1. Inleiding
Ook door EuroSTAT worden mobiele telefoniedata inmiddels gezien als een belangrijke bron om officiële statistieken te maken of te verbeteren voor toerisme, economie, milieu, drukte en mobiliteit. Dat is ook de reden dat het CBS sinds 2009 onderzoek doet naar het gebruik van geaggregeerde geanonimiseerde mobiele telefoniedata voor statistieken. Het CBS is daarin geen uitzondering. Overal in de wereld zijn organisaties als universiteiten, nationaal statistische bureaus, maar ook commerciële organisaties bezig met het ontwikkelen van methoden en software voor het analyseren en verwerken van telefoniegegevens voor statistiek, wetenschap en beleid.
Ruwe en onvoldoende geaggregeerde mobiele netwerkdata of verkeersgegevens zijn uiterst privacygevoelig. Bij het ontwikkelen van een verwerkingsmethode is niet alleen rekening gehouden met bestaande wetgeving die verlangt dat de data geanonimiseerd zijn. Er is van te voren ook rekening gehouden met een reeks van risico’s en er zijn randvoorwaarden opgesteld om het onderzoek te kunnen doen. Deze worden in hoofdstuk 3 en 4 besproken. Hierin wordt beschreven hoe voorafgaand aan het onderzoek statistische beveiligingsmaatregelen in het ontwerp van de methode zijn geïntegreerd. Het toepassen van slechts één maatregel is niet voldoende. Daarom zorgt een combinatie van meerdere maatregelen als geheel voor de statistische beveiliging waarmee de privacy wordt gewaarborgd.
Deze notitie vormt een inleiding op het technische rapport [1]. Hierin is de wiskunde beschreven zoals die plaatsvindt bij het telecombedrijf. Het CBS zorgt als statistisch instituut voor onafhankelijkheid, continuïteit (garantie voor levering), internationale vergelijkbaarheid, kwaliteitskaders en transparantie van de algoritmen. D.w.z. de algoritmes en methoden waarop de statistieken zijn gebaseerd dienen voor 100% uitlegbaar en transparant te zijn. De rapportages van het onderzoek zijn daarom ook openbaar. Deze pilot is in 2019 afgesloten.
Dit rapport is uit een aantal hoofdstukken opgebouwd. In hoofdstuk 2 komen kort de basis principes van de methode aan bod en is globaal het verwerkingsproces beschreven. In hoofdstuk 3 worden alle stappen van het proces in detail beschreven. Tenslotte wordt in hoofdstuk 4 ingegaan op de privacyaspecten van de methode aan de hand van een aantal internationale publicaties waarbij er onthullingen van personen zijn gedaan uit geaggregeerde datasets met herkomst bestemmingsinformatie.