zevende groep voor COVID-19:

  • nieuwvormingen,
  • hart- en vaatziekten,
  • ziekten van de ademhalingsorganen,
  • psychische aandoeningen en ziekten van het zenuwstelsel en zintuigen,
  • niet-natuurlijke doodsoorzaken,
  • overige doodsoorzaken,
  • COVID-19.

Onder de groep van overige doodsoorzaken valt een breed scala aan ziekten en aandoeningen. Het gaat om symptomen, afwijkende klinische bevindingen en laboratoriumuitslagen die niet elders geclassificeerd kunnen worden. Daarnaast behoren tot de overige natuurlijke doodsoorzaken:

  • ziekten van het spijsverteringstelsel, zoals lever- en darmaandoeningen,
  • endocriene, voedings- en stofwisselingsziekten, bijvoorbeeld diabetes,
  • ziekten van het urogenitale stelsel, met name chronische nierziekten en nierfalen,
  • infectieziekten en parasitaire aandoeningen, waaronder onder meer sepsis, wondroos en gastro-enteritis,
  • overige ziekten, waaronder ziekten van bloed en bloedvormende organen en bepaalde aandoeningen van het immuunsysteem, ziekten van het botspierstelsel en bindweefsel, bepaalde aandoeningen die in hun oorsprong hebben in perinatale periode, en congenitale afwijkingen, misvormingen en chromosoomafwijkingen.

Het artikel Doodsoorzaken 2000–2020 belicht de ontwikkeling van de sterfte aan verschillende groepen doodsoorzaken in de jaren 2000–2020.

Modelschattingen sterfte naar onderliggende doodsoorzaak

De doodsoorzaakverklaringen ontvangt het CBS niet allemaal tegelijkertijd of op een vast moment na de overlijdensdatum. Ook de tijd tussen overlijden en het ontvangen van de verklaring is in de praktijk niet gelijk voor alle doodsoorzakengroepen. Om hier voor te corrigeren is per doodsoorzaak, per week na overlijden een ophoogfactor bepaald op basis van het gemiddelde aandeel ontvangen verklaringen. Deze ophoogfactor is gebruikt om per week per doodsoorzaak een schatting te maken aan de hand van de op het moment van schrijven ontvangen en verwerkte doodsoorzaakverklaringen. De marges rond de schatting zijn berekend onder de aanname dat de nog te ontvangen verklaringen een zelfde verdeling over de verschillende doodsoorzakengroepen kennen als de reeds ontvangen verklaringen. Er is gekozen de volgende betrouwbaarheidsintervallen rond de schatting te tonen:

  • 68 procent bij weken in 2020,
  • 95 procent bij weken waar minimaal 95 procent van het totaal aantal te verwachten verklaringen (98 procent) is ontvangen,
  • 99 procent bij weken waar minder dan 95 procent van het totaal aantal te verwachten verklaringen (98 procent) is ontvangen.

De ophoogfactoren zijn gebaseerd op de gemiddelden in een periode van 26 aaneengesloten weken in 2021, waarvan op heb het moment van schrijven 97,1 procent van de doodsoorzaken bekend zijn (week 2–27). Omdat dit percentage iets lager is dan in de gelijke periode in voorgaande jaren (2015–2019: 98,2 procent, 2020: 97,9 procent), en de verwachte sterfte naar doodsoorzaak op die voorgaande jaren gebaseerd is, zijn de schattingen en de marges in de grafieken voor de afzonderlijke doodsoorzaakgroepen geschaald naar 98,2 procent van de overlijdens.

In de andere grafieken (naar leeftijden, Wlz-zorggebruik en totale sterfte), waar een vergelijking met het totaal aantal overledenen in de betreffende groep wordt gemaakt is de schatting van de COVID-19 sterfte geschaald naar 100 procent van de overlijdens. Omdat het aantal COVID-19 overlijdens een grilliger verloop kent dan de andere hier onderscheiden doodsoorzaakgroepen, is deze schaling niet gebaseerd op de hierboven beschreven ophoogfactoren, maar op basis van het totaal aandeel ontvangen verklaringen.

Doodsoorzaak R99 ‘onbekend’ is bij de modelschattingen samengenomen met de overlijdens waarvan (nog) geen verklaring is ontvangen.

Vergelijking data RIVM

De cijfers over doodsoorzaken zoals per kwartaal gerapporteerd door het CBS zijn gebaseerd op de doodsoorzaakverklaringen van artsen, die het CBS verwerkt en na vier maanden kan publiceren. De reden dat doodsoorzaken minder snel beschikbaar zijn dan de sterftecijfers, is dat het proces van registratie van de doodsoorzaken door de arts tot aan de verwerking van de gegevens door het CBS op onderdelen lange doorlooptijden kent (zo kost het vaststellen door een arts van de doodsoorzaak soms meer tijd als bijvoorbeeld op een autopsie gewacht moet worden, gemeenten verzamelen gegevens en sturen deze periodiek naar het CBS en bij het CBS is het verwerken en coderen van de gegevens een bewerkelijk proces dat zeer zorgvuldig dient te gebeuren en deels arbeidsintensief is).

Het RIVM en de Rijksoverheid melden het aantal overleden COVID-19-patiënten per week. Dat aantal is lager dan wat het CBS later publiceert op basis van doodsoorzaken. Dat komt doordat melding van COVID-19-sterfte aan het RIVM niet verplicht is. Ook kan een arts op de doodsoorzakenverklaring COVID-19 als doodsoorzaak vaststellen op basis van het klinisch beeld zonder dat dit met een laboratoriumtest bevestigd is. Over het totaal aantal overledenen bericht het CBS wekelijks (sterfte per week), voordat informatie over de doodsoorzaken bekend is.

Berekening van de verwachte sterfte naar onderliggende doodsoorzaak

Om een beeld te krijgen van de mate waarin tijdens de coronapandemie de sterfte voor de verschillende hoofdgroepen doodsoorzaken is veranderd, is gebruik gemaakt van de methode die ook wordt gebruikt voor het totale aantal overledenen en de oversterfte. Hierbij is niet gecorrigeerd voor trendmatige ontwikkelingen in de onderlinge verhoudingen tussen de verschillende doodsoorzaken zoals beschreven in paragraaf ‘8. Trendmatige veranderingen in doodsoorzaken (2015–2020)’.

Zorggebruik in het kader van de Wet langdurige zorg (Wlz)

De langdurige zorg op basis van de Wlz is voor mensen die blijvend 24-uurs zorg in de nabijheid en/of permanent toezicht nodig hebben. Deze zorg wordt ruwweg op twee manieren geleverd:

1. Zorg met verblijf in een instelling

  • verpleeg- of verzorgingshuis,
  • gehandicaptenzorginstelling,
  • instelling voor geestelijke gezondheidszorg.

2. Zorg thuis (als persoonsgebonden budget, modulair of volledig pakket thuis)

De gegevens over mensen die Wlz-zorg ontvangen zijn afkomstig van het CAK (Centraal Administratie Kantoor). Deze gegevens worden geregistreerd voor het bepalen van de wettelijke eigen bijdrage voor Wlz-zorg voor personen van 18 jaar of ouder.

Data

De data gebruikt in dit artikel is beschikbaar via deze pagina: https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2022/07/ontwikkelingen-sterfte-2020-2021