Vertekening personenauto’s naar gemeente, 1-1-2023

Wat is de daadwerkelijke standplaats van elektrische auto’s in Nederland? Deze vraag is van belang voor de uitvoering van de Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL). Op een hoger abstractieniveau zijn er ook raakvlakken met het meten van de energietransitie en (internationale) klimaatakkoorden.   

De standplaats van elektrische auto’s is niet direct te achterhalen op basis van het kentekenregister van RDW. In dat register staan elektrische auto’s vaak geregistreerd op de locatie van een (lease)bedrijf. Als gevolg hiervan staan er vaak clusters elektrische auto’s geregistreerd op locaties waar bedrijven gevestigd zijn, terwijl deze voertuigen in de praktijk bij een gebruiker op een andere locatie staan. Elektrische auto’s worden relatief vaak zakelijk aangeschaft en geleased. Specifiek voor deze groep auto’s is het daarom ingewikkeld om een goede inschatting te maken wat de standplaats van deze auto’s is.

Om tot een zo goed mogelijke locatie van de eindgebruiker van voertuigen te komen heeft het CBS in opdracht van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) een methode ontwikkeld. Deze methode combineert verschillende bronnen met elkaar, om door middel van koppeling per kenteken de eindgebruiker (en diens locatie) te achterhalen. Voor een deel van de kentekens is het mogelijk om bij de eindgebruiker uit te komen; de resterende kentekens worden modelmatig over de provincies verdeeld. Deze methode is reeds toegepast op de wagenparken van 1 januari 2020, 1 januari 2021, 1 januari 2022 en van 1 januari 2023. Het resultaat is een zo nauwkeurig mogelijke verdeling van het aantal (elektrische) personenauto’s over de provincies. 

Omdat niet voor elk kenteken een eindgebruiker kan worden achterhaald, blijft er een restgroep van kentekens over die op basis van verschillende kenmerken en verschillende verdeelsleutels aan een provincie worden toegewezen. Deze verdeelsleutels zijn echter ongeschikt voor lagere regionale niveaus, zoals gemeenten. Op dit moment is daarom alleen voor de groep waarvan de eindgebruiker bekend is ook de gemeente beschikbaar. De regioverdeling van deze groep kan echter niet zomaar worden opgehoogd voor het totale aantal voertuigen, omdat er sprake is van selectiviteit.

Vanwege grote behoefte aan cijfers op laagregionaal niveau, met name over de standplaats van elektrische voertuigen, is er voor gekozen om de verdeling op gemeenteniveau toch beschikbaar te stellen, ook al zijn de cijfers incompleet. Bij gebruik van de cijfers dient men kennis te nemen van dit rapport, dat context geeft bij de cijfers.

Dit rapport is als volgt opgebouwd. In hoofdstuk 2 worden de populatie, databronnen en onderzoeksmethode toegelicht. Aan de hand van een aantal kenmerken wordt in hoofdstuk 3 onderzocht in welke mate er sprake is van selectiviteit bij de groep auto’s van rechtspersonen waarvoor de gemeente kon worden bepaald, en in hoeverre deze afwijkt van de groep waarvan de gemeente onbekend is. In hoofdstuk 4 worden de resultaten op gemeenteniveau weergegeven, maar alleen van de groep auto’s van natuurlijke personen en van de groep auto’s van rechtspersonen waarvoor de gemeentelocatie bepaald kon worden. Voor de volledigheid wordt ook de verdeling van de auto’s van rechtspersonen, waarvoor de eindgebruiker niet achterhaald kon worden, op provincieniveau weergegeven. Tenslotte sluit het rapport af met een conclusie in hoofdstuk 5.

In dit hoofdstuk wordt de methode beschreven die is gebruikt om de (elektrische) personenauto’s toe te wijzen aan de locatie van de eindgebruiker. De methode is ontwikkeld voor toewijzing op provincieniveau, en zoals in dit hoofdstuk wordt toegelicht, kunnen niet alle voertuigen ook op gemeenteniveau worden toegewezen.  

