2. Waarom maken we de CPI?

De belangrijkste maatstaf voor de ontwikkeling van de consumentenprijzen is de verandering van de CPI over de periode van één jaar. Het prijspeil van april 2020 vergelijken we met het prijspeil van april 2019. Prijsveranderingen gedurende een maand vallen consumenten meer op, maar worden ook sterk beïnvloed door seizoenspatronen. Voor kleding en schoenen is er twee keer per jaar uitverkoop en ook de prijzen van hotels en vakanties zijn sterk seizoensgebonden. Door het prijspeil nu te vergelijken met een jaar eerder hebben deze seizoenspatronen geen effect.

De verandering van de CPI ten opzichte van een jaar eerder is een belangrijke maatstaf voor de inflatie. Uit de CPI valt op te maken in welke mate het inkomen van huishoudens moet stijgen om dezelfde producten en diensten te kunnen kopen. De CPI wordt daarom veel gebruikt voor indexering. Als het inkomen met hetzelfde percentage stijgt als de CPI, dan kunnen huishoudens nog hetzelfde aanschaffen. Indexering wordt niet alleen gebruikt voor salarissen of pensioenen, maar ook voor belastingtarieven, huurovereenkomsten en allerlei andere contracten die afgesloten worden.

Naast de nationale CPI, maakt het CBS ook een Europese geharmoniseerde consumentenprijsindex (harmonised index of consumer prices - HICP). Het belangrijkste verschil is de scope: de CPI meet de prijsontwikkeling voor Nederlanders en de HICP meet dit voor Nederland. In de CPI tellen daarom uitgaven van Nederlanders in het buitenland mee, terwijl in de HICP de uitgaven van buitenlanders in Nederland meetellen. Door in de HICP het land als uitgangspunt te nemen, kunnen de HICP’s van de verschillende Europese landen samengevoegd worden tot één Europese HICP. De HICP is een belangrijke leidraad voor de Europese centrale bank (ECB). De ECB heeft als doel het handhaven van prijsstabiliteit en baseert haar monetaire beleid voor een belangrijk deel op de HICP. Ook hier wordt vooral gekeken naar de verandering ten opzichte van een jaar eerder.