2.1 Populatie

De onderzoekspopulatie bestaat uit Nederlandse personenauto’s en is gebaseerd op het kentekenregister van RDW. Het betreft alle personenauto’s die actief waren op 1 januari. Voertuigen uit de bedrijfsvoorraad vallen hier dus niet onder. 

Zowel de voertuigen van natuurlijke personen (particulieren en zelfstandigen) als die van rechtspersonen worden meegenomen. Ongeveer 88 procent van alle Nederlandse personenauto’s is eigendom van een natuurlijk persoon. Voor deze groep geldt dat de woonlocatie van de eigenaar beschikbaar is via het kentekenregister, dus de gemeente van de eindgebruiker is in dit geval al bekend. Bij de resterende groep voertuigen, ongeveer 1 miljoen kentekens in bezit van rechtspersonen, is alleen de administratieve locatie beschikbaar, die vaak afwijkt van de locatie van de eindgebruiker. 

2.2 Databronnen

Om de voertuigen toe te wijzen aan de eindgebruiker wordt gebruik gemaakt van de volgende databronnen:

• Kentekenregister/basisregistratie voertuigen (RDW)
  Bevat de technische kenmerken van voertuigen (o.a. brandstofsoort en gewicht van het voertuig). Daarnaast is informatie over de administratieve voertuigeigenaar opgenomen. Het bestand wordt gebruikt om de populatie af te bakenen. Variabelen zoals type eigenaar, uitstoot en catalogusprijs worden gebruikt bij de toewijzing naar regio.
• Wagenparkopgaven (Belastingdienst)
  Dit bestand wordt door de Belastingdienst samengesteld op basis van data die wordt aangeleverd door leasemaatschappijen. Zij leveren data aan over leasecontracten en de juridische eigenaar van lease- en huurauto’s. Belangrijke variabelen zijn de begin- en einddata van contracten en KVK-nummers.
• Algemeen Bedrijven Register (ABR)
  In het ABR worden bedrijven en instellingen, met hun identificatie- en structuurgegevens, vastgesteld en geregistreerd. Belangrijke variabelen zijn de bedrijfseenheid, het aantal medewerkers en de branche (SBI). 
• Polisadministratie (UWV)
  In dit databestand zijn kwantitatieve en kwalitatieve gegevens opgenomen over banen en lonen van werknemers bij Nederlandse bedrijven. De registratie bevat data over welke medewerkers een auto van de zaak hebben en hoeveel bijtelling daarvoor wordt betaald.
• Vestigingslocaties
  Bestand samengesteld door CBS dat de vestigingslocaties van bedrijven in Nederland bevat.   
• Gemeentelijke basis administratie (GBA), Basisregistratie personen (BRP)
  Basisregistratie Personen (BRP) bevat persoonsgegevens van inwoners van Nederland (ingezetenen) en van personen die Nederland hebben verlaten (niet-ingezetenen). Personen die korter dan 4 maanden in Nederland wonen kunnen ook als niet-ingezetenen in de BRP staan. Bijvoorbeeld omdat ze tijdelijk werken of studeren in Nederland. Voor dit onderzoek is alleen de woonlocatie van personen gebruikt.
• Onderweg in Nederland (ODiN)
  Het onderzoek Onderweg in Nederland (ODiN) verschaft informatie over de dagelijkse mobiliteit van de Nederlandse bevolking beschreven naar plaats van herkomst, bestemming, tijdstip waarop het vervoer plaatsvindt, gebruikte vervoermiddelen en de reismotieven voor de verplaatsingen. In de enquête wordt ook gevraagd naar de aanwezigheid van een elektrische (lease)auto in het huishouden, dat gegeven is in dit onderzoek gebruikt. 

2.3 Onderzoeksmethode

Bij kentekens op naam van een natuurlijk persoon wordt verondersteld dat de geregistreerde locatie van de juridisch eigenaar (in de bron basisregistratie voertuigen van RDW) de locatie van de eindgebruiker en dus de standplaats weergeeft. Herverdeling is hier niet noodzakelijk. Dit geldt voor auto’s van particulieren maar ook voor een groep auto’s waarbij wel bedrijfsactiviteiten zijn, namelijk de grote groep ondernemers die de rechtsvorm hebben van éénmanszaak, zzp’er, VOF of maatschap. Voor deze groep is de locatie bekend, zowel op provincie- als op gemeenteniveau (zie voor de voertuigaantallen op peildatum 1-1-2023, de tabel 2.4.1 in paragraaf 2.4).

Wat overblijft is de groep personenauto’s van rechtspersonen. Dat zijn meer dan één miljoen kentekens die wel moeten worden herverdeeld. De groep personenauto’s van rechtspersonen – zoals BV’s, NV’s, maar ook stichtingen, kerkgenootschappen, overheidsinstellingen – is complex en allerminst homogeen van aard. Bijvoorbeeld, het bevat zowel personenauto’s aangeschaft door bedrijven (‘auto’s van de zaak’ genoemd, het bedrijf is juridisch eigenaar en aansprakelijk, niet een persoon) als ook leaseauto’s. Bij leaseauto’s geldt vaak de leasemaatschappij als juridisch eigenaar, wat betekent dat deze leaseauto’s in grote aantallen in de bron basisregistratie voertuigen op de locatie van de leasemaatschappij staan en niet bij de berijder van de auto.

Het bestand ‘wagenparkopgaven’ van de Belastingdienst, dat informatie over leasecontracten op kentekenniveau bevat, wordt gekoppeld aan de basisregistratie voertuigen van RDW. Zo wordt een stap gezet om van de locatie van de leasemaatschappij naar de locatie van het bedrijf of van de particulier te komen dat de betreffende auto leaset. Als via deze koppeling de auto bij een particulier terecht is gekomen, dan is de eindgebruiker en daarmee ook de locatie van de auto bekend. Als de auto door een bedrijf geleased wordt, dan wordt het kenteken met andere bronnen gekoppeld om zo de eindgebruiker te achterhalen. Via data uit de polisadministratie, waarin informatie over bedrijven en hun vestigingen en werknemers staan, kan een deel van de auto’s van rechtspersonen aan een locatie toegewezen worden. Een andere bron waarmee gekoppeld wordt is de enquêtedata van het CBS onderzoek ‘Onderweg in Nederland’ (ODiN), via deze bron komt het kenteken op de locatie van de eindgebruiker terecht.

Na bovenstaande koppelslagen is van de groep auto’s van rechtspersonen ruim een derde toegekend aan een eindgebruiker. Van deze groep (de zogenaamde ‘gekoppelde groep’) is de woonlocatie bekend, zowel op provincie- als op gemeenteniveau. 

De resterende groep kentekens wordt modelmatig over de provincies verdeeld (niet over de gemeenten). Aan de hand van een beslisboom worden bepaalde keuzes geforceerd. Bij de auto’s van de zaak wordt informatie over vestigingslocaties en het aantal medewerkers per vestigingslocatie gebruikt om de restgroep te verdelen over de provincies. Bij leaseauto’s wordt op bedrijfsniveau getracht de kentekens te verdelen over de woonprovincies van medewerkers van het bedrijf die bijtelling betalen, op basis van polisdata. Indien de verhouding tussen het aantal kentekens en het aantal medewerkers uit balans is, wordt data over vestigingslocaties of informatie uit de wagenparkopgaven en de basisregistratie voertuigen gebruikt voor de verdeling.

Wanneer resterende kentekens geregistreerd staan bij een leasebedrijf of autohandel is vanwege de specifieke kenmerken van deze branches voor een aparte verdeelsleutel gekozen op basis van de informatie over bijtellingsbetalers uit de polis of op basis van de wagenparkopgaven en basisregistratie voertuigen.

De verdeelsleutels die worden gebruikt zijn niet gedetailleerd genoeg voor een toewijzing op gemeenteniveau. Daarom wordt deze groep (de zogenaamde ‘restgroep’) alleen op provincieniveau toegewezen.

2.4 Koppelresultaat

In tabel 2.4.1 hieronder zijn de aantallen personenauto’s weergegeven per 1-1-2023. Zoals in de methodebeschrijving in paragraaf 2.3 al aan bod kwam, bestaat het grootste deel van de populatie uit personenauto’s van natuurlijke personen, waardoor voor 87,9 procent van alle personenauto’s de locatie van de eigenaar al bekend is op zowel provincie- als gemeenteniveau. Bij volledig elektrische en plug-in hybride auto’s is de verhouding tussen natuurlijke personen en rechtspersonen echter anders. Hier staat slechts 45,5 procent op naam van een natuurlijk persoon.

Voor de auto’s van rechtspersonen (ruim een miljoen personenauto’s) is de locatie van de eindgebruiker nog niet bekend. Hiertoe behoren ruim 281 duizend volledig elektrische auto’s (FEVs) en plug-in hybride auto’s (PHEVs). Door koppeling met de wagenparkopgaven, de polisadministratie en de data van ODiN konden uiteindelijk ruim 366 duizend kentekens van rechtspersonen (34,2 procent van de kentekens van rechtspersonen, 4,1 procent van het totaal) aan een gemeente worden toegewezen. Bij de FEVs en PHEVs is het koppelpercentage iets hoger: 39,8 procent van de rechtspersonen en 21,7 procent van het totaal. 

Hierna blijft er een restgroep over van bijna 706 duizend personenauto’s (65,8 procent van de kentekens van rechtspersonen, 8 procent van het totaal), waaronder ruim 169 duizend FEVs en PHEVs (60,2 procent van de rechtspersonen en 33 procent van het totaal), die modelmatig over de provincies is verdeeld en niet te verdelen is naar gemeente. 

Hoe ziet het resultaat per provincie eruit? In de grafiek hieronder zijn de aantallen volledig elektrische en plug-in hybride personenauto’s per provincie uitgesplitst naar natuurlijk persoon (locatie op basis van het kentekenregister) en rechtspersoon. De personenauto’s van rechtspersonen zijn opgesplitst in de gekoppelde groep (waarvan de locatie is gebaseerd op de woonlocatie van de eindgebruiker), en de restgroep (waarvan de locatie op verschillende databronnen en verdeelsleutels is gebaseerd).

Voor personenauto’s die in het kentekenregister van RDW op naam van een natuurlijk persoon staan, wordt verondersteld dat de geregistreerde locatie ook de locatie van de eindgebruiker is. Daarmee is de gemeentelocatie voor de groep van natuurlijke personen bekend.

Van de groep auto’s van rechtspersonen kon een deel, via de methode zoals beschreven in hoofdstuk 2, aan een eindgebruiker worden toegewezen. Voor deze gekoppelde groep rechtspersonen is ook de gemeentelocatie bekend. Maar voor de resterende groep rechtspersonen is de gemeentelocatie niet bekend. De regioverdeling van de groep waarbij de eindgebruiker bekend is, kan niet zomaar worden ingezet voor de toedeling van het totale aantal voertuigen naar gemeente, omdat er sprake is van selectiviteit. De selectiviteit van de gekoppelde groep rechtspersonen en de restgroep rechtspersonen wordt in dit hoofdstuk onderzocht aan de hand van voertuigkenmerken en bedrijfskenmerken. Ook wordt aandacht besteed aan selectiviteit van de brondata, die doorwerkt in de koppeling en daarmee de toewijzing naar locatie. Met deze informatie in het achterhoofd kan de gebruiker dan weloverwogen gebruik maken van de gemeentecijfers voor zover bekend.

3.1 Selectiviteit wat betreft voertuigkenmerken

De bronnen die worden gebruikt om de auto’s van rechtspersonen toe te wijzen aan een locatie zijn met name geschikt voor het toewijzen van leasevoertuigen. Als gevolg hiervan zijn leaseauto’s in de gekoppelde groep oververtegenwoordigd. Zo’n 61 procent van de voertuigen van rechtspersonen bestaat uit leaseauto’s, maar in de gekoppelde groep hebben ze een aandeel van 72 procent. Zakelijke personenauto’s zijn ondervertegenwoordigd in de gekoppelde groep. 

3.1.1 Brandstofsoort

Ook wanneer wordt gekeken naar brandstofsoort is er sprake van selectiviteit in de gekoppelde groep. Volledig elektrische auto’s (FEVs) zijn wat oververtegenwoordigd in de gekoppelde groep: 20 procent van de hele populatie van rechtspersonen is een FEV en bij de gekoppelde groep is dat 25 procent. Het aandeel van de plug-in hybride auto’s (PHEVs) is in alle groepen gelijk (6 procent in zowel de gekoppelde groep, als in de restgroep en in de populatie). De overige brandstoffen zijn juist ondervertegenwoordigd in de gekoppelde groep (74 procent van de populatie, 69 procent van de gekoppelde groep).

3.1.2 Leeftijd voertuig

De personenauto’s in de gekoppelde groep zijn gemiddeld jonger (3,2 jaar) dan de personenauto’s in de restgroep (4,7 jaar). Dit heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat de gebruikte bronnen vooral geschikt zijn voor het toewijzen van leaseauto’s, en leaseauto’s zijn gemiddeld jonger dan auto’s van de zaak (2,5 jaar ten opzichte van 6,9 jaar). Zoals in grafiek 3.1.2.1 hieronder te zien is, neemt het percentage gekoppelde personenauto’s af met het toenemen van de leeftijd van het voertuig. Bij 0-jarige voertuigen is het gekoppelde percentage lager. Een mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat deze nieuwe voertuigen nog bij een leasebedrijf staan en nog niet in gebruik zijn door een leaserijder. Een andere mogelijkheid is dat deze voertuigen zo nieuw zijn dat ze wellicht nog niet goed in alle administratieve data zitten. Deze mogelijke verklaringen zijn echter niet onderzocht. Het gekoppelde percentage valt terug nadat voertuigen de leeftijd van 4 jaar bereiken. Een leasecontract loopt zelden langer dan 5 jaar. Na 5 jaar verandert ook het bijtellingspercentage van een auto, en dit betekent vaak dat een leaserijder wordt geconfronteerd met hogere kosten. Dit kan een moment zijn waarop de leasemaatschappij een auto doorverkoopt, al dan niet voor privégebruik.

Grafiek 3.1.2.1 toont naast de totaalgroep ook het aandeel gekoppelde personenauto’s van rechtspersonen specifiek voor FEVs en PHEVs. Bij deze groep is het aandeel gekoppelde voertuigen met 39,8 procent hoger dan bij de totaalgroep (34,2 procent). Het aandeel gekoppelde voertuigen per leeftijdsgroep vertoont een vergelijkbaar patroon ten opzichte van de totaalgroep. Alleen bij de oudere voertuigen is het aandeel gekoppelde voertuigen lager. Hierbij dient te worden opgemerkt dat FEVs en PHEVs van 10 jaar of ouder weinig voorkomen.

3.2 Selectiviteit wat betreft bedrijfskenmerken

Naast de selectiviteit van voertuigkenmerken is ook onderzocht of er sprake is van selectiviteit die samenhangt met bepaalde bedrijfskenmerken zoals de grootte van een bedrijf, en de branche waarin  het bedrijf zich bevindt.

3.2.1 Bedrijfstak (branche)

Bedrijfstak of branche zijn gangbare termen voor groepen van bedrijven met dezelfde hoofdactiviteit. Het CBS hanteert voor de indeling van bedrijven naar hoofdactiviteit de zogenoemde Standaard Bedrijfsindeling (SBI). Bedrijven in een bedrijfstak of branche kunnen naast deze activiteit ook andere activiteiten (nevenactiviteiten) uitoefenen. 

De toedeling van bedrijven in Nederland wordt gebruikt om onder andere de economische structuur van gebieden te kenschetsen. De bedrijfstakken zijn geclusterd in 21 hoofdgroepen benoemd met hoofdletters. Daarbinnen zijn weer nadere onderverdelingen mogelijk met cijfers. Meer informatie hierover staat op de website van het CBS bij het thema over de Standaard Bedrijfsindeling (SBI) (cbs.nl). 

Om de verschillen tussen de gekoppelde groep en de restgroep (en daarmee de mate van vertekening) verder uit te werken wordt in tabel 3.2.1.1 eerst een overzicht met aantallen personenauto’s van rechtspersonen per bedrijfstak weergegeven. Voor de restgroep is de bedrijfstak ‘Verhuur en overige zakelijke diensten (N)’ de meest omvangrijke, terwijl dit voor de gekoppelde groep de bedrijfstak ‘Handel (G)’ is. Bij de elektrische auto’s (FEV en PHEV) van rechtspersonen is voor de restgroep ook de bedrijfstak ‘Verhuur en overige zakelijke diensten (N)’ de omvangrijkste, terwijl dit voor de gekoppelde groep de bedrijfstak ‘Specialistische zakelijke diensten (M)’ is.

In de volgende twee grafieken zijn per bedrijfstak de percentages van personenauto’s die aan een eindgebruiker gekoppeld werden ten opzichte van de personenauto’s in de restgroep weergegeven. In grafiek 3.2.1.2 staan de aandelen voor het totaal van alle brandstoffen en in grafiek 3.2.1.3 voor de elektrische auto’s (FEV en PHEV).

Er valt op dat er verschillen zijn in de koppelpercentages tussen de bedrijfstakken. Voor de personenauto’s (alle brandstoffen) werd bij de bedrijfstak ‘Informatie en communicatie’ relatief succesvol een eindgebruiker gevonden. Aan de andere kant werd er bij de bedrijfstak ‘Openbaar bestuur en overheidsdiensten’ relatief matig een eindgebruiker gevonden.

Bij de elektrische auto’s (FEV en PHEV) is de bedrijfstak ‘Delfstoffenwinning’ leidend in het koppelpercentage: 61,8 procent van de auto’s konden aan een eindgebruiker gekoppeld worden. Het gaat hier wel om een klein aantal auto’s: 154 in de gekoppelde groep ten opzichte van 95 auto’s in de restgroep. Bij de bedrijfstak ‘Openbaar bestuur en overheidsdiensten’ is het koppelpercentage van de auto’s het laagst, met 4,1 procent. 

In de volgende grafieken wordt voor de drie bedrijfstakken met het grootste aantal kentekens binnen de gekoppelde groep (dus niet het hoogst gekoppelde aandeel), ‘Handel’, ‘Specialistische zakelijke diensten’, ‘Informatie en communicatie’, een nadere onderverdeling weergegeven. Dit geeft inzicht in de koppelverschillen van de personenauto’s binnen een bedrijfstak.

Bij de bedrijfstak ‘Handel’ hebben de auto’s van bedrijven die horen bij ‘Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto’s en motorfietsen)’ een relatief goed koppelresultaat: 56,2 procent van de auto’s konden aan een eindgebruiker gekoppeld worden. Bij ‘Detailhandel (niet in auto’s)’ is dit 32,6 procent. Relatief slecht koppelen de auto’s van de bedrijven die horen bij ‘Handel in en reparatie van auto’s, motorfietsen en aanhangers’; hier werd 9,9 procent van de auto’s aan een eindgebruiker toegewezen.

Binnen de bedrijfstak ‘Specialistische zakelijke diensten’ is het beste koppelresultaat bij bedrijven die horen bij ‘Industrieel ontwerp en vormgeving, fotografie, vertaling en overige consultancy’; hier kon 55,8 procent van de auto’s aan een eindgebruiker gekoppeld worden. Het slechtst koppelen de auto’s van bedrijven die horen bij ‘Speur- en ontwikkelingswerk’ (37,2 procent).

Binnen de bedrijfstak ‘Informatie en communicatie’ hebben de auto’s van bedrijven die horen bij ‘Telecommunicatie’ een relatief goed koppelresultaat (61,3 procent). Ook auto’s van bedrijven behorend bij ‘Uitgeverijen’ koppelen relatief goed (57,1 procent). De auto’s van bedrijven die horen bij ‘Verzorgen en uitzenden van radio- en televisieprogramma's’ hebben het laagste koppelpercentage (37,9 procent).

Uit bovenstaande analyses blijkt dat de aantallen personenauto’s als ook de koppelresultaten op bedrijfstakniveau zeer heterogeen zijn en dus van invloed zijn op de vertekening tussen de gekoppelde groep en restgroep. Bij de bedrijfstak ‘Delfstoffenwinning’ is het koppelpercentage relatief hoog met 54,6 procent, vooral bij de elektrische auto’s (FEV en PHEV) met 61,8 procent, maar het aantal auto’s binnen deze bedrijfstak is gering ten opzichte van andere bedrijfstakken.

3.2.2 Bedrijfsgrootte (aantal werkzame personen)

Voor het aantal werkzame personen per bedrijf is een grootteklasse-indeling gemaakt die bestaat uit 9 klassen en een categorie ‘onbekend’. In de onderstaande tabel is een overzicht met de aantallen personenauto’s van rechtspersonen voor de verschillende grootteklassen voor de gekoppelde groep en voor de restgroep weergegeven.

Uit bovenstaande tabel blijkt dat zowel binnen de groep personenauto’s van rechtspersonen die aan een eindgebruiker gekoppeld kon worden als binnen de restgroep, het aantal auto’s bij kleine bedrijven met 0 tot 5 medewerkers het grootst is, gevolgd door bedrijven met 5 tot 20 medewerkers. Voor grote bedrijven met 1000 tot 2000 medewerkers is het aantal auto’s binnen beide groepen het kleinst (afgezien van de categorie ‘onbekend’). Bij de gekoppelde groep bevindt zich 55,9 procent van de kentekens bij bedrijven met minder dan 100 medewerkers, bij de restgroep is 62,4 procent van de kentekens bij bedrijven met minder dan 250 medewerkers.

In grafiek 3.2.2.2 zijn per grootteklasse de percentages van personenauto’s die aan een eindgebruiker gekoppeld werden ten opzichte van de personenauto’s in de restgroep weergegeven. Er valt op dat bij bedrijven met 20 tot 50 medewerkers relatief goed een eindgebruiker gevonden werd. Bij grotere bedrijven met 250 tot 500 medewerkers bevindt zich ruim 61 procent van de kentekens in de restgroep; dit percentage is nog hoger bij bedrijven met meer dan 500 medewerkers. Bij bedrijven met 2000 of meer medewerkers is het aandeel in de restgroep het grootst met ruim 75 procent (afgezien van de categorie ‘onbekend’).

Bij de stekkerauto’s (FEV en PHEV) valt op dat bij bedrijven met 20 tot 50 medewerkers 53,5 procent van de kentekens aan een eindgebruiker gekoppeld kon worden. Het koppelpercentage is daarmee hoger dan bij kleinere bedrijven met 5 tot 20 medewerkers (47,2 procent) en iets grotere bedrijven met 50 tot 100 medewerkers (47,2 procent). Ook binnen de restgroep zijn er verschillen tussen de grootteklassen. Bij grotere bedrijven met 500 tot 1000 medewerkers bevindt zich bijna 65 procent van de kentekens in de restgroep; dit percentage is nog hoger bij bedrijven met meer dan 1000 medewerkers. Bij bedrijven met 2000 of meer medewerkers is het aandeel in de restgroep het grootst (afgezien van de categorie ‘onbekend’).

Uit bovenstaande analyses blijkt dat het aantal werkzame personen bij een bedrijf van invloed is op de vertekening tussen de gekoppelde groep en restgroep. Bij bedrijven met 20 tot 50 medewerkers kunnen auto’s beter aan een eindgebruiker gekoppeld worden. FEVs en PHEVs koppelen bij bedrijven met minder dan 100 medewerkers relatief goed, maar bij bedrijven met meer dan 100 medewerkers relatief matig.

3.3 Selectiviteit in de brondata

In paragraaf 3.1 en 3.2 is ingegaan op selectiviteit van de gemeentecijfers. Paragraaf 3.3 gaat in op een meer indirecte vorm van selectiviteit, die echter wel invloed heeft gehad op het eindresultaat, namelijk selectiviteit in de brondata van het onderzoek. 

De ‘wagenparkopgaven’ van de Belastingdienst bevatten data over nagenoeg alle autolease- en autoverhuurbedrijven met 25 of meer voertuigen; deze zijn verplicht om informatie aan de Belastingdienst te leveren. Kleine bedrijven met minder dan 25 voertuigen leveren vrijwillig informatie aan en zijn slechts voor een klein deel vertegenwoordigd in deze bron, wat een nadelig effect heeft op de koppeling van de voertuigen van deze groep bedrijven. 

Een belangrijke koppelvariabele om voertuigen aan een eindgebruiker te koppelen via de polisadministratie is de ‘waarde privégebruik’ van het voertuig. In de polisdata is deze variabele aanwezig, bij het motorvoertuigenpark van RDW moet deze variabele worden afgeleid. Deze afleiding maakt gebruik van variabelen zoals bouwjaar, uitstoot en catalogusprijs. De variabele catalogusprijs is echter niet altijd gevuld in de basisregistratie voertuigen. Bij 4,9 procent van alle kentekens van rechtspersonen is deze variabele niet gevuld. Daarnaast komen onrealistisch hoge en lage waardes voor in de data. Er is sprake van selectiviteit omdat de catalogusprijs bij nieuwe voertuigen goed is gevuld, maar niet bij oude voertuigen. Leasevoertuigen zijn gemiddeld jonge voertuigen, waarvoor de catalogusprijs doorgaans beschikbaar is. Auto’s van de zaak zijn gemiddeld wat ouder. Voor deze groep zal relatief vaker geen catalogusprijs bekend zijn, wat betekent dat er geen waarde privégebruik kan worden afgeleid en dus ook geen koppeling aan een hoofdgebruiker via de polisadministratie tot stand kan komen. 

In tabel 4.1 tot en met 4.4 staan de aantallen personenauto’s naar gemeente van de groep natuurlijke personen en gekoppelde rechtspersonen, als totaal voor alle brandstofsoorten, voor de volledig elektrische auto’s, voor de plug-in hybride auto’s en als totaal van de overige brandstofsoorten respectievelijk. Het betreft hier een deel van de totale populatie personenauto’s op peilmoment 1-1-2023. De aantallen auto’s van de restgroep rechtspersonen zijn niet op gemeenteniveau beschikbaar en ontbreken in tabel 4.1 tot en met 4.4. Daarom kunnen de resultaten uit deze tabellen niet zomaar worden ingezet voor de toedeling van het totale aantal voertuigen naar gemeente, omdat er sprake is van selectiviteit. De selectiviteit tussen de gekoppelde groep en de restgroep van de rechtspersonen is beschreven in hoofdstuk 3.

Ter volledigheid wordt in tabel 4.5 het aantal kentekens van de restgroep van rechtspersonen naar provincie weergegeven. Deze werden modelmatig over de provincies verdeeld (zie hoofdstuk 2 voor de methodebeschrijving